22 Şubat 2010

Anaparadan vergi kesilir mi?

Anaparadan vergi kesilir mi?

(Akşam Gazetesi - 21.02.2010)

 

Vergi, devletin faaliyetlerini sürdürmek için ihtiyaç duyduğu en temel finansman kaynağı durumunda. Her ülkenin vergi sisteminde benzer özellikteki vergilere rastlamak mümkün. Gelir vergisi, dünyanın birçok ülkesinde uygulanan önemli vergilerin başında geliyor. Gelir vergisinde amaç, gerçek kişilerin yıllık net gelirlerinin vergilendirilmesi. Bu amaca ulaşmak için, gelirin elde edilmesine yönelik harcamalar (giderler) düşülerek gelir vergisi matrahına ulaşılıyor. Vergi de 'net' değer üzerinden hesaplanıyor. Ancak, bu kurala uymayan düzenlemelere de rastlıyoruz.

EMEKLİLİK VE SİGORTA ŞİRKETLERİ ÖDEMELERİ
Gelir Vergisi Kanunu'nun (GVK) 75. maddesinin ikinci fıkrasının 15 numaralı bendine göre;
'Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından;
a) On yıl süreyle prim, aidat veya katkı payı ödemeden ayrılanlara yapılan ödemeler,
b) On yıl süreyle katkı payı ödemiş olmakla birlikte bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazanmadan ayrılanlar ile diğer sandık ve sigortalardan on yıl süreyle prim veya aidat ödeyenlere ve vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemeler,
c) Bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemeler' menkul sermaye iradı sayılıyor.
Buraya kadar sorun yok gibi gözüküyor. Sorun, yapılan ödemeler üzerinden stopaj (vergi kesintisi) yapılırken ortaya çıkıyor. Bu ödemeler üzerinden, GVK'nın 94. maddesine göre kesinti yapılıyor. Kesinti oranları; (a) alt bendi için yüzde 15, (b) alt bendi için yüzde 10 ve (c) alt bendi için yüzde 5. 

ANAPARADAN DA KESİNTİ VAR
Menkul sermaye iradı, GVK'nın 75. maddesinde şöyle tanımlanmış: 'Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden müteşekkül sermaye dolayısıyla elde ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlar menkul sermaye iradıdır.'
Tanıma dikkat edilirse, 'elde edilen' değerlerin menkul sermaye iradı sayıldığı anlaşılıyor. Örneğin, bankaya parayı yatırdığınızda elde edilen faiz menkul sermaye iradı olarak değerlendiriliyor.
Olay emeklilik ve sigorta şirketlerinin yaptıkları ödemelere gelince, vergi yapılan ödemenin tamamına uygulanıyor. Yani, kişilerin anaparası üzerinden de vergi kesiliyor. Durum böyle olunca ortaya traji-komik manzaralar da çıkması kaçınılmaz oluyor. İşin ilginç yanı, vatandaş durumu bilmediği için sigorta şirketlerine kızıyor. Oysa, onlar maliyenin görüşü doğrultusunda hareket etmek zorunda.

YATIRILAN PARADAN AZ ÖDEME YAPILABİLİYOR
Küçük tasarruflarınızı değerlendirmek amacıyla bireysel emeklilik yaptırıyorsunuz. Aradan birkaç yıl geçiyor. Yatırdığınız para bir yandan nemalandırılıyor. Zamanla paraya ihtiyaç duyuyorsunuz. Sigorta şirketine başvuruda bulunup sistemden çıkmak istediğinizi söylüyorsunuz. Onlar da 'hay hay' diyor ve hesap çıkartılıyor.
Siz nemalı olarak biriken paranızın hayalini kurarken yatırdığınız anapara kadar bile ödeme alamıyorsunuz. Bunun birinci sebebi, sigorta şirketinin masraflarına binaen bir miktar kesinti yapması. Paranın neması bu kesintiye denk geliyor.
İkinci sebebi ise verginin yapılan ödemenin tamamı üzerinden kesilmesi. Düşünsenize, bankaya 10 bin TL para yatırıyorsunuz. Biraz faiz tahakkuk ediyor. Çekmek istediğinizde size 9 bin TL ödeme yapılıyor. 'Böyle şey olur mu?' dediğinizi duyar gibiyiz. Özel sigorta ve emeklilik şirketlerinin ödemelerinde aynen bu durum yaşanıyor.

 

YANLIŞTAN DÖNME ERDEMİ
SGK yanlıştan dönme erdemini gösterdi
İŞSİZLERİN 10+90 gün sağlık hizmetinden yararlanma süresini 10 güne düşüren sosyal devletin Sosyal Güvenlik Kurumu, yanlıştan dönme erdemini gösterdi.
SGK, 1 Ekim 2008 tarihinden bu yana uygulanmakta olan işsiz kalanlara 10+90 gün sağlık hizmeti verme uygulamasını, Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine ve sosyal güvenlik merkezlerine gönderdiği maille 10 güne düşürmüştü. Yoğun tepkilerin ardından SGK, işsizlerin sağlık hizmetinden yararlanma hakkını 100 günden 10 güne düşürme kararından vazgeçti.
 Zorunlu sigortalılığı sona erenler ile bakmakla yükümlü oldukları eş ve çocukları, zorunlu sigortalılığın sona erdiği tarihten itibaren 10 gün+dolaylı olarak da 90 gün olmak üzere toplam 100 gün sağlık hizmeti alabilecekler.

 

Soru ve Cevaplar:

Proje üzerinden daire alımında edinme tarihi
14 ŞUBAT tarihli yazınıza istinaden sormak istediğim soru şu; proje üzerinden daire alımlarında dört (beş) yıllık sürenin hesabı nasıl oluyor?
Ben 2006 Temmuz ayında daire bedelinin tamamını peşin ödemek kaydıyla henüz inşaat halindeki bir siteden daire aldım. Bu daireye ait kat irtifaklı tapuyu ödemeyi takiben bana teslim ettiler. Daireyi (2007 Aralık ayında teslim etmeleri gerekirken) 2008 Mart ayında teslim aldım ve 15 Mayıs 2008'de daireye taşındım. Kat mülkiyetli tapuyu ise eve taşındıktan sonra 2008 yaz sonlarında alabildim. Daireyi satmam halinde 1 Ocak 2007 öncesi geçerli olan 4 yıllık süre mi, yoksa bu tarih sonrası geçerli olan 5 yıllık süre mi söz konusu olacak? Birgül Şehnaz Kaya
Gayrimenkullerin iktisap (edinme) tarihinden itibaren beş yıl (1.1.2007 tarihinden önce iktisap edilenlerde dört yıl) içinde elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar değer artış kazancı sayılıyor. Beş (dört) yıllık elde bulundurma sürelerinin hesabında iktisap tarihi; inşa edilen gayrimenkullerde, yapı kullanma belgesinin alındığı tarihtir.
Buna göre, 2006 yılında bedelin tamamını ödeyerek kat irtifakı tapusunu almış olsanız da, yapı kullanma izin belgesi 1.1.2007 tarihinden sonra alınmış olduğundan, dairenizi satmanız halinde beş yıllık elde bulundurma süresi dikkate alınacaktır.

Bu yazı 3,738 defa okundu.