8 Mart 2022

Dul-yetim aylığında püf noktaları?

Sigortalının ölümü ile birlikte hak sahiplerine şartları yerine getirmeleri durumunda ölüm aylığı bağlanmaktadır. 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra ölen sigortalıların hak sahipleri olan eş, çocuk ve bazı durumlarda anne babasına ölüm aylığı bağlanabilmesi için;

a-) En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya,

b-) 4/1-(a) sigortalıları için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş,

olması şartıyla ölüm aylığı bağlanır. Ayrıca;

a-) Malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemleri tamamlanmamış,

b-) Bağlanmış bulunan malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş,

Durumda iken ölen sigortalıların hak sahiplerine yazılı istekte bulunmaları halinde ölüm aylığı bağlanır. Ölüm aylığı bağlanabilmesi için sadece 4/1-(a) sigortalıları (SGK'lılar) için öngörülen her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartında; gerek ölen sigortalı tarafından, gerekse hak sahipleri tarafından yapılan tüm borçlanmalar bu şartların oluşmasında dikkate alınmamaktadır.

Ancak, 1/10/2008 tarihinden önce ölen sigortalıların 900 gün hesabında borçlanılan tüm süreler dikkate alınmaktadır.

Ayrıca, kendi nam ve hesabına (5510 sayılı Kanunun 4/(b) bendi) çalışan sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için ölen sigortalıların genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şarttır.

Vefat etmiş olan kişinin hizmetinin 10 yıldan fazla olması halinde hizmet akdi ile 4/a'ya tabi çalışan kız yetimlere, Emekli Sandığı Kanununa göre aylık bağlanabilir. Erkek yetimlere ise malul ve muhtaç olmaları halinde aylık bağlanır. Vefat etmiş olan kişinin hizmetinin 5 ila 10 yıl arasında olması halinde 4/a'ya tabi çalışan kız ve erkek yetimlere aylık bağlanamaz.

5510 sayılı Kanuna göre hak sahibi erkek çocuk, yükseköğrenime devam ettiği sürece 25 yaşına kadar aylık alabilmektedir. 2. bir üniversite okuması veya yüksek lisans, doktora yapması fark etmez.

Ancak 5434 sayılı Kanuna göre hak sahibi erkek çocuk için yükseköğrenim kriteri yalnızca lisans ve yüksek lisans programları ile sınırlı tutulmuştur. Doktora yapan erkek yetimin aylığı 25 yaşın altında olsa bile kesilmektedir. Ayrıca, ikinci yükseköğrenimde geçen süreler ile ikinci defa yapılan master/lisansüstü uzmanlık öğrenimi için de aylık ödenmemektedir.

Ölüm aylığı bağlanan dul eşin aylığı ancak, evlenmesi halinde kesilir. Çalışması halinde kesilmez.

Ana ve babaya aylık bağlanabilmesi için; diğer çocuklardan hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartı aranmaktadır. Dolayısıyla kendi çalışmanızdan dolayı emekli aylığı alıyor olmanız nedeniyle çocuğunuz üzerinden aylık bağlanmaz.

5510 sayılı Kanunun 34 üncü maddesi gereği ölüm aylığı bağlanan eşin aylığı ancak, evlenmesi halinde kesilir. Çalışması halinde kesilmez.

Alt sınır aylık hesaplaması nedeniyle vefat eden sigortalıların hesaplanan aylığı en düşük 2.500 TL'dir.

Vefat eden sigortalılardan dolayı gelir ve/veya aylık almakta olan hak sahiplerinin aylık tutarı ise hak sahiplerine hisseleri oranında ödenir.

Vefat eden sigortalılardan dolayı gelir ve/veya aylık almakta olan hak sahiplerinin bayram ikramiyesi ödemesi hak sahiplerinin hisseleri oranında ödenmektedir.

Bu yazı 620 defa okundu.