YABANCI UYRUKLU İŞÇİLER İÇİN
ÇALIŞMA İZİN BELGESİNİN ALINMASI
Ahmet Ağar
Sosyal
Güvenlik Müşaviri
I- GİRİŞ :
Bilindiği gibi, Türkiyede yabancı
uyruklu işçi çalıştırılması ile ilgili düzenleme, 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzni Hakkında Kanun
ve bu Kanuna göre çıkarılan Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun
Uygulama Yönetmeliğinde, ayrıntılı olarak açıklanmış bulunmaktadır.
Kanun ve yönetmelikle belirlenmiş esaslara göre, yabancıların Türkiyede hizmet
akdi ile bağımlı veya kendi nam ve hesabına bağımsız çalışmaya başlamadan önce izin
almaları gerekir. Ülke menfaatlerinin gerekli kıldığı hallerde veya mücbir
nedenlere bağlı olarak, çalışmaya başlamadan önce ilgili makama bilgi vermek
koşuluyla, çalışma süresi bir ayı geçmemek ve Bakanlık onayı alınmak suretiyle
çalışma izni işe başladıktan sonra da verilebilir.
Yabancıların
Ülkemizde çalışabilmeleri için Çalışma İzin Belgesini almak zorunda oldukları
ve bu belgenin alınması ile ilgili yasal prosedürün neler olduğu ve müracaat
şeklinin nasıl yapılması gerektiği, bu makalenin
konusu olacaktır.
II- ÇALIŞMA İZİN BELGESİNİN
ALINMASI:
A) 4817 Sayılı Kanuna Göre Çalışma İzin Belgesi Çeşitleri:
Türkiyenin
taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe,
yabancıların Türkiyede bağımlı veya bağımsız çalışmaya başlamadan önce izin
almaları gerekmektedir.
Yabancı
uyruklulara çalışma izinleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından
verilmekte, ancak, Başbakanlık, Milli Savunma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Dış
Ticaret Müsteşarlığı ve Yüksek Öğretim Kurulunca da Bakanlığa bilgi verilmek
koşuluyla ilgili kanunlarda belirtilen işlerde çalışacak kişilere çalışma izni
verilebilmektedir.
Kanuna göre bağımlı çalışanlara
ve bağımsız çalışanlara olmak üzere iki
tür çalışma izni mevcuttur. Bağımlı çalışanlar için öngörülen çalışma izni
ise süreli ve süresiz olmak üzere
iki şekilde verilebilmektedir.
Süreli
çalışma izni: 4817
sayılı Kanunun uyarınca Türkiyenin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı
sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe süreli çalışma izni iş piyasasındaki durum,
çalışma hayatındaki gelişmeler, istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik
konjonktür değişiklikleri dikkate alınarak, yabancının ikamet izninin süresi
ile hizmet akdinin veya işin süresine göre, belirli bir işyeri veya işletmede
ve belirli bir meslekte çalışmak üzere en
çok bir yıl geçerli olmak üzere verilir.
Bir yıllık kanuni çalışma
süresinden sonra, aynı işyeri veya işletme ve aynı meslekte çalışmak üzere
çalışma izninin süresi üç yıla kadar uzatılabilir.
Çalışma izin belgesi, belgede yazılı
işyeri ve adres için geçerlidir. Yabancının, işyerinin ticaret siciline kayıtlı
diğer bir şubesinde çalışabilmesi ancak Bakanlıkça kabul edilirse mümkündür.
İşyerinin ticaret unvanının değişmesi
veya işyerinin başka bir adrese nakli halinde durumun resmi makamlardan alınmış
belgelerle kanıtlanması koşuluyla çalışma izninde gerekli değişiklik yapılır.
Bir yıllık
kanuni çalışma süresinden sonra, aynı işyeri veya işletme ve aynı meslekte
çalışmak üzere çalışma izninin süresi üç
yıla kadar, üç yıllık kanuni çalışma süresinin sonunda, aynı meslekte ve
dilediği işverenin yanında çalışmak üzere, çalışma
izninin süresi altı yıla kadar uzatılabilmektedir.
Süresiz
çalışma izni: Türkiyenin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı
sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe Türkiyede en az sekiz yıl kanuni ve kesintisiz ikamet eden veya toplam altı
yıllık kanuni çalışması olan yabancılara, iş piyasasındaki durum ve çalışma
hayatındaki gelişmeler dikkate alınmaksızın ve belirli bir işletme, meslek,
mülki veya coğrafi alanla sınırlandırılmaksızın süresiz çalışma izni
verilebilir.
Bağımsız
çalışma izni: Bağımsız
çalışma izni; yabancıların, Türkiyede en az beş yıl kanuni ve kesintisiz
olarak ikamet etmiş olmaları, çalışmalarının, ekonomik kalkınma açısından katma
değer yaratması ve istihdam üzerinde olumlu etki yapacak olması koşuluyla
verilebilir.
III- ÇALIŞMA İZİN BAŞVURU YERİ VE ÇALIŞMA
İZNİNİN UZATILMASI:
Kanun kapsamında Bakanlığa yapılacak
başvuruların internet üzerinden elektronik ortamda www.csgb.gov.tr adresinden online olarak
yapılması ve istenilen evrakların da kağıt ortamında imzalanarak Yönetmelik
ekinde belirlenen diğer belgelerle birlikte başvuruyu takip eden altı işgünü içerisinde şahsen veya
posta ile Bakanlığa ulaştırılması gerekmektedir.
Başvuru yurtdışından yapılacaksa,
başvuru çalışma izni alacak kişi tarafından uyruğunda bulunduğu veya daimi
ikamet ettiği ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine yapılır.
Temsilcilikler, çalışma izin talebine ilişkin olabilecek değerlendirmeleri ile
birlikte bu başvuruları doğrudan Bakanlığa iletirler. Türkiye Cumhuriyeti
temsilcilikleri ve Bakanlık, yurt dışından yapılacak çalışma izni başvuruları
ile ilgili işlemleri elektronik ortamda yürütür. Başvuru sırasında istenilen
belgeler, yabancının temsilciliğe başvuru tarihinde veya takip eden en geç 10 işgünü içerisinde işverenince
Bakanlığa intikal ettirilir.
Yurt içinden başvuru ise, sadece en az altı ay süreli ikamet
tezkeresi almış ve bu süre sona
ermemiş olan yabancılar veya bunların işverenleri tarafından ve doğrudan
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yapılır.
Yurt içinden yapılan çalışma izin
başvurularında çalışma izni verilmesi halinde izin belgesinin tebliğ tarihinden
itibaren en geç 30 gün içinde çalışma
meşruhatlı ikamet tezkeresi almak için emniyet makamlarına başvuruda
bulunulması zorunludur. Aksi halde çalışma izni geçerlilik kazanmaz.
A) Çalışma İzninden Muaf Olanlar:
Özel kanunlarda
belirlenen hükümler saklı kalmak ve yabancı ile işverenin diğer kanunlardan
doğan yükümlülüklerini yerine getirmeleri kaydıyla çalışma izin belgesinden
muaf olanlardan bazıları şunlardır:
1) Türkiyenin
taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerle çalışma izninden muaf
tutulanların,
2) Daimi
ikametgâhları yurt dışında olup bilimsel, kültürel ve sanatsal faaliyetler amacıyla
bir aydan az, sportif faaliyetler amacıyla dört aydan az süre ile geçici olarak
Türkiyeye gelecek yabancıların,
3) Türkiyeye ithal edilen makine ve
teçhizatın montajı, bakım ve onarımı, kullanımına ilişkin eğitiminin verilmesi
veya teçhizatı teslim almak veya Türkiyede arızalanan araçların tamiri
amacıyla; Türkiyeye giriş
tarihinden itibaren üç ayı geçmemek ve bu durumu
ibraz edeceği belgeler ile kanıtlamak koşuluyla gelenlerin,
4)
Türkiyeden ihraç edilen ya da Türkiyeye ithal edilen mal ve hizmetlerin
kullanılmasına ilişkin eğitim amacıyla
Türkiyeye giriş tarihinden itibaren üç
ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlamak koşuluyla
Türkiyede bulunanların,
5) Belgeli turizm
işletmelerinin sınırları dışında faaliyette bulunacak fuar ve sirklerde gösteri
ve benzeri görevli olarak Türkiyeye
giriş tarihinden itibaren altı ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği
belgeler ile kanıtlamak koşuluyla bulunanların,
6)
Görev süresi sekiz ayı geçmemek kaydıyla Türkiyeye gelen tur operatörü temsilcisi yabancıların,
7)
Türkiye Avrupa Birliği Mali İşbirliği Programları kapsamında yürütülen
projelerde görevlendirilen yabancı uzmanların, görevleri süresince, çalışma izni almalarına gerek
bulunmamaktadır.
B) İstisnalar:
1-
Bir Türk vatandaşı ile evli olan ve eşiyle Türkiyede
evlilik birliği içinde yaşayan veya
evlilik birliği
en az üç yıl sürdükten sonra sona ermiş olmakla birlikte Türkiyede yerleşmiş
olan yabancılar ile bunların Türk vatandaşı eşinden olan çocuklarına,
2-
Bir Türk vatandaşı ile olan evlilik birliği en az üç yıl
sürdükten sonra sona ermiş
olmakla birlikte,
Türkiyede kanuni olarak bulunmaları kaydıyla, Türkiyede yerleşmiş olan
yabancılara, Türkiyede yerleşmiş olan yabancıların Türk vatandaşı eşinden olan
çocuklarına,
3-
Kanunla yetki verilen bakanlıklar ile kamu kurum ve
kuruluşlarınca sözleşme veya
ihale
usulleriyle mal ve hizmet alımı, bir işin yaptırılması veya bir tesisin
işletilmesi işlerinde çalıştırılacak
kilit personel niteliğindeki yabancılara,
4817 sayılı
Kanunda öngörülen sürelere tâbi olmaksızın çalışma izni verilebilmektedir.
C) Çalışma İzin Belgesi Talebi :
Türkiye dışında ikamet eden
yabancılar, çalışma izni başvurularını bulundukları ülkelerdeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine,
yurt içinde doğrudan Bakanlığa yapılabilir.
Temsilcilikler bu başvuruları
doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığına iletir. Bakanlık ilgili mercilerin görüşlerini alarak
başvuruları değerlendirir; durumu uygun görülen yabancılara çalışma izni verir.
Bu izin, çalışma vizesi ve ikamet
izninin alınması halinde geçerlilik kazanır.
Yurt içinden, sadece en az altı ay
süreli ikamet tezkeresi almış ve bu süresi sona ermemiş olan yabancılar veya
bunların işverenleri, başvurularını doğrudan Bakanlığa yapabilirler.
Türkiyede öğrenim amacıyla verilen
ikamet izinleri hariç, herhangi bir sebebe istinaden en az altı ay süreli
ikamet izni almış olup da bu izin süresi içerisinde çalışma izni verilmiş
yabancılardan, Türkiyenin dış temsilcilikleri kanalı ile çalışma vizesi alması
koşulu aranmaz.
Turistik vize ya da çalışma amacı
dışındaki vizelerle veya iki ülke arasındaki vize muafiyeti programı ve
diğer vize kolaylıklarından yararlanarak Türkiyeye gelmiş olan ve ikamet tezkeresi olmayan yabancıların,
çalışma izni için yurt içinden başvuruları alınmaz.
Çalışma izin belgesini alan
yabancıların, bu belgeyi aldıkları tarihten itibaren en geç doksan gün içinde ülkeye giriş
vizesi talebinde bulunmaları, ülkeye giriş yaptıkları tarihten itibaren en geç otuz gün içinde emniyet makamlarına ikamet
tezkeresi almak için başvurmaları zorunlu ve gereklidir.
Yurt içinden
yapılan çalışma izin başvurularında çalışma izni verilmesi halinde izin
belgesinin tebliğ tarihinden itibaren en
geç otuz gün içinde çalışma meşruhatlı ikamet tezkeresi almak için emniyet makamlarına başvuruda
bulunulması zorunludur. Aksi halde çalışma izni geçerlilik kazanmaz.
Ayrıca, mesleki hizmetler kapsamında
çalışacak yabancılara akademik ve mesleki yeterlilik ile ilgili işlemleri
tamamlanıncaya kadar, ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla bir yılı
geçmemek üzere ön izin verilebilir.
Usulüne uygun olarak yapılan
başvurular, belgelerin tam ve eksiksiz olması kaydıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından en geç otuz gün içinde sonuçlandırılır.
D) Çalışma İzninin
Uzatılması Talebi:
Çalışma izninin uzatılması için, Talep Başvuru Formuna, Yönetmelik ekinde belirtilen belgelerin
eklenmesi suretiyle, yabancı veya işvereni tarafından doğrudan ÇSG Bakanlığa yapılır.
Süresi sona ermiş bir çalışma izninin uzatılması
için, sürenin bitiminden itibaren en geç 15 gün içinde uzatma başvurusunda
bulunulması gerekir. Bu süreden sonra yapılan uzatma başvuruları, ilk
defa başvuru yapan yabancılara uygulanan esaslara tabidir.
Çalışma izninin biteceği
tarihten geriye doğru en fazla iki
aylık sürede olmak kaydıyla, izin süresi sona ermeden de uzatma başvurusunda bulunulabilir.
Çalışma izninin uzatılması halinde, uzatılan çalışma
izninin başlangıç tarihi, süresi biten önceki çalışma izninin sona erdiği
tarihtir.
Çalışma izni uzatma
başvurusu yapan yabancılar, çalışma izin süresinin sona erdiği tarihten itibaren
45 günü geçmemek ve yaptığı işin mahiyeti değişmemek kaydıyla aynı işyeri ve
meslekte çalışmaya devam edebilir. Bu yabancılar, işyerinde fiilen çalıştıkları
sürece geçerli olmak üzere uzatma başvurusunda bulunduklarına dair Bakanlık
tarafından verilen belgeyi taşırlar. Bu belge veriliş tarihinden itibaren 90
gün sonra geçerliğini yitirir. Belgenin geçerli sayılması için, çalışma izni
uzatma başvurusuna Bakanlıkça gerekli şerhin yazılması gerekir. Yabancının bu belgeyi
taşıdığı süre içerisindeki çalışması, kanuni çalışma olarak kabul edilir ve
yabancının, ilgili mercilerin ve işverenin kanuni yükümlülükleri aynı şekilde
devam eder.
Çalışma izni uzatma
başvurusu bulunanlar, Çalışma Bakanlığınca elektronik ortamda İçişleri
Bakanlığına bildirilir.
E) Çalışma İzninin
Geçerliliğini Kaybetmesi:
Çalışma izni, geçerlilik süresinin sona ermesi dışında;
1) Yabancının ikamet tezkeresinin herhangi bir nedenle
geçersiz hale gelmesi ya da geçerlilik süresinin
uzatılmaması,
2) Yabancının pasaportunun veya pasaport yerine geçen
belgesinin geçerlilik süresinin uzatılmaması (İçişleri veya Dışişleri
Bakanlıklarının uygun görüşlerinin bulunması hali hariç),
3) Yabancının mücbir sebepler dışında aralıksız
olarak altı aydan fazla yurt dışında kalması, hallerinde de geçerliliğini
kaybeder.
F) Bildirim Yükümlülüğü Ve Cezalar:
Bağımsız
çalışan yabancılar, çalışmaya başladıkları tarihten ve çalışmanın bitiminden
itibaren en geç 15 gün içerisinde;
Yabancı
çalıştıran işverenler, yabancının çalışmaya başladığı tarihten itibaren en geç 15 gün içerisinde;
Çalışma izninin
verildiği tarihten itibaren 30 gün
içerisinde yabancı işçinin çalışmaya
başlamaması halinde bu sürenin bitiminden itibaren veya herhangi bir
nedenle hizmet akdinin sona ermesi halinde bu tarihten itibaren en geç 15 gün içerisinde;
durumu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirmekle yükümlü tutulmuşlardır. Bu
yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde bağımsız çalışan yabancı ile yabancı
çalıştıran işverene her bir yabancı için
365,00, Tl., çalışma izni olmaksızın bağımlı çalışan yabancıya 731,00 TL. idarî para cezası verilir.
Çalışma izni bulunmayan yabancıyı çalıştıran
işveren veya işveren vekillerine her
bir yabancı için 7.325,00 Tl. idarî para cezası verilir. Fiillerin
tekrarı halinde idari para cezaları bir kat artırılarak uygulanır. Bu durumda,
işveren veya işveren vekili yabancının
ve varsa eş ve çocuklarının konaklama giderlerini, ülkelerine dönmeleri için
gerekli masrafları ve gerektiğinde sağlık harcamalarını da karşılamak
zorundadır.
Bu
Kanuna göre verilmiş çalışma izni olmaksızın kendi nam ve hesabına bağımsız çalışan yabancıya 2.928,00 TL. idarî para
cezası verilir ve varsa işyeri veya işyerlerinin Bakanlık
bölge müdürlerince kapatılması kararı verilir. Tekrarı hâlinde, idarî para
cezası bir kat artırılarak uygulanır.
IV- SONUÇ:
1) Yabancıların Türkiyede bir
işveren yanında veya kendi nam ve hesabına çalışmaya başlamadan önce, 4817
sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri
2) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından
çalışma izni alınmak kaydıyla çalıştırılan yabancı uyruklu işçiler, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren
isteklerine bakılmaksızın 5510 Sayılı Kanunun 4/a maddesi kapsamında tüm
sigorta kollarına tabi olarak sigortalı sayılacak ve SGKya bildirilecektir.
Büklüm Sokak No: 9/4 Kavaklıdere-
ANKARA
Tel: 0312- 4199369
Fax: 0312- 4199371
e-posta:
ahmetagar@ahmetagar.com
Değerli okuyucumuz,
Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
· Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
· Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
· Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
· Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
· Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
· Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.
Yorumlar
+ Yorum Ekle