14 Ekim 2013

Çalışana bayram ücreti peşin verilmeli mi?

Çalışana bayram ücreti peşin verilmeli mi?

 

www.internethaber.com

Diyarbakır’dan okurumuz Şerafettin Barkan soruyor: “Bir tuğla fabrikasında çalışıyorum beş yıldır. Sipariş yüzünden bayramda da çalışacağız. Kurban bayramı yaklaşıyor diye hakkımızı istedik. Patronun maaşımızı bayramdan önce vermesi gerekmez mi? Bayramda fazla maaş alma hakkımız yok mu?”

 

Öncelikle tüm okuyucularımızın bayramını tebrik edelim, Kurban bayramının bir et bayramı değil, yoksul ve garip ile dayanışma bayramı olduğunu hatırlamamızı dileyelim. Allah herkese sevdikleri ile birlikte mutlu bir bayram geçirmeyi nasip etsin.

Bayramda yapılan fazla mesailerin iş hukukumuz açısından niteliği, fazla mesailerin ne kadar ve ne zaman ödenmesi gerektiği sık sorulan bir soru. Bunun yanında memurların maaşlarını bayram öncesinde alması ile diğer çalışan kesimleri de bayram öncesi maaş alma beklentisi içine girdi. Bu beklentinin hukuki durumu nedir, ayrıntılı olarak açıklayalım.

 

Bayramlarda Zorla Fazla Mesai Yapılamaz

İş hukukumuz gereğince fazla mesai yapılabilmesi mümkündür. Buna göre haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla mesaidir ve ücreti %50 zamlı ödenir.

Kanun bayram günleri için ise özel bir düzenleme yapmış, daha yüksek ücret belirlemiştir. Zira bu günler insanların aileleri ile birlikte olmaları gerekirken ekstradan fedakârlık yaparak çalıştıkları günlerdir.

Buna göre ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır.

Toplu sözleşme yoksa yada toplu sözleşmede bu konuda hüküm yoksa söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir.

İşçi razı gelmezse işveren zorla fazla mesai yaptıramaz.

 

Bayram Ne Zaman Başlar?

2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanuna göre arefe günü saat 13:00’dan itibaren genel tatildir.

Saat 13:00’dan önceki çalışmalar normal çalışma iken, bu saatten sonra bayram boyunca yapılan tüm çalışmalar genel tatil mesaisidir.

Bu Kurban bayramı için söyleyecek olursak 14.10.2012 tarihi saat 13:00’dan itibaren dört buçuk gün genel tatil hüviyetindedir.

Bu sürelerdeki çalışmalar bayram çalışmasına girer.

 

Bayram Gününde Çalışırsan Ne Kadar Alır?

İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.

Yargıtay Kararlarına göre hafta tatiliyle çakışan bayram çalışmasında fazla çalışma ücreti olan %50 zammı da ayrıca ödenecektir (Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulu, 27.05.1958, 1957/15 E.-1958/5 K.).

Buna göre ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışılan her gün için bu günler hafta tatili ile de çakışan bir çalışma ise bir günlük ücretin 2,5 katı ödenir. Diğer bayram çalışmaları için ise bir günlük ücretin 2 katı ödenir.

Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde işçilerin ulusal bayram ve genel tatil ücretleri işverence işçiye ödenir.

Hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduğu hallerde dahi aylığı tam olarak ödenen aylık ücretli işçilere de, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışanlara ayrıca çalıştığı her gün için bir günlük ücreti ödenir.

 

Bu Haklar Sözleşmeyle Kısıtlanamaz

Kanunun size verdiği fazla mesai hakkı ile ve bayram ve genel tatillerde çalışma halinde alınacak ücret ile ilgili haklar sözleşmelerle kısıtlanamaz, mutlak haklardır.

Toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmelerine hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatillerde işçilere tanınan haklara, ücretli izinlere ve yüzde usulü ile çalışan işçilerin İş Kanunuyla tanınan haklarına aykırı hükümler konulamaz.

Bu hususlarda işçilere daha elverişli hak ve menfaatler sağlayan kanun, toplu iş sözleşmesi, iş sözleşmesi veya gelenekten doğan kazanılmış haklar saklıdır.

 

Bayram Ücreti Peşin Verilmek Zorunda mıdır?

Bilindiği üzere uzunca bir süredir kamuda çalışan personelin aylıkları bayramdan önce ödenmekte. Yasal bir zorunluluk olmasa da, bu düzenleme ile çalışanların bayram öncesi alışveriş yapabilmesi, ellerinin bollaşması hedefleniyor.

İşçi ve diğer çalışanlar için de böyle bir zorunluluk yok. İş hukukumuz bayram yada resmi tatil öncesinde vadesi gelmemiş maaş/aylık alacağının ödenmesini vazetmiyor.

Ancak işverenin kendi inisiyatifi sonucu yada bireysel veya toplu iş sözleşmesi gereği böyle bir hüküm var ise, ücretin bayram öncesi verilmesi özel hukuk hükümlerine göre istenilebilir.

Bir istisna hali yıllık ücretli izin ile bayram izninin çakışmasıdır. Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’ne göre yıllık izin kullanılırken işçiye, izin dönemine ait ücret ve ücret niteliğindeki hakların peşin veya avans olarak ödenmesi ise zorunludur. İşte bu halde yıllık iznini kullanan işçinin izin süresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri de peşin ödenir.

Bu yazı 3,417 defa okundu.