İşverenlerce
Çalışanlarına Verilen Hatıra Altını İle
Şehir
İçi Yol Yardımı Sigorta Primine Tabi Tutulacak mı?
I-
GİRİŞ:
Bilindiği
gibi, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 80.
maddesinde, işverenleri tarafından sigortalılarına yapılacak hangi ödemelerinin
sigorta primine tabi tutulacağı ve hangisinin tabi tutamlayacağı açıklanmış
olmakla birlikte, hizmet akdiyle çalışan sigortalılara işverenleri tarafından
yapılan bazı ödemelerin sigorta priminden
istisna olup olmadığı konusunda tereddütler meydana gelmekte ve bunun sonucunda
bazı yanlışlıkların yapıldığı bilinmektedir.
Bu makalenin konusu, işverenlerce
personellerine verilen hatıra altını
ile şehir içi yol yardımı bedelinin sigorta primine tabi olduğu
ve hangi nakdi ödemelerin sigorta priminden istisna olduğu ve bununla ilgili
SGK tarafından yapılan son düzenlemenin açıklanması olacaktır. Buna göre;
II-
Sosyal Güvenlik Kurumu Hatıra Altınlardan Prim Kesintisi Yapılmasını
İstemektedir.
Sosyal Güvenlik Kurumu
“İşverenler tarafından sigortalılarına sosyal amaçlı olarak bayram, yılbaşı, 25
inci, 30 uncu veya 50 nci hizmet yılı gibi nedenlerle verilen çeyrek, yarım,
tam altın bedellerinin sigorta primine esas kazanç tutarına dahil edilip edilmeyeceği”
konusunda görüş ve uygulama değişikliğine gitmiştir. Şöyle ki;
1-
5510 sayılı Kanun, Prime Esas Kazançlar başlığını taşıyan 80. maddesinde; “Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme
yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu
tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar
ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek
yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık
sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari
ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik
katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.” şeklinde hüküm bulunmaktadır.
Kanunun bu hükmüne istinaden,
işverenler tarafından personellerine sosyal amaçlı olarak bayram ve yılbaşı
gibi nedenlerle verilen hatıra altınlarının sigorta primi ile ilgili Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 01/06/2016 tarihinden önceki uygulaması
şöyleydi:
“Altının parasal bir değeri bulunmakta ve
tedavül edebilmekte ise de, kural olarak hayatın olağan akışında altının ödeme
aracı olarak kullanılmadığı, parasal karşılığı bulunmasına karşılık altın ile
yapılan bir ödemenin nakdi ödeme olarak kabul edilemeyeceği dikkate
alındığında, gördükleri işin karşılığı olmaksızın işverenler tarafından sosyal
amaçlı olarak bayram, yılbaşı, 25 inci, 30 uncu veya 50 nci hizmet yılı gibi
nedenlerle sigortalılara verilen çeyrek, yarım, tam altının ücret ya da ücret
niteliğinde kazanç kavramı içinde yer almadığı, ayni yardım olarak
nitelendirilebileceği ve bunların prime esas kazanç kapsamında
değerlendirilemeyeceği” yönünde yapılan mütalaa ve bildirilen
görüş doğrultusunda işlem yapılmaktaydı.
2-
Ancak,
22/06/2016 tarihli ve 2016- 12 sayılı Genelge ile 01/06/2016
tarihinden geçerli olmak üzere; önceki uygulamadan vazgeçilmiş ve yeni bir
düzenleme getirilmiştir.
İşverenleri tarafından sosyal amaçlı
olarak personellerine verilen HATIRA
ALTINI ile ilgili olarak 2016- 12 sayılı Genelge ile; “Altının günlük değerinin belli olması ve her an piyasasında
kolayca nakde dönüştürülebileceği ve bu sayede satın alma alternatifi
sağlayacağı göz önüne alındığında altın olarak yapılan ödemelerin nakit yardım
olarak değerlendirilmesi sonucunda hatıra altınlarının sosyal veya kişisel bir
ihtiyacın karşılanması maksadıyla verilmemiş olması, hatıra altınlarının tıpkı
para gibi alışverişte kullanılabilecek bir ödeme aracı olması nedeniyle, hatıra altın tutarlarının ücret ödeme
bordrolarına yansıtılmış olan bedeller
üzerinden ilgili ayda sigorta primine esas kazanç tutarına dahil edilmesi,
sigortalılara hatıra altın verildiğinin tespit edilmesi ancak ödeme bordrosunda gösterilmediği durumlarda
altının verildiği ayın son günündeki Merkez Bankası satış fiyatı üzerinden
hesaplanacak miktarının sigorta primine esas kazanç tutarına dahil edilmesi
gerekmektedir.
Bu itibarla, sigortalılara işverenlerince 1
Haziran 2016 tarihinden sonra, bayram, yılbaşı, 25 inci, 30 uncu veya 50
nci hizmet yılı gibi nedenlerle verilen altınların bedellerinin sigorta primine
esas kazanç olarak kabul edilerek sigorta primine tabi tutulması gerekmektedir.”
Şeklinde yeni düzenleme yapılmıştır.
III-
Hatıra Altını İle İlgili Yapılması Gerekenler ve Öneriler.
1-
Yılbaşı, şirketin/işyerinin kuruluş yıldönümü, 10 uncu, 20 nci, 30 uncu veya 50
nci
hizmet yılı gibi nedenlerle çalışanlara altın
verilmişse, bu hatıra altın tutarlarının ücret ödeme bordrosuna “Prim, ikramiye
ve bu nitelikteki istihkak” alt başlığında dahil edilmesi ve söz konusu hatıra
altın tutarından da prim kesintisi yapılması,
2-
Hatıra altın tutarı ücret ödeme bordrosuna dahil edilmemişse, ücret bordro
tekniği açısından dahil edilemiyorsa, o halde altın hangi ayda verilmişse o
ayın son gününde Merkez Bankası satış fiyatı üzerinden (çeyrek, yarım veya tam
altın satış bedeli) hesaplanacak tutardan prim kesintisi yapılması,
3-
01/06/2016
tarihinden önce verilen hatıra altınların primden istisna olarak
değerlendirilmesi, söz konusu tarihten öncesine ilişkin geriye dönük ücret
bordrosu ve aylık prim bildirgelerinde herhangi bir düzeltme yapılmasına
gerek bulunmamaktadır.
IV- Şehir İçi Yol
Ve Yemek Paraları Sigorta Primine Tabi Olacaktır.
Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından
yayımlanan “ Yol ve yemek paraları”
konulu tüm teşkilata gönderilen 22.07.2016 tarihli Genel Yazı’da;
İşveren Uygulama Tebliği’nin (7.7.1
Yemek Paraları) başlıklı bölümünde; “Sigortalılara yemek parası adı altında
yapılan ödemelerin, işyerinde veya müştemilatında işveren tarafından yemek
verilmemesi şartıyla, fiilen çalışılan gün sayısı dikkate alınarak 16 yaşından
büyükler için belirlenen günlük asgari
ücretin % 6 sının, yemek verilecek gün sayısı ile çarpılması sonucunda
bulunacak miktarı, prime esas kazançların tespitinde dikkate alınmayacak,
dolayısıyla bu tutardan prim kesilmeyecektir” denilmektedir.
Ayrıca sigortalılara ödenen yol
paralarının görev yolluğu niteliğinde
bir ödeme mi, yoksa şehir içi ulaşım için yapılan bir ödeme mi olduğunun
tespitinin gerektiği, bu ödemenin görev
yolluğu olması halinde prime tabi tutulmaması, buna karşın şehir içi ulaşım masrafları için yapılan
bir ödeme olması halinde ise prime tabi tutulmayacak kazanç istisnaları içinde
bu ödemenin yer almaması nedeniyle prim kesintisine tabi tutulması
gerekmektedir.
Buna göre, işyerlerinde çalışan
sigortalılara;
-Nakit olarak yapılan yemek yardımının
primden istisna olan kısmı (Fiilen
çalışılan gün sayısı x günlük asgari ücretin % 6’sı) düşüldükten sonra
kalan tutarının sigorta primi
kesintisine tabi tutulması,
-Nakit olarak ödenen yol bedelinin, 5510
sayılı Kanun’un 80 inci maddesindeki “görev
yollukları” kavramı ile karıştırılmaksızın, primden istisna olan ödemeler
içinde yer almaması nedeniyle tamamının
sigorta primi kesintisine tabi tutulması gerektiği,
Yönünde açıklamalar yapılmış ve
talimatlar verilmiştir.
V-
Şehir İçi Yol Ve Yemek Paraları İle İlgili Yapılması Gerekenler Ve Öneriler.
1- Sigortalılara
ödenen “yol paralarının” içeriğinin açıklığa
kavuşturulması, görev
yolluğu olarak ödenmesi
halinde ücret ödeme bordrosunda “görev yolluğu” ibaresiyle tahakkukunun
yapılması, işyerinin SGK tarafından teftişe alınması halinde belgelendirme
yüklülüğünün işverende olması nedeniyle geçici görevlendirme yazılarının,
konaklama, yol ve pasaport gibi
ispatlayıcı vesikaların özlük dosyasında hıfz edilmesi,
2- Yemek
bedelinin istisna tutulabilmesi için, işyerinde veya müştemilatında işveren
tarafından
yemek verilmemesi gerektiği, şayet işyerinde yemek veriliyorsa prim
istisnasının söz konusu olmayacağı deneniyle yemek paraları sigorta primine
tabi tutulacaktır.
VI- Sonuç:
1- İşverenler tarafından, 1 Haziran 2016 tarihinden sonra,
bayram, yılbaşı, 25 inci, 30 uncu veya 50 nci hizmet yılı gibi nedenlerle
çalışanlarına verilen hatıra altınların verildiği tarihteki Merkez Bankası
satış fiyatı üzerinden hesaplanacak TL tutarının, ücret ödeme bordrosunda sigorta primine esas kazanç tutarına
dahil edilerek, sigorta primine tabi tutulması gerekmektedir.
2- İşverenler
tarafından çalışanlara ödenen şehir içi
yol paraları, eğer “Görev Yolluğu”
olarak ödenmiş ise, bu ödeme, sigorta primine tabi tutulmayacaktır. Ancak
yapılan bu ödemenin, ücret ödeme bordrosunda “görev yolluğu”
ibaresiyle tahakkukunun yapılmış olması gerekmektedir.
Değerli okuyucumuz,
Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
· Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
· Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
· Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
· Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
· Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
· Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.
Yorumlar
+ Yorum Ekle