Hürriyet

Şükrü Kızılot

Türkiye’nin borçları arttı mı, azaldı mı

Türkiye’nin borçları arttı mı, azaldı mı?

SON zamanlarda en çok aldığımız sorulardan biri de bu... Kafalar iyice karışmış.

Başbakan, "Türkiye’nin borçları azaldı" bir başkası da "arttı" diyor. Bu arada, "Türkiye’nin gerçek anlamda borcu değil, alacağı var" diyenler de oluyor.

Siz en iyisi kimseye inanmayın, birlikte devletin resmi kayıtlarına bakalım. Kayıtlar ne diyorsa o...

500 MİLYAR DOLARA DAYANDI

Tablodan da fark ettiğiniz gibi, Türkiye’nin 2002 yılında;

- 92 milyar dolar olan iç borcu 2008’de 220 milyar dolara,

- 130 milyar dolar olan dış borcu da 2008’de 263 milyar dolara,

- Toplam borç ise 221 milyar dolardan, 483 milyar dolara çıkmış.

Temmuz ayındaki 24.2 milyar YTL (17.4 ana para ile 6.8 faiz), ağustos ayındaki 18.2 milyar YTL (10.4 ana para, 7.8 faiz) borç ödemesi de yine borçlanma ile gerçekleşeceği için borç tutarı daha da artacak.

Görüldüğü gibi, iç ve dış borçların tutarı, 500 milyar dolara dayanmış durumda...

BAZI İNCE NOKTALAR

Borçlar 500 milyar dolara dayandı ancak belirtilmesi gereken bazı ince noktalar da var.

1. Özel Sektör Borçları: Tabloda da görüldüğü gibi, dış borç stoku içinde, "özel sektör" borçları da yer alıyor. 2002 yılında 43 milyar dolar olan özel sektör borçları, 2008’de 172 milyar dolara ulaşmış durumda.

Bu tutarı toplam borçtan çıkardığımızda, dış borç tutarı 91 milyar dolar oluyor.

Mart 2008’de, Mart 2007’ye kıyasla dış borçta ortaya çıkan 50 milyar dolarlık artışın, 48 milyar dolarlık kısmı özel sektörün. Bu da özel sektör borcunun, cari açığı kapattığını gösteriyor. Özel sektör borçlarını ve ekonomiye olası etkilerini ayrı bir yazı konusu olarak ele alacağız.

2. Merkez Bankası Borçları: Aslında Merkez Bankası’nın dış borcu yok. Gözüken tutar, yurtdışındaki vatandaşlarımızın açtıkları, kredi mektuplu döviz mevduat hesabı toplamı.

3. Net Kamu Borç Stoku: Brüt kamu borç stokundan Merkez Bankası net varlıklarının, kamu mevduatlarının ve İşsizlik Sigortası Fonu net varlıklarının çıkarılması şeklinde bulunuyor. Burada "İşsizlik Sigortası Fonu"nun yer alması da ayrı bir tartışma konusu.

4. GSYİH’ye Oranı: Son yıllarda, GSYİH tutarı arttığı için, borçların GSYİH’ye oranı da gerilemekte. Borç stoku, yapısal olarak hızlı bir iyileşme göstermiyor ama GSYİH’ye oranı düşüyor. Son olarak, milli gelir serilerinde yapılan revizyonun etkisiyle, borç/GSYİH rosyoları yaklaşık dörtte bir azaldı.

Yukarıdaki açıklamalardan da fark edileceği gibi, borçların artma ya da azalma durumu, hangi açıdan bakıldığına ve kimin hangi ölçülere göre açıklama yaptığına göre değişebiliyor.

TÜRKİYE’NİN TOPLAM BORÇ STOKU (MİLYAR DOLAR)

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

İÇ BORÇ STOKU

91,7

139,3

167,3

182,4

178,9

219,2

219,7*

DIŞ BORÇ STOKU

129,6

144,1

160,6

168,5

205,3

247,1

262,9

- Kamu Sektörü

64,5

70,8

75,7

70,4

71,6

73,4

74,3

- TCMB

22,0

24,4

21,4

15,4

15,7

15,8

16,6

- Özel Sektör

43,1

48,9

63,6

82,6

118,0

157,9

172,0

TOPLAM BORÇ STOKU

221,3

283,4

327,9

350,9

384,2

466,3

482,6

TCMB BRÜT DÖVİZ REZERVLERİ

27,0

33,7

36,0

48,3

58,3

71,6

73,2

Kaynak : TCMB (www.tcmb.gov.tr) ve Hazine Müsteşarlığı (www.hazine.gov.tr)

Not : 2008 İç Borç Stoku Mayıs, Dış Borç Stoku Mart ayı itibariyledir.

* 2008 yılı İç borç stoku dolar olarak hesaplanırken, dolar kuru 21.07.2008 değeri (1,1895) dikkate alınmıştır.

Bu yazı 5,334 defa okundu.

Yorumlar

+ Yorum Ekle

kapat

Değerli okuyucumuz,
Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
· Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
· Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
· Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
· Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
· Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
· Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.