27 Haziran 2011

Dış borçta vade kısalıyor

Dış borçta vade kısalıyor

MERKEZ Bankası geçtiğimiz günlerde ödemeler dengesi raporunu açıkladı.

Raporda, Merkez Bankası’nın dikkati çektiği önemli konudan biri de, kısa vadeli dış borcun artmasıydı.

NEDEN DIŞ BORÇ

Dış borç almanın, iki ana nedeni var:
1- Yurtiçindeki tasarrufun yetersiz olması nedeniyle, yatırımları finanse edebilmek için Türkiye’deki yatırımcı dış finansmana yöneliyor.
2- İhracat gelirleri, yani döviz gelirlerinin, ithalat ağırlıklı döviz giderlerini karşılayamaması halinde, ithalatın finansmanını sağlamak için ya sıcak para kullanılıyor ya da dış borç alınıyor.
Bu iki neden de, dış borç artışını özellikle son bir yıl içinde ciddi biçimde hızlandırdı. 
Dış borç stoku son sekiz yılda yüzde 124 arttı. 2010 sonunda ise 290 milyar doları aşarak,  Cumhuriyet tarihinin en yüksek düzeyine ulaştı.

ÜÇTE İKİSİ ÖZEL SEKTÖRÜN

Toplam dış borç stokunun 2/3’ü özel sektöre ait.
Özel sektörün dış borç stoku, sadece 2010 yılında 17.6 milyar dolar arttı ve 189.6 milyar dolara ulaştı. Merkez Bankası’nın son verilerine göre özel sektörün dış borç stoku 2011’in ilk dört ayında (ticari krediler hariç) yaklaşık 13 milyar dolar arttı. 
Bu borç en son 2008 yılı sonunda 188.1 milyar dolar ile en yüksek seviyesine ulaşmıştı. 
Dış borç stokundaki artışın temel nedeni, düşük kurun yarattığı avantajı özel sektörün düşük maliyetli kredi, yani finansman aracına dönüştürme çabası ile yakından ilgili.

 REZERV ARTIYOR AMA YETMİYOR

Dış borç stokunda vade giderek kısalıyor. Vadenin kısalması da, borcun geri ödemesi için döviz varlığına olan ihtiyacı artırıyor.
Toplam dış borcun stokunun, 2002’de yüzde 12.7’si, 2009’da ise yüzde 18.5’i kısa vadeli iken, 2010’da yüzde27.1’i kısa vadeli. 
2010 sonu itibariyle toplam kısa vadeli borç stoku 78.6 milyar dolar. Sadece 2010’da kısa vadeli borç stoku yaklaşık 30 milyar dolar arttı.
Borç ödemesi için başvurulabilecek kaynakların başında gelen TCMB brüt döviz rezervleri ise 2010 yılında 10milyar dolar artarak 80.7 milyar dolara ulaştı.
Görüldüğü gibi, 2010 yılında TCMB rezervleri 10 milyar dolar, kısa vadeli borçlar ise 30 milyar dolar artmış.

REZERV VARLIKLARI

Bir ülkenin rezerv varlıkları;
·  Ödemeler dengesi finansman ihtiyaçlarını karşılamak (örneğin cari açığı, yani döviz geliri ve gideri arasındaki farkı kapatmak için), 
· Döviz piyasalarına müdahale etmek (kur arttığında, kuru aşağı çekebilmek amacıyla, piyasaya döviz satışı yapmak için), 
· Ekonomiye ve milli paraya güveni sağlamak ve dış borçlanmayı finanse edebilmek,
amacıyla kullanılan hazır dış varlıklardır. 
TCMB uluslararası rezervleri;  TCMB’nin altın rezervleri, IMF tarafından tahsis edilen özel çekme hakkımız (SDR), IMF’in Türkiye’ye verdiği krediler, TCMB’nin yurt dışı bankalar nezdindeki varlıklarının toplamını ifade etmektedir.
Kısa vadeli dış borç stokunun, TCMB rezervlerine oranı 2002’de yüzde 61.3 iken, 2010’da yüzde 97.5’e kadar yükseldi. Neredeyse kısa vadeli borç stoku ile döviz varlıklarımız başa baş noktasına yaklaştı.
Bu durum, borcun geri ödemesinde finansman sıkıntısına neden olabileceği gibi borcun borçla ödenmesi halinde, yeni borç alımını da zorlaştırabilir.

 

Bu yazı 2,252 defa okundu.