20 Ocak 2009

300 gün içinde doğum yapan kadın borçlanabilecek

300 gün içinde doğum yapan kadın borçlanabilecek

|Akşam Gazetesi| |20.01.2009|

 

1 Ekimde yürürlüğe giren yeni sosyal güvenlik yasasının sigortalı kadınlar lehine getirdiği en önemli kazanımlardan biri doğum borçlanması…

 

Kapsamı Tebliğ ile daraltılmaya çalışılsa da doğum borçlanması, doğum nedeniyle sigortalı çalışması bölünen ve eksik kalan, bu nedenle emeklilik için prim gününe ihtiyaç duyan kadın sigortalılara önemli avantaj sağlıyor…

 

Prim ödeme gün sayısını tamamlayamadığı için emeklilik süresi uzayan kadın, doğum borçlanmasıyla sağlayacağı prim günü kazanımıyla daha erken emekli olabilecek…

 

KİMLER DOĞUM BORÇLANMASI YAPABİLECEK?

 

Öncelikle, doğum borçlanmasının sadece 4/a (SSK) kapsamındaki kadınlar için getirilen bir borçlanma hakkı olduğunu belirtelim. 4/b (Bağ-Kur) ve 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında çalışan kadınların doğum borçlanması hakkı yok. Bunlar ancak Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izin sürelerini borçlanabilecek…

 

BORÇLANILABİLECEK SÜRELER

 

Yasa hükmüne göre 4/a kapsamında sigortalılığı tescil edilmiş olan kadınlar, doğumdan sonraki çalışmadıkları ve adlarına prim ödenmemiş olan iki yıllık süreyi borçlanabilecekler. Borçlanma, en çok iki çocuk için yapılabilecek.

 

Borçlanılacak sürede çocuğun yaşaması, borçlanma için aranan diğer bir koşul. Bebeğin doğumdan sonraki iki yıl içinde ölümü halinde, doğum borçlanması bebeğin doğum tarihi ile ölüm tarihi arasındaki süre için yapılabilecek.

 

İlk doğumdan sonra iki yıllık süre dolmadan ve sigortalı olarak tekrar çalışmaya başlamadan ikinci doğumunu yapan kadın sigortalı, ilk doğumdan ikinci doğuma kadar geçen süre ile ikinci doğum için borçlanabileceği iki yıllık sürenin toplamı kadar süreyi borçlanabilecek.

 

ÖNCE SİGORTALILIK, SONRA DOĞUM

 

Borçlanma Tebliği ve Genelgesine göre, ilk defa sigortalı olunan tarihten önce yapılan doğum için borçlanma yapılamayacak. Oysa yasada böyle bir kısıtlayıcı hüküm yok. Nitekim yasanın görüşülmesi aşamasında ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik tarafından yapılan açıklamalarda bunu doğruluyor. Bakan yaptığı açıklamalarda, doğum borçlanmasının tıpkı erkeklerin askerlik borçlanmasında olduğu gibi doğum nedeniyle çalışmayan kadına borçlanarak bu süreleri sigortalılık süresi olarak kazanma hakkı sağlayacağını ifade etmişti.

 

Yasada olmamasına rağmen getirilen bu kısıtlama, ilk defa sigortalı olduğu tarihten önce doğum yapan kadının, sigortalılık süresinin borçlandığı süre kadar geri götürülmesi imkanını ve buna göre de daha erken emekli olabilme imkanını ortadan kaldırıyor.

 

DOĞUM NEDENİYLE İŞTEN AYILMIŞ OLMAK

 

Yasada bulunmamakla birlikte, uygulama tebliği ile doğum borçlanması için “doğum nedeniyle işten ayrılmış olma ve borçlanma başvuru belgesinin işverence onaylanması” şartı getirilmişti. Borçlanma Genelgesi ile bu zorunluluk biraz yumuşatıldı. Genelgeye göre, borçlanma başvuru belgesinde işverenin onayı aranmayacak. İşten ayrıldıktan sonra 300 gün (10 ay) içinde doğum yapan kadın, doğum nedeniyle işten ayrılmış sayılacak ve doğum borçlanması yapabilecek.

 

SÜRELER KURUM TARAFINDAN BELİRLENECEK

 

Borçlandırılacak süre, sigortalının işten ayrıldığı tarih, doğum yaptığı tarih ve doğumdan sonra adına prim ödenip ödenmediği hususları göz önünde bulundurularak Kurum tarafından belirlenecek. Bu süreler için ayrıca belge istenmeyecek.

 

BORÇLANMA TUTARI

 

Borçlanılan süreye ait prim tutarı, borçlanma talep tarihindeki asgari ücret ile asgari ücretin 6,5 katı arasında olmak üzere, sigortalının kendisince belirlenecek günlük kazancın yüzde 32’si oranında hesaplanacak.

 

Hesaplanan borç, tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde ödenecek. Bir ay içinde ödenmeyen borçlanmalar geçerli sayılmayacak. Bir ay içinde borcun kısmen ödenmesi halinde, ödenen miktara karşılık gelen süre sigortalılık süresi olarak değerlendirilecek. Kalan süreleri borçlanmak için yeniden başvurmak gerekecek.

 

Şişmanlık vergisi New York Eyaleti yöneticileri obeziteye (şişmanlığa) neden olan kalorili gıdalara vergi koymayı planlıyormuş… Uygulama kapsamında şekerli ve kalorili gıdalardan alınan tüketim vergilerinin artırılması söz konusu… Tahmin edileceği üzere öneriye kolacılardan şiddetli tepki var… Önerinin hayata geçip geçmeyeceğini zaman gösterecek… Aslında bu vergi bize de uyar... Kim bilir, belki de bu sayede milliyetçi ve mukaddesatçı halkımız kendi öz içecekleri olan ayran, şıra gibi ürünlerin sağlıkları açısından ne kadar değerli olduğunun farkına varır…

  

HAYRET! Ahlaki çelişki Sosyal güvenlik yasasına göre, eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen kız çocuklarının yetim aylıkları kesilerek, ödenmiş olan tutarlar geri alınacak. Boşanan eşin eski eşle birlikte yaşaması halinde kesilen aylığın, bir başkası ile birlikte yaşaması halinde kesilmemesindeki “ahlaki çelişki” sizce de dikkat çekici değil mi?

SORULAR VE CEVAPLAR

Evrak trafiğinden başım döndü, ne yapayım?

25.03.2008 tarihinde Ek 19 işlemi için Kadıköy Bağ-Kur’a başvurdum. 450 gün satın alıp (SSK için) kalan 5,5 seneyi sildirmek istedim. Evrak kayıt yaptırdım. İşlemin sonucu hakkında (SGK Bilgi Edinme Biriminden) Bağ-Kur’a çağrıldım. “Biz dosya açmamışız veya kayboldu” dediler. Dosya açıldı (bu sırada Ek 19 durdurulmuştu). 4.500 YTL yatırmam istendi. Dosya Ankara Tescil Dairesi Başkanlığı’na gönderildi. Bugüne kadar İstanbul-Ankara arasında gidip geliyor. Bu arada Geçici 17 yayınlandı ama benim durumuma çözüm olmadı. Benim durumum ne olacak?

Sedat Uğurer

 

Durumunuzdaki can alıcı nokta başvuru tarihi. 25.03.2008 tarihinde başvuru yapmış olduğunuzu belgeyle kanıtlamanız halinde, başvuru tarihinde yürürlükte olan 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu’nun Ek 19. maddesi hükümlerinin uygulanması gerekiyor. Önemli olan başvuru tarihini (başvurunuzun alındı belgesi veya kayıt numarası ile) kanıtlamanız.

Yapmanız gereken SGK’ya başvurup durumunuzla ilgili resmi bir yazının tebliğ edilmesini sağlamak. Bu noktada Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında başvuru yapmanız yerinde olacaktır. Size Kurum tarafından tebliğ yapıldıktan sonra sorununuz çözülmemişse, bulunduğunuz yerdeki İş Mahkemesi’ne dava açmanız gerekiyor. Dava açma süresi tebliğin yapıldığı tarihten itibaren bir yıl. 

 

İşçinin rızası olmadan ücretsiz izin kullandırılamaz

Emekli olduktan sonra 1995 yılında özel bir fabrikada çalışmaya başladım. 2008 Kasım ayı sonunda beni ve 11 arkadaşımı “süresiz izin” kaydıyla işten çıkardılar. Çıkarken bize "Biz sizi ileride çağıracağız" dediler. Fakat şimdiye kadar hiç bir haber gelmedi. Çıkarken hiçbir evrak imzalamadım ve maaşım dışında herhangi bir ödeme yapılmadı. Acaba bundan dolayı ne gibi bir yol takip etmem gerekiyor?

İslam AKAY

 

İş Kanunu’nda “süresiz izin” diye bir uygulama yer almıyor. Sanıyoruz siz ve arkadaşlarınızı ücretsiz izne çıkarmışlar. Ancak ücretsiz izin uygulaması, işçinin talep etmesi veya işveren tarafından önerilen ücretsiz izne işçinin açıkça rıza göstermesi durumunda mümkün olur. Yani, siz kabul etmediğiniz sürece böyle bir uygulama yapılamaz. Herhangi bir evrak imzalamamanız ve sizinle birlikte başkalarına da aynı işlemin yapılması lehinize bir durum. Olayın mahkemeye intikal etmesi halinde tanık gerekecek. Bu bakımdan arkadaşlarınızla bağlantınızı koparmayın.

Bu noktadan sonra yapmanız gereken, zaman geçirmeden noter aracılığıyla işverene “ücretsiz izin uygulamasını kabul etmediğinizi ve derhal işe başlamak istediğinizi” bildiren bir ihtarname göndermek. Bir hafta içinde herhangi bir cevap gelmezse Çalışma Müdürlüğü’ne şikâyette bulunabilir veya bulunduğunuz yerdeki iş mahkemesine dava açabilirsiniz.

Bu yazı 3,085 defa okundu.