16 Mayıs 2025

İş güvencesi ve işe iade davalarında arabulucu şartı

İş hukuku mevzuatında işçiyi koruyan düzenlemelerin başında iş güvencesi gelmektedir. Genel anlamıyla iş güvencesi, işveren tarafından geçerli bir sebebe dayanmadan veya keyfi olarak iş sözleşmesinin feshedilmesini önlemeye yönelik olup işçinin işe iade davası açma hakkını ifade etmektedir.

İşe iade davası, işveren tarafından geçerli bir sebep gösterilmeden iş sözleşmesi feshedilen işçinin işe tekrar başlamasına yönelik talebini içeren davadır.

Ancak her işçinin iş güvencesine sahip olduğu düşünülmemelidir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 18’inci maddesinde “Feshin geçerli sebebe dayandırılması” hüküm altına alınmıştır.

Bu kapsamda, 30 veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. Aynı zamanda bu husus iş güvencesini ifade etmektedir.

İşe iade davası için gerekli olan şartlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

- İş Kanunu kapsamında çalışıyor olmak,

- İşyerinde 30 veya daha fazla işçinin çalışıyor olması,

- 6 aylık kıdeme sahip olmak,

- Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olmak,

- İşveren tarafından iş sözleşmesinin keyfi veya geçerli bir sebebe dayanmaksızın feshedilmesi,

- İşveren vekili ve yardımcısı olmamak,

- Arabulucu nezdinde anlaşma sağlanamaması.

Yer altı işlerinde çalışan işçilerde işe iade davası şartlarından kıdem şartı aranmamaktadır.

İşe iade davası açılmadan önce arabulucuya başvurulması gerekmektedir. Arabulucu nezdinde anlaşma sağlanamaması durumunda işe iade davası açılabilir.

İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak zorundadır. Diğer bir ifadeyle, işe iade davasından önce zorunlu arabulucuya gidilmesi esastır.

İş sözleşmesi feshedilen ve arabulucuda işe iade konusunda anlaşamayan işçinin;

- Fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya

- Gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile

- Fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurabilecektir.

Zorunlu arabuluculuk faaliyeti sonucunda anlaşmaya varılamaması halinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde işe iade davası açılabilecektir. Zorunlu arabuluculuk aşaması geçilmeden işe iade davası açılması mümkün değildir.

Dava şartı olarak arabulucuya başvuru zorunlu olmasına rağmen, işçinin arabulucuya başvurmaksızın doğrudan işe iade davası açması halinde dava usulden reddedilecektir.

Arabulucuya başvurulmamasından dolayı kesinleşen ret kararının re'sen tebliğinden itibaren iki hafta içinde de arabulucuya başvurulabilecektir.

İşe iade davasında feshin geçerli nedene dayandığının işveren tarafından ispat edilmesi önemlidir. Burada feshin geçerli bir sebebe dayandığının ispat yükümlülüğü işverene ait olduğundan fesih sürecinin belgelendirilmesi, feshin son çare olduğunun ispatı işveren tarafından ispatlanmak zorundadır. Bu süreçte feshe gerekçe oluşturan olumsuzlukların işveren tarafından belgelendirilerek yargı sürecinde ibraz edilmesi gerekecektir.

İşçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ettiği takdirde, bu iddiasını ispatla yükümlüdür.

İş Kanunu’na göre, arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların, işçinin işe başlatılması konusunda anlaşmaları halinde;

- İşe başlatma tarihini,

- Boşta geçen süre ücretini,

- İşe başlatmama tazimatını,

Belirlemeleri zorunludur.

Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir. Taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede iş mahkemesi yerine özel hakeme de götürülebilir.

Bu yazı 183 defa okundu.