Hidayet MERCAN

İşe Başlayan Çalışanın Kendisini SGK ya Bildirmesi

İşe Başlayan Çalışanın Kendisini SGK ’ya Bildirmesi

2017 yılının başından itibaren Çalışma Hayatında Milli Seferberlik projesi adı altında getirilen teşvik ile çalışanların vergi ve sigorta prim maliyetleri işverenler tarafından değil, devlet tarafından karşılanmaktadır. Hem bu teşvik hem de işverenlere devlet tarafından sağlanan diğer teşviklere ayrıca Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yürütülen yoğun denetim programlarına rağmen; TÜİK tarafından 16 Ekim tarihinde açıklanan rakamlara göre kayıt dışı istihdam bir önceki yılın aynı dönemine göre 0.9 puan artarak %35.2 seviyesine yükselmiştir.

TÜİK tarafından açıklanan istatistiki verilere göre kayıt dışı istihdam oranının ve işsizlik rakamlarının artış göstermesi maalesef bir yerlerde hata yapıldığını göstermektedir.

Bu kapsamda uzun süredir yürürlükte olan ancak kamuoyu tarafından tam olarak bilinmeyen 5510 sayılı Kanununun 8. maddesini revize ederek uygulanabilirliğini arttırmak kayıt dışı istihdam ile mücadelede devlete yardımcı olacaktır.

5510 sayılı Kanunun 8. Maddesinde;

Sigortalılar, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç bir ay içinde, sigortalı olarak çalışmaya başladıklarını Kuruma bildirirler. Ancak, sigortalının kendini bildirmemesi, sigortalı aleyhine delil teşkil etmez maddesi yer almaktadır.

Ayrıca Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 12. Maddesinde de;

5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalılar, çalışmaya başladıklarını, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç bir ay içinde, örneği Ek-3'te bulunan sigortalı bildirim belgesi ile doğrudan veya internet ya da benzeri ortamda Kuruma bildirirler. Kurumca, sigortalının ilgili işveren tarafından bildirilmediğinin ya da bildirildiği hâlde sigortalı bildirimi arasında farklılık bulunduğunun tespiti hâlinde, durum, taahhütlü bir yazıyla sigortalıya, gerekirse işverene bildirilir. Yapılan bildirimlerin sonucunda farklılık giderilemezse, kontrol ve denetim sonucuna göre işlem yapılır. Sigortalının kendini bildirmemesi, sigortalı aleyhine delil teşkil etmez, ibaresi mevcuttur.

            Kanun ile çalışanlara getirilen bu yükümlülük internet çağında son derece kolaylıkla uygulanabilir bir hale getirilmiştir. Bir işyerinde çalışmaya başlayan kişiler 1 ay içerisinde sadece e-devlet şifresi alarak, https://www.turkiye.gov.tr/ internet adresinden çalışmaya başladıklarını Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirebilmektedirler. Çalışanların yapması gereken tek şey E-devlet sayfasında yer alan arama bölümüne “4A (SSK) Sigortalıların Kendini Bildirmesi” yazmaları ve açılan sayfadan yeni başvuru oluşturmaktır.

Sistem tarafından kimlik bilgilerinin otomatik olarak geldiği ekranda çalışanların sadece İş Yeri Ünvanı/ İş Yeri Adresi/ İşe Başlama Tarihi/ İl ve İlçe bilgilerinin girmesi ile başvuru tamamlanmaktadır.  

Böylelikle SGK tarafından, sigortalının ilgili işveren tarafından bildirilmediğinin ya da bildirildiği hâlde sigortalı bildirimi arasında farklılık bulunduğunun tespiti hâlinde durum bir yazıyla sigortalıya, gerekirse işverene de bildirilecek, yapılan bildirimlerin sonucunda sigortalı ile işverenin bildirdiği işe başlama tarihleri arasındaki farklılık giderilemezse, kontrol ve denetim sonucuna göre işlem yapılabilecek ve hakkaniyet bulunacaktır.

             Bu noktadan sonra görev Sosyal Güvenlik Kurumuna düşmektedir. SGK kendini bildiren çalışanın ilgili işveren tarafından bildirilip bildirilmediğinin ya da bildirildiği hâlde sigortalı bildirimi ile arasında farklılık olup olmadığını hemen araştırmalı ve farklılığın tespit edilmesi durumunda ise konuyu vakit kaybetmeden Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilen memurlarınca sonuçlandırılmasını sağlamalıdır.

            Ancak bu hususta asıl önemli olan nokta Çalışma Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumunun E-Devlet içinde yer alan bu hizmet ile ilgili yoğun kamu spotları düzenlemesi ve söz konusu hizmetin varlığını kamuoyuna duyurmasıdır. Bunun için gerekirse mevzuat değişikliği yaparak çalışanların kendilerini SGK ’ya bildirmelerini yasal zorunluluk haline getirmesi kayıt dışı istihdamın azalmasında devletin yararına olacaktır.

            Kayıt dışı istihdamın oranının gerçekten azaltılması hedefleniyorsa, hükümetin sadece işverene sağlanan pirim teşvikleri ile tek koldan mücadele etmek yerine çalışan işçilere de benzer pirim teşvik uygulamaları (İşçi hissesinde indirim vb.) geliştirilerek kayıt dışı istihdam ile mücadelede çalışanları da yanına çekmesi gerekmektedir.