Geri Kazanım Katılım Payı ertelenmeli

Küresel mevsim değişikliği, çevre kirliği günlük hayatımızda önem kazanmaya başlayan konular. Bu nedenle devletler, çevreyi korumak ve gelecek nesillere daha yaşanılır bir dünya bırakmak için önlemler alıyorlar. Bunlardan biri de çevreye zarar veren maddelerin kullanımlarının azaltılması amacıyla yeni vergiler getirilmesi.

Bu kapsamda Türkiye’de de çevre kirliliğinin önlenmesi ve doğada yüzyıllarca varlığını sürdüren plastik kullanımının azaltılması amacıyla yeni önlemler alınıyor. Bunlardan biri de 2872 sayılı Çevre Kanunu’na eklenen Ek Madde 11 ile hayatımıza giren Geri Kazanım Katılım Payı (GEKAP) adı altındaki yeni bir yükümlülük. Yurt içinde piyasaya arz edilen ürünlerden poşetler için satış noktalarından, Kanuna ekli listede yer alan diğer ürünler için piyasaya süren/ithalatçılardan geri kazanım katılım payı tahsil edilmesi konusunda düzenleme yapıldı.

Plastik poşetler için geri kazanım katkı payı uygulaması 1 Ocak 2019 tarihinde, plastik poşetler için olduğu kadar ses getirmese de diğer kalemlerden olan lastik, akümülatör, pil, madeni yağ, bitkisel yağ, elektrikli ve elektronik eşya, ilaç, plastik ambalaj, metal ambalaj, cam ambalaj, ahşap ambalaj içinse geri kazanım katılım payı uygulaması, 1 Ocak 2020 tarihi itibariyle başladı.

2020 yılında Ocak ve Şubat dönemleri için beyanda bulunulduktan sonra yaşanan COVID-19 salgının da etkisiyle beyan ve ödeme dönemlerinde değişikliği gidildi, beyan dönemleri uzatıldı. Kurumlar için aylık olarak öngörülen beyan dönemleri 2020 yılında altı aylık, takip eden yıllar için üç aylık olarak, gerçek kişiler için üç aylık olarak öngörülen beyan dönemleri 2020 yılında altı aylık, takip eden yıllar için üç aylık olarak, belirlendi.

GEKAP Beyannamelerinin 31 Temmuz 2020 gününe kadar gönderilmesi gerekiyor. Buna göre; kurumlar vergisi mükellefleri ile gelir vergisi ve diğer mükelleflerin Ocak-Haziran/2020 dönemine ilişkin GEKAP Beyannamelerinin 1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren 31 Temmuz 2020 günü sonuna kadar yetkili vergi dairesine elektronik ortamda gönderilmesi gerekmektedir.

GEKAP uygulamasında sorunlar devam ediyor

Temmuz sonu itibariyle beyanname verilmesi gerekmekle birlikte gerek meslek mensuplarının gerekse mükelleflerin neyi nasıl beyan edecekleri konusunda yaşadıkları kafa karışıklıkları hala giderilemedi. Uygulamaya tam olarak hakim olunamamasının en önemli nedenlerinden biri yapılan düzenlemeler. Beyanların nasıl yapılacağına ilişkin örneklere yer verilen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanmış olan “Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Usul ve Esaslar” karışık ve ihtiyacı karşılamada yetersiz.

GEKAP uygulaması 2021 yılına ertelenmelidir

Yaşanan salgın dolayısıyla işletmelerin ekonomik olarak zor bir dönemden geçtiği de düşünüldüğünde GEKAP’ın geçen yıl başlayan poşetler ve diğer ürünler için uygulanmasının ertelenmesi en doğru yaklaşım olacaktır.

Bu süre zarfında düzenlemenin üzerinden yeniden geçilmesi mümkün olacaktır. Örneğin çok geniş bir mükellef topluluğunu kapsayan geri katılım payı beyan ve ödenmesinin daha kolay uygulanabilmesi için, özel tüketim vergisi uygulamasında olduğu gibi, söz konusu yükümlülüğün, kapsamdaki malları üretenler veya ithal edenler tarafından yerine getirilmesi düşünülebilir.

Hazinenin finansman ihtiyacı ve söz konusu ürünlerin çevreye olan etkilerinin giderilmesi gerekliliği birlikte düşünüldüğünde GEKAP uygulaması doğru bir yaklaşımdır, ancak yapılan düzenlemelerin karışıklığa neden olmayacak biçimde anlaşılır, kolay uygulanabilir bir şekilde kaleme alınması gerekmektedir. Bu beyanların doğruluğunu ve takibini kolaylaştıracak, yapılacak bir erteleme işletmelere bu zor dönemde nefes aldıracaktır. Bunun için hala vakit var…

Salgın sonrasında adli yıl gibi açılış

COVID-19 pandemisinin başlangıcında tıpkı Hazine ve Maliye Bakanlığının mücbir sebep ilanına benzer şekilde yargı sistemine ilişkin olarak da bazı önlemler alındı.

Bunlar içindeki en önemli önlem, yoğun insan trafiğinin olduğu adliyelerin hastalığın yayılmasında olası artırıcı etkisini azaltmak üzere 7226 sayılı Kanun’un geçici 1’inci maddesi ile gerçekleştirildi. Buna göre, COVID-19 salgın hastalığının ülkemizde görülmüş olmasından sonra yargı alanındaki hak kayıplarının önlenmesi amacıyla dava açma, icra takibi başlatma, başvuru, şikâyet, itiraz, ihtar, bildirim, ibraz ve zamanaşımı süreleri, hak düşürücü süreler ve zorunlu idari başvuru süreleri de dâhil olmak üzere bir hakkın doğumu, kullanımı veya sona ermesine ilişkin tüm süreler 13 Mart 2020 tarihinden itibaren önce 30 Nisan 2020’ye daha sonra Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle 15 Haziran'a kadar durdurulmuştu. Kanunla gelen durmanın anlamı, 13 Mart öncesinde başlayan dava açma, itiraz, şikayet vb sürelerin son günleri 13 Mart sonrasında bir güne denk gelmekte idiyse bu sürelerin 15 Haziran'a kadar durmasıdır.

Örneğin, vergi ceza ihbarnamesi kendisine 10 Mart 2020’de tebliğ edilen mükellefi n 30 günlük dava açma süresi 13 Mart 2020 itibariyle durduğundan artık bu süre 15 Haziran 2020 den itibaren 27 gün sonra geçecektir. Ancak eğer dava açma süresi 13 Mart gününde 15 günden az kalmış idiyse mükelleflerin bu durumda 15 Haziran'dan itibaren 15 gün ek süresi olacaktır. Mükelleflere 13 Mart ile 15 Haziran arasında yapılan tebligatlarda ise süre hiç işlemeyeceğinden 15 Haziran'dan sonra dava açma, şikayet vb süreler için kanunlarında gösterilen süreler geçerli olacaktır.

7226 sayılı Kanunla her ne kadar yargıya ilişkin bu süreler dolmuş bulunmaktaysa da tekemmül etmiş dosyalarda hakimler çalışmaya devam etmiş ve kararlarını vermiş ve hatta davacı ve davalılara dava sonucu tebliğ edilmiştir. Bu noktada da bir üst merciye başvuru süreleri yine 15 Haziran'a kadar işlememiş olacağından istinaf veya temyize başvuru için kanunlarında gösterilen süreler 15 Haziran sonrasından itibaren işlemeye başlayacaktır.

İhtirazi kayıtla verilen beyannameler için dava açma süresi dünden itibaren başladı. Bu kapsamda örneğin 7194 sayılı Kanunla 2019 yılı içerisinde gelir vergisi oranlarında artışa gidilmesi dolayısıyla ihtirazi kayıtla 30 Nisan 2020 günü gelir vergisi beyannamesini veren bir gelir vergisi mükellefi için dava açma süresi 15 Haziran 2020 tarihinden itibaren 30 gün olacaktır. Görüldüğü gibi COVID-19 sonrasında hak kayıplarını önlemek ve adliyeleri tenhalaştırmak için alınan önlemler 15 Haziran sonrası bir nevi adli yıl açılışı gibi adliyelerde yoğunluk yaratacaktır.