3 Mart 2014

Part-time Çalışan SGK’ya Nasıl Bildirilir?

Part-time Çalışan SGK’ya Nasıl Bildirilir?

www.internethaber.com

Okurumuz Burhan Elezer soruyor: “Bünyamin bey, yeni bir işyeri açtık. Bazı çalışanlarımız part-time olarak çalışacak. Bilgisayar yazılım desteği işi yaptığımız için part-time çalışanlar ağırlıkta. Çalışanlara çalıştığı saatlere göre ücret ödüyoruz. Bunları SGK’ya nasıl bildirmeliyiz? Yapmamız gereken ekstra bir şey var mı?”

4857 sayılı İş Kanunu’nda düzenlenmiş çalışma türlerinden biri de “kısmi süreli çalışma” ile “çağrı üzerine çalışma”dır.
Halk arasında part-time olarak ifade edilen bu çalışma türleri sürekli olarak iş gücüne ihtiyaç duymayan yeni iş modellerinin ihtiyaçlarını karşılamak üzere getirilmiştir.
2003 yılında uygulamaya girmiş olan bu part-time çalışma türlerinin sosyal güvenlik açısından nasıl bildirilecekleri özel bir önem arz etmektedir.
Part-time çalışanların sigortalılıkları nasıl sağlanacak, hizmetleri nasıl bildirilecek, bu hususları ayrıntılı olarak açıklayalım.

Kısmi Süresi İş Sözleşmesi Nedir?
Kısmi süreli iş sözleşmesi çalışanın tam gün ve sürekli olarak her gün çalışmayacağının kararlaştırıldığı iş sözleşmesidir.
İş Kanunu kısmi süresi iş sözleşmesini haftalık çalışma süresinin tam zamanlı çalışan işçiye göre “önemli ölçüde daha az” belirlenmesi şartını aramıştır.
Haftalık normal çalışma süresinin 45 saat olduğu düşünüldüğünde bir çalışanın çalışma saatlerinin vardiyalar halinde düzenlenerek bu çalışma saati veya yakın bir saat ile çalıştırılması halinde kısmi süreli sözleşmeden söz edilemez.
Ancak o işyerinde veya sektörde çalışan tam süreli işçiye göre ciddi ölçüde az belirlenen çalışma kısmi süreli kabul edilmelidir.
Çağrı üzerine çalışma ise işverenin iş çıktığı zaman çalışanı işyerine davet ettiği çalışma türüdür.
Bu çalışma türünde işçi her gün işe gitmez, çağırıldığında gider.

Part-time Çalışılan Günler SGK’ya Bildirilmeli
İş Kanunumuzda düzenlenmiş olan bu çalışma türleri sosyal güvenlik mevzuatımızda da düzenlenmiştir.
Part-time çalışan kişinin çalıştığı günler ya da saatler SGK’ya bildirilmek zorundadır.
Normal koşullarda sigortalılar çalışmaya başlamadan en az bir gün önce SGK’ya işe giriş bildirgesi ile bildirilmek zorundadır.
Ayrıca çalışanlara ait istirahat ve ücretsiz izin gibi haller dışında her aya ait 30 günlük hizmet bildirimi bir sonraki ayın 23’üne kadar e-sigorta üzerinden bildirilmelidir.
Part-time çalışanlar da ayni usulle ancak çalışma günleri özel olarak hesaplanarak SGK’ya bildirilir.

Çalışılan Saatler Toplanarak Hizmet Hesaplanır
Bu noktada, part-time çalışanların SGK’ya hangi ücret ve hizmet süresi üzerinden bildirilecekleri önem arz etmektedir.
Hizmet günü şöyle hesaplanır:
İş sözleşmesi kısmi süreli ya da çağrı üzerine yapılmış ise, part-time çalışanın o ay içerisinde çalıştığı saatler toplanır.
Sonra bu toplanan rakam 4857 sayılı İş Kanununa göre günlük çalışma süresi olan 7,5 saate bölünür ve ayda kaç gün sigortalı bildirileceği tespit edilir.
Hesaplama yapılırken 7,5 saatin altında kalan küsuratlar 1 güne tamamlanır.
Örneğin o ay 78 saat çalışmış bir sigortalı 11 gün üzerinden bir sonraki ayın 23’üne kadar verilecek Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile SGK’ya e-sigorta sistemi üzerinden bildirilir.

Deniz ve Basın Çalışanlarının Hesabı Farklı
20.04.1967 tarihli ve 854 sayılı Deniz İş Kanunu ve 13.06.1952 tarihli ve 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştırılanlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kapsamında çalışan sigortalıların part-time çalışma günleri ise farklı hesaplanır.
Bu çalışanların ay içinde çalıştığı toplam sürenin 7,5’a değil 8’e bölünmesi gerekir.
Bu şekilde ayda kaç gün üzerinden sigortalı gösterilecekleri tespit edilir.
Hesaplamada aynen İş Kanunu’na göre yapılan hesapta olduğu gibi 8 saatin altındaki çalışmalar 1 güne tamamlanacaktır.

Part-time Çalışanın Ücreti Nasıl Tespit Edilir?
Gün sayısı eksik bildiriliyor olsa da part-time çalışanların aldıkları ücretlerin SGK’ya tam olarak bildirilmesi zorunludur.
Örneğin ayda 50 saat çalışan ve saat başına 15 TL net alan bir sigortalı 750 TL net ücretinin brüt tutarı tespit edilerek 7 gün üzerinden bu ücret ile SGK’ya bildirilecektir.
Brüt ücret vergi, prim ve diğer yasal kesintiler eklenmiş olan giydirilmiş ücrettir.
Şu kadar ki, sigortalının alabileceği günlük ücret asgari ücretin altında bildirilemez.
Kişi velev ki daha düşük ücret ödense bile SGK’ya en az günlük asgari ücret üzerinden sigortalı olarak bildirilmelidir.

Eksik Gün Nedenleri SGK’ya Bildirilmeli
İşverenlerin part-time çalışanlar ile ilgili bir yükümlülüğü de aylık prim ve hizmet belgesinde eksik gün nedenini bildirmeleri ve buna dair belgeleri ibraz etmeleridir.
Aylık prim ve hizmet belgeleri ile birlikte ay içinde otuz günden az çalışan veya eksik ücret ödenen sigortalılara ilişkin,
a) SGK’ca elektronik ortamda alınabilenler hariç, hastaneden veya işyeri hekimlerinden alınmış istirahatli olduğunu gösteren raporu,
b) Ücretsiz veya aylıksız izinli olduğunu kanıtlayan izin belgesi,
c) Disiplin cezası uygulaması, gözaltına alınma ile tutukluluk hâline ilişkin belgeleri,
ç) Kısmi süreli çalışmalara ait yazılı iş sözleşmesi,
d) Sigortalının imzasını taşıyan puantaj kayıtları,
e) Grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, doğal afetler nedeniyle işyerinde faaliyetin durdurulduğunu veya işe ara verildiğini gösteren ilgili resmî makamlardan alınan yazı örneği,
sigortalıların eksik gün bildirimine ilişkin bilgi formu ekinde SGK’ya verilmeli veya Acele Posta Servisi, iadeli taahhütlü ya da taahhütlü olarak gönderilmelidir.
Kısmi süreli yada çağrı üzerine iş sözleşmelerinin her ay tekrar tekrar SGK’ya verilmesine gerek bulunmaz, ilk bildirge ile bir kez verilmesi yeterlidir.

Puantaj Kaydıyla Bildirilene GSS Borcu Çıkmaz
Son olarak, part-time çalışanların sigortalılığını anlatırken sıkça karıştırılan bir konu olan puantaj kaydına da değinelim.
Part-time çalışanlara ay içerisindeki eksik günleri için GSS prim borcu çıkmaktadır.
Öte yandan, aslen tam zamanlı çalışan sigortalıların işin doğası nedeniyle bazı günler ve saatlerde çalıştıkları, bazı günler ve saatlerde ise çalışmadıkları işyerlerinde puantaj kaydı tutulmaktadır.
Puantaj kaydı çalışanın çalıştığı saatleri gösteren bir cetveldir. Şekli iş mevzuatımızda bildirilmemiş olsa da temelde çalışılan saatleri ve günleri gösterir.
İşte bu şekilde SGK’ya eksik gün nedeni puantaj cetveli olarak gösterilen sigortalıların ay içerisindeki 30 günden eksik sürelerini GSS ile tamamlama zorunluluğu bulunmaz.
Yani puantaj ile çalışana GSS borcu çıkmaz.
Ancak belirtmek gerekir ki, puantaj aslen tam süreli çalışanlara dönük bir düzenleme olup, kısmi süreli çalışanlar ve çağrı üzerine çalışanların puantaj kaydı ile bildirilmesi mevzuata uygun değildir.
Aslında tam zamanlı çalışılırken part-time ve puantaj ile bildirilen sigortalıların bu durumları SGK müfettişleri/denetmenleri tarafından tespit edilirse de, ciddi cezalar ile karşılaşmak mümkündür.

Bu yazı 6,648 defa okundu.