28 Temmuz 2020

Telif kazançları ve yükümlülükler

7194 sayılı “Dijital Hizmet Vergisi Kanunu İle Bazı Kanunlarda Ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un önemli düzenlemelerinden biri de telif kazançları istisnasına getirdiği sınırdır.

Bilindiği gibi Gelir Vergisi Kanunu'nun “Telif Kazançları İstisnası” başlıklı 18. maddesi ile “müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekar, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat Gelir Vergisi'nden müstesna” kılınmış ve ayrıca “eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler istisnaya dahil” olduğu da düzenlemede vurgulanmıştır.

Bu istisnanın anılan kanunun 94. maddesi uyarınca uygulanan vergi kesintisini kapsamaması dolayısıyla, söz konusu istisna kapsamında elde edilen gelirlerin, anılan madde uyarınca vergi kesintisi yapmak zorunda olanlardan sağlandığı hallerde % 17 oranında vergi kesintisi söz konusudur.

7194 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanunu'nun 18. maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“Bu madde kapsamındaki kazançları toplamı, 103 maddede yazılı tarifenin dördüncü diliminde yer alan tutarı aşanlar bu istisnadan faydalanamazlar. Bu durumda olanların kanunun 94'üncü maddesinin birinci fıkrası kapsamında tevkifat yapma yükümlülüğü yoktur”.

Bu fıkra ile telif kazançları istisnası kapsamında kazanç elde edenlerin kazançlarının 2020 yılı için 600 bin TL'yi aştığı andan itibaren istisna haklarını kaybetmeleri ve mükellef olmaları öngörülmüştür.

Burada adaleti sağlamak için, sınıra kadar olan kazançların her durumda istisna kapsamında kabul edilmesi gerekmektedir. Oysa düzenlemeye göre, 600 bin liraya kadar kazanç elde eden sıfır (kazancını vergi kesintisi yapmak zorunda olanlardan sağlayanlarda %17) oranında vergi öderken 600 bin 1 TL kazanç elde edenler kazancın tamamı üzerinden %35 oranında vergi ödeyeceklerdir. Yani 1 TL kazancın vergisi 195 bin 870 TL olarak karşımıza çıkmaktadır. Burada olması gereken, sadece sınırı aşan kısmın vergiye tabi tutulmasıydı. Buradaki eşitsizlik ve adaletsizliği Anayasal açıdan da tartışmak gerekiyor.

Sınırın aşılıp aşılmadığı ilgili takvim yılının sonu itibarıyla belirlenecek ve 18'inci madde kapsamında elde edilen kazançlar toplamının söz konusu tutarı aşması halinde, elde edilen kazançların tamamı yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. İstisnadan faydalanılıp faydalanılamayacağı yılsonu itibarıyla belirleneceğinden, istisnadan faydalanamayan mükelleflerin geçici vergi beyannamesi verme yükümlülükleri de olmayacaktır.

18'inci madde kapsamında telif kazancı elde edenlere vergi kesintisi yapmakla yükümlü olanlar tarafından yapılan ödemelerden %17 oranında stopaj kesilmesine dair uygulama eskisi gibi devam etmektedir. Bu konuda telif kazancı sahibinin kazancının sınırı aşıp aşmaması bir önem taşımamaktadır. Ancak sınırın aşılması dolayısıyla telif kazancı sahibinin yıllık beyanname vermesi durumunda, bu kesilen vergiler yıllık vergiden mahsup edilecektir. Serbest meslek kazancının devamlı veya arızi nitelikte olmasının stopaj uygulamasında herhangi bir önemi bulunmamaktadır.

Öte yandan telif kazancı kapsamında gelir elde eden ve istisna düzenlemesi kapsamında olanların, sınırı geçsin geçmesin, yapacakları ödemelerde vergi kesme yükümlülüğü söz konusu değildir. Örneğin bir yazarın kendisine bir ofis kiralaması halinde, kira bedelinden stopaj yapma yükümlülüğü yoktur.

Telif kazancı elde eden ve eserlerini kısmen veya tamamen ödemelerinden vergi kesmek zorunda olmayanlara teslim eden serbest meslek erbabının; defter tasdik ettirme (defter-beyan sistemine kaydolma) ve tutma ile belge düzenleme zorunlulukları bulunmaktadır. Ancak bu zorunluluk, eserlerinin tamamını ödemelerinden vergi kesmekle yükümlü olan kişi ve kurumlara teslim eden serbest meslek erbabı için söz konusu değildir. Bu kapsamda olanların, yıl içindeki kazançlarının toplamının sınırı aşıp aşmadığına bakılmaksızın, defter tasdik ettirme (defter-beyan sistemine kaydolma) ve belge düzenleme zorunlulukları söz konusu değildir. Öte yandan başkaca faaliyetleri nedeniyle serbest meslek kazancı mükellefiyeti bulunan ve serbest meslek kazanç defteri tutan mükelleflerin telif kazançlarını kazançlarına ilişkin kayıtlarını da aynı defterde göstermesi mümkündür. Telif kazançları kapsamındaki faaliyetlerini arızi olarak yapanların ise, eserlerini kime sattıkları veya teslim ettikleri önem taşımaksızın defter tasdik ettirme (defter-beyan sistemine kaydolma) ve tutma ile belge düzenleme zorunlulukları bulunmamaktadır.

Bu yazı 1,389 defa okundu.