İCRA DAİRESİNE YATIRILAN AVUKATLIK VEKALET ÜCRETLERİNDE VERGİLENDİRME
VE BELGE DÜZENİ
Metin
BAŞER
E. Vergi Müfettişi
İcra kanalı ile alacaklı taraf avukatına ödenen vekalet
ücretlerinin ne şekilde vergilendirileceği ve belgelendirileceği konusunda
duraksama yaşanmaktadır. Konu ile ilgili olarak yapılması gerekenler aşağıda
açıklanmıştır.
193 sayılı GVK.nun 65. maddesinde;
"Her türlü serbest
meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır. Serbest meslek
faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya
ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın
şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır." Hükmü yer almıştır.
Avukatlık Kanununun 164 ve 166'ncı maddelerinde,
avukatlık ücreti tanımlanmakta ve kaynakları itibariyle, sözleşmeye bağlı
olarak iş sahibinden sağlanan vekalet ücreti ile dava sonunda, kararla tarifeye
dayanılarak karşı tarafa yüklenen vekalet ücreti olmak üzere iki ayrı vekalet
ücretinden söz edilmektedir.
1136 sayılı Avukatlık Kanununun 4667 sayılı Kanunla değişik
164. maddesinin son fıkrasında;
"… Dava
sonunda, kararla tarifeye dayanılarak karşı tarafa yüklenecek vekalet ücreti
avukata aittir. Bu ücret, iş sahibinin borcu nedeniyle takas ve mahsup
edilemez, haczedilemez." Denilmiştir.
Aynı Kanunun 168. maddesinin üçüncü fıkrasında;
"Avukatlık
ücretinin takdirinde, hukuki yardımın tamamlandığı veya dava sonunda hüküm
verildiği tarihte yürürlükte olan tarife esas alınır.",
169. maddesinde ise;
"Yargı mercilerince
karşı tarafa yükletilecek avukatlık ücreti, avukatlık ücret tarifesinde yazılı
miktardan az ve üç katından fazla olamaz." Denilmektedir.
Dava sonunda, kararla tarifeye dayanılarak karşı/alacaklı
taraf avukatına ödenen vekalet ücreti;
·
Mahkeme veya icra veznesinin düzenlediği makbuz
imzalanarak nakden,
·
Bizzat karşı/borçlu tarafın, mahkeme veya icra
dairesinin tespit ettiği vekalet ücretini elden (nakden) veya banka havalesi
ile ödemesi,
·
Mahkeme veya icra dairesinin, yargılama
giderleri ile birlikte davayı kazanan müvekkile herhangi bir şekilde ödeme
yapması ve müvekkilin de karşı/borçlu taraftan alınan vekalet ücretini avukata
ödemesi,şekillerinde tahsil edilebilmektedir.
Diğer taraftan,193 sayılı GVK.nun 94. maddesinin
birinci fıkrasında;
"Kamu idare ve
müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş
ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri,
kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur
olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai
işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan
ödemeleri nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir
vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecbur oldukları" Hükme bağlanmıştır.
Buna göre, dava sonunda mahkeme ilamına göre veya icra
takibi sonucu verilen kararla avukatlık tarifesine dayanılarak karşı tarafa
yüklenilecek vekalet ücretinin GVK.nun 65 ve 66'ncı
maddelerine göre SERBEST MESLEK
ERBABI OLAN AVUKATLARA ödenmesi halinde, GVK.nun 94. maddesive
2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca sorumlularca % 20 nispetinde
gelir vergisi tevkifatına tabi tutulması gerekir.
Diğer taraftan, karşı taraf aleyhine hükmedilen vekalet ücreti
ödemelerinin doğrudan avukatlara değil de icra müdürlüklerine yapıldığı durumda, icra müdürlüklerine ödeme yapıldığı
sırada ödemeyi yapan borçlu tarafından vekalet ücreti ödemesinden gelir vergisi
tevkifatı yapılması gerekmektedir.
Söz konusu vekalet ücreti ödemesi yapan
borçlunun GVK.nun 94. maddesinde sayılan tevkifat yapmakla sorumlu
kişilerden olmaması veya herhangi bir sebeple tevkifat yapılmadan icra
dairesine ödemede bulunulması halinde, elde edilen serbest meslek kazancı
avukat tarafından verilen yıllık beyannamede vergilendirilecektir.
Davayı kaybeden tarafından, mahkeme ilamına göre veya icra
takibi sonucu karşı taraf avukatına ödenmesine karar verilen vekalet ücretinin
avukat dışında alacaklı tarafa vekalet eden üçüncü bir kişiye nakden ödenmesi
durumunda; bu vekalet alacağın tahsiline yönelik olduğundan, ödeme yapan
tarafın GVK.nun 94. maddesinin birinci fıkrasında sayılan kişilerden
olması halinde yapılan vekalet ücreti ödemesi üzerinden gelir vergisi
tevkifatının yapılması gerekir.
Ancak, vekalet ücretini ödeyen karşı tarafın ödeme
esnasında stopaj yapmaması durumunda elde edilen hasılatın avukat tarafından
yıllık beyannameye dahil edileceği tabiidir.
Davayı kaybeden tarafın, mahkeme veya icra dairesinin
tespit ettiği vekalet ücretini alacaklı tarafa doğrudan nakden ödemesi halinde,
alacaklıyı temsil eden avukatın ücretli olmaması kaydıyla, ödeme yapan
tarafın GVK.nun 94. maddesinin birinci fıkrası kapsamında sayılan
kişilerden olması halinde, yapılan vekalet ücreti ödemesi üzerinden gelir
vergisi tevkifatının yapılması gerekir.
Diğer taraftan, alacaklı taraf avukatına ödenmesine karar
verilen vekalet ücretinin ne şekilde belgelendirilmesi gerektiğine ilişkin
olarak, 23.02.2006 tarih ve 26089 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 356 Seri
No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde;
"… İcra
dairelerince borçludan alınarak müvekkili adına takibat yapan alacaklı taraf
avukatına ödenmesine karar verilen avukatlık (vekalet) ücretinin avukata
ödendiği anda, avukat tarafından borçlu adına en az iki nüsha serbest meslek
makbuzu düzenlenecek ve makbuzun avukatta kalan nüshasına da icra dairesince
ödemenin yapılmış olduğuna dair bir şerh düşülerek, ödemeyi yapan memur
tarafından (sicil numarası da yazılarak) imzalanacaktır."
Şeklinde düzenlenmişken; 11.09.2007 tarih ve 26640 sayılı
Resmi Gazete de yayımlanan 375 Seri No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile;
"İcra dairelerince
borçludan alınarak müvekkili adına takibat yapan alacaklı taraf avukatına
ödenmesine karar verilen avukatlık (vekalet) ücretlerinin avukata ödendiği
anda, avukat tarafından borçlu adına en az iki nüsha serbest meslek makbuzu
düzenlenecek olup, bir nüshası ödemeyi yapan memura verilecek; makbuzun
avukatta kalan nüshasına ise icra dairesince ödemenin yapılmış olduğuna dair
bir şerh düşülmesi ve ödemeyi yapan memur tarafından imzalanması şartı
aranmayacaktır." Şeklinde düzenlenmiştir.
Ayrıca, mahkeme kararı gereğince veya icra kanalı ile
avukata ödenen vekalet ücreti serbest meslek faaliyeti kapsamında katma değer
vergisine tabi olup, avukat tarafından düzenlenecek serbest meslek makbuzunda
ayrıca katma değer vergisi hesaplanacaktır. Ancak, mahkeme kararında "KDV
hariç" şeklinde bir ifadenin yer almaması halinde, vekalet ücretine katma
değer vergisi dahil kabul edilecek ve içyüzde oranı uygulanmak suretiyle tespit
edilen katma değer vergisi avukat tarafından düzenlenecek serbest meslek
makbuzunda gösterilecektir.
Öte yandan, mahkemelerce hükmolunan vekalet ücreti
ödemelerinin davayı kazanan gelir ya da kurumlar vergisi mükellefi olan
işverenlere yapılması ve yapılan bu ödemenin Gelir Vergisi Kanunu uyarınca
ticari ya da serbest meslek faaliyeti kapsamında olması halinde ödeme katma
değer vergisine tabi olacak, mahkeme kararında "KDV hariç" ya da
"KDV dahil" ibaresinin yer alıp almadığı dikkate alınarak yukarıdaki
açıklamalara göre işlem yapılacaktır.
Ayrıca, avukatın davayı kazanan tarafın ücretlisi olması
halinde, ticari veya serbest meslek kazancı kapsamında borçludan tahsil edilen
vekalet ücreti, GVK.nun 61, 94 ve 103. maddeleri kapsamında
ücret olarak avukata ödenecektir.
Bu hüküm ve açıklamalara göre;
Firman aleyhine hükmedilen
vekalet ücreti ödemelerinin doğrudan avukatlara değil de icra müdürlüklerine
yapılması durumunda, icra müdürlüklerine ödeme yapıldığı sırada GVK.nun
94. maddesi ve 2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca % 20
nispetinde gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.
Firman tarafından, mahkeme kararı gereğince veya icra
kanalı ile avukata ödenen vekalet ücreti serbest meslek faaliyeti kapsamında
katma değer vergisine tabi olup, avukat tarafından düzenlenecek serbest meslek
makbuzunda ayrıca katma değer vergisi hesaplanacaktır. Ancak, mahkeme kararında
"KDV hariç" şeklinde bir ifadenin yer almaması halinde, vekalet
ücretine katma değer vergisi dahil kabul edilecek ve içyüzde oranı uygulanmak
suretiyle tespit edilen katma değer vergisi avukat tarafından düzenlenecek
serbest meslek makbuzunda gösterilecektir.
11.09.2007 tarih ve
26640 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 375 Seri No'lu Vergi Usul Kanunu Genel
Tebliği ile, İcra dairelerince borçludan alınarak müvekkili adına takibat yapan
alacaklı taraf avukatına ödenmesine karar verilen avukatlık (vekalet)
ücretlerinin avukata ödendiği anda, avukat tarafından borçlu adına en az iki
nüsha serbest meslek makbuzu düzenlenecek olup, bir nüshası ödemeyi yapan
memura verilecek; makbuzun avukatta kalan nüshasına ise icra dairesince
ödemenin yapılmış olduğuna dair bir şerh düşülmesi ve ödemeyi yapan memur
tarafından imzalanması şartı aranmayacaktır.
Değerli okuyucumuz,
Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
· Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
· Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
· Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
· Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
· Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
· Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.
Yorumlar
+ Yorum Ekle