Milliyet Gazetesi
Cem Kılıç
2 Haziran 2014
Madencinin kefesi artık ağır basacak
Madencinin kefesi artık ağır basacak
Madencileri kapsayan ve çalışma sürelerini azaltan düzenlemeler isabetli. İş Kanunu bütün çalışanları aynı kefeye koyuyordu. Maden gibi çok tehlikeli işyerleri için farklı hükümler geç de olsa olumlu
Dün incelemeye başladığımız torba yasa tasarısında madencilerin çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve Somada hayatını kaybeden madencilerimizin yakınlarının daha geniş haklardan yararlanabilmesi için hazırlanmış maddeler de yer alıyor. Özellikle tüm madencileri kapsayan ve çalışma sürelerini azaltan düzenlemelerin isabetli olduğunu söylemek gerekir.
Ancak keşke torba yasada yer alan madencilerle ilgili hükümler Somadaki elim facia yaşanmadan önce yasalaşsaydı ve madencilerimizle ilgili çalışma koşulları düzenlenmiş olsaydı.
Şunu eklemek gerekir ki, Somadan alınan derslerin uygulamaya geçmesi, madencilik sektörünün yeniden düzenlenmesi geç de olsa yerinde. İş Kanunu bütün çalışanları aynı kefeye koyarak düzenlemeler öngörüyor. Bu durumun değiştirilmesi ve maden, tersane gibi çok tehlikeli işyerlerinde ağır şartlarda çalışan işçiler için farklı hükümlerin öngörülmesi geç de olsa olumlu.
Madende çalışma 36 saat
Torba yasa tasarısının madencilerin çalışma koşulları ile ilgili en önemli hükmü haftalık çalışma süresinin 36 saatle sınırlandırılması. Mevcut uygulamada bütün işçiler için haftalık çalışma süresinin 45 saat olabileceği düzenleniyor. Değişiklik sonrası madenlerde haftalık çalışma süresi 9 saat kısalacak. Bunun yanında madenlerde işçiler günde en fazla 6 saat çalışabilecek.
Diğer yandan madenlerde olağanüstü haller ve zorunlu nedenler dışında fazla mesai de yapılamayacak. 36 saatin üzerinde gerçekleştirilen her 1 saat fazla mesai için işçi yüzde 50 artırılmış ücretini alacak.
Bu iki düzenlemenin amacı, madencilerimizin işveren baskısıyla uzun sürelerle çalıştırılmasının önüne geçilmesi.
Somadaki kazada madencilerin vardiya değişim saatinden önce madene indirildiğini görmüştük. Halbuki madenlerde çalışma süresine cevhere erişim için geçen süre de dahildir. Yani vardiya aslında madene inmek için gerekli hazırlıklar yapıldığında başlar. Ancak uygulamada bu kuralın işlemediği görüldüğü için madenlerde çalışma süresi önemli ölçüde kısaltılarak işçilerin korunmaya çalışılması yerinde bir düzenleme.
Yıllık izin artırılıyor
Madencilerin çalışma süreleri düzenlenirken ücretli yıllık izin hakları da artırılıyor. Maden işçileri kıdemleri doğrultusunda diğer işçilerden 4 gün daha fazla yıllık izin kullanabilecek. Madende
1 yıl çalışan işçi 18 gün yıllık izin kullanabilecek. Diğer işçiler için bu süre
14 günle sınırlı. Kıdemi artan madencinin 24 ve 30 gün yıllık ücretli izin kullanması mümkün hale gelecek.
Somadan önceki kazalar unutulmasın
Somadaki kaza sonrası geride kalanlara ölüm aylığı bağlanması için 5 yıl sigortalılık ve 900 gün prim ödeme şartı aranmayacak. Hayatını kaybeden madencilerimizin ailelerine hem ölüm geliri, hem ölüm aylığı bağlanabilecek. Madencilerin anne ve babasına da maaş bağlanabilmesi için yoksulluk kriterini ve SGKdan gelir veya aylık almıyor olmak koşulu da kaldırılıyor. Somada hayatını kaybedenlerin SGKya olan bütün borçları da silinecek.
Kapsayıcı düzenleme lazım
Somada hayatını kaybedenlerin yakınlarına primi şartı gözetilmeksizin ölüm aylığı bağlanması elbette ki önemli ve isabetli bir karar. Ancak bugüne kadar iş kazaları sonucu hayatını kaybeden işçilerin yakınlarının da mağdur olacakları açık. İnşaatlarda, tersanelerde iş kazası sonucu hayatını kaybeden işçilerin yakınları, hayatını kaybeden işçiler adına 900 gün sigorta primi yatırılmadığı veya 5 yıldır sigortalı olmadığı için ölüm aylığı alamadılar.
Bu ölümler toplu gerçekleşmedi. Kamuoyunun dikkati konuya bugünkü kadar hassasiyetle yaklaşmadığı için bu kişiler ölüm aylığı alamadılar. Bu konuda Anayasanın eşitlik ilkesine aykırılık iddiası ortaya çıkabilecektir. Bu konuda daha kapsayıcı bir düzenlemenin hayata geçirilmesi gerekiyor.
İşten çıkartılmada geçerli neden...
İş Kanunu 30 ve daha fazla çalışanın bulunduğu işyerlerinde en az 6 aydır çalışan işçiler iş güvencesi kapsamında korur. İş güvencesi kapsamındaki işçiyi işten çıkartacak işverenin, bunu geçerli bir nedenle yapması gerekir. İşçi, fesih nedeninin geçerli bir neden olmadığını öne sürerek işe iade davası açabilir ve yüksek bir tazminatla işe dönebilir.
İş güvencesi uygulaması torba yasa tasarısı sonrasında maden işçileri için uygulanırken 6 ay kıdem aranmayacak. Yani en az 30 madencinin çalıştığı maden ocaklarında işveren bütün işçileri işten çıkartırken ortaya geçerli bir neden ileri sürmek zorunda olacak.
Dava açılabilecek
Çalışma Bakanlığının belirleyeceği süre çerçevesinde kazanın olduğu tarihte Somadaki madende sigortalı olan maden işçilerine ve hayatını kaybeden işçilerin hak sahiplerine madencilerin son aldıkları net ücret tutarında maaş bağlanacak. Bu ödemenin işverenin ücret ödeme yükümlülüğünü ortadan kaldırmayacağı da hüküm altına alınmış. Yani soruşturma sonucuna göre işçiler işverene dava açabilecekler.
Emeklilik daha yakın olacak
Madencilerin maruz kaldığı ağır şartlar düşünülerek daha erken emekli olmalarına ilişkin düzenleme de torba yasa tasarısında kendisine yer bulmuş durumda. Buna göre madenlerde sürekli veya aralıklı olarak en az 20 yıl çalışmış madenciler 50 yaşında emekli olabilecek. Bu düzenlemenin de madende çalışanlar için önemli olduğunu ifade etmek gerekir. Bu sayede maruz kaldıkları ağır çalışma koşulları neticesinde daha erken emekli olabilmeleri sağlanacaktır.
Yer altında çalışmanın zorlukları düşünülerek uygulanan fiili hizmet süresi zammı, yeraltında çalışılmış bir günün, işçilerin sigorta primini 1.5 gün olarak yansıması anlamına geliyor. Ayrıca madende en az 5 yıl çalışmış işçinin emeklilik yaşından 2.5 yıl indiriliyor. Bu uygulama şu an için madenciler yer altına inerek çalıştıklarında uygulanıyordu.
Torba yasa tasarısı fiili hizmet süresi zammının yıllık ücretli izin, sıhhi izin, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri ile eğitim ve kurs süreleri için de uygulanmasına ilişkin düzenleme getiriyor. Dolayısıyla madencilerimizin emeklilik hakkına daha çabuk ulaşması mümkün olacak.
Bu yazı 2,249 defa okundu.
Diğer köşe yazıları
Tüm Yazılar
-
29 Mart 2024
Fazla çalışmanın ispatı
-
25 Mart 2024
Yoksulluk ve zorla çalıştırma
-
22 Mart 2024
Özel güvenlik ilgi bekliyor
-
18 Mart 2024
Yemek yardımı neden önemli?
-
15 Mart 2024
Ramazanda çalışma hayatı
-
11 Mart 2024
İş sözleşmesi ve işyeri devri farklı
-
8 Mart 2024
Çocuk hakları
-
2 Mart 2024
Dışarıdan primle memur emekliliği
-
26 Şubat 2024
Haftalık çalışma süresi kısalır mı?
-
23 Şubat 2024
Sosyal hareketlilik ve gelir eşitsizliği
-
19 Şubat 2024
Emeklilik için doğum borçlanması
-
16 Şubat 2024
Dövizle ücretin sınırları neler?
-
12 Şubat 2024
Kıdem tazminatı tavanı arttı
-
9 Şubat 2024
Yemek yardımı için sınır var mı? (1)
-
5 Şubat 2024
Sözleşmeye göre haklar
-
29 Ocak 2024
Küresel istihdamda 3 endişe kaynağı var
-
26 Ocak 2024
Sözleşme feshinde ölçülü olmak şart
-
22 Ocak 2024
Torba yasa yolda neler değişecek?
-
19 Ocak 2024
İlave tediyeler bu ay ödenecek
-
15 Ocak 2024
Değişikliğe zorlama haklı fesih nedeni
Yorumlar
+ Yorum Ekle