Ülkemizin deprem üreten faylar üzerinde olması ve özellikle de İstanbul’un büyük bir deprem tehdidi altında bulunmasına karşılık yapıların büyük bölümünün depreme dayanıklılığının zayıflığı karşısında, binaların yenilenmesi ve depreme dayanıklı hale getirilmesi için yoğun çaba sarf edildiği görülmektedir. Bu amaca yönelik olarak pek çok yasada değişiklikler yapılmış, teşvik düzenlemeleri getirilmiştir. Bütün bu çabalarda toplu olarak “kentsel dönüşüm” diye adlandırılmıştır. Gerçi deprem tehdidi olmasa da yolların çökmesi, istinat duvarı çökmesi, apartmanların göçmesi, mahallelerin çökmesi vb. haberleri giderek daha sık duyulur hale gelmiştir. Bunlar dahi konunun önemini daha da arttırmaktadır.

Bütün bunların sorumlusu kamu organlarının, denetim birimlerinin sorumluluğunun bu arada hiç gündeme gelmemesi, bütün bu yapıların nasıl oluştuğu ve denetlemekle görevli birimlerin o sırada neyle meşgul olduğunun açıklanmaması da ayrı bir hayret konusudur.

Buradaki “kentsel dönüşüm” isimlendirmesi bence yanlıştır. Çünkü dönüşen kent değildir. Aslında ihtiyaç olan yeni bir imar düzenlemesi ile kentin çağdaş bir yapıya dönüştürülmesi olmakla birlikte yapılan “binasal dönüşüm”dür. Binalar yıkılmakta, yerine sağlamları yapılmaktadır. Yol aynıdır, sokak aynıdır, yeşillik yine yoktur. Beton yığınları arasındaki yaşam sürmektedir. Bu gün pek çok sokak itfaiye ve ambulans hizmeti için girilemez niteliktedir. Bu nedenle ben yapılanlara “yapısal dönüşüm” diyemediğim (zira bunun çok farklı bir içeriğe sahip olması gerekir) için “binasal dönüşüm” diyorum. Ancak kamuoyu bu dönüşümü pek çok konuda olduğu gibi içeriğini tartışmadan kentsel dönüşüm diye benimsedi. Ben de zorunlu olarak bu kavramı kullanıyorum. 
Binaların dönüşümü, bir mimarlık-mühendislik ameliyesinin sonucu gerçekleşecek olmakla birlikte, özünde pek çok hukuk dalını yakındıran ilgilendirmekte ve pek çok hukuk uyuşmazlığına da kaynak oluşturabilecek niteliktedir.

Kentsel dönüşüm kavramı, hukuk düzenimize tam anlamıyla 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanunun Resmi Gazete’de yayınlanması ile girdi. Kentsel dönüşümün hukuki alt yapısının sadece bu Kanundan ibaret olmaması, konunun idare hukuku, imar hukuku, medeni hukuk, kat mülkiyeti hukuku gibi pek çok alanı ilgilendirmesi ve bütün bu alanlarda konuya ilişkin düzenlemelerin bulunması sonucunda da konuyu bir bütünlük içerisinde kavramaya çalışan “kentsel dönüşüm hukuku” doğdu.

Pek çok hukuk dalında bu alanda uygulanabilirliğe sahip düzenlemelerin bulunması, uyuşmazlıklarda uygulanacak düzenlemenin belirlenmesini ve uyuşmazlıkların çözümünü de güçleştirdi. 6306 sayılı Kanun’da bu konuda 7153 sayılı Kanun’la önemli değişiklikler yapıldıysa da sorunların tam olarak çözüldüğü söylenemez.

İçerisinde hem kamu hukuku hem de özel hukuk barındıran bu karmaşık alanda yayınlanmış ciddi bir çalışma elime geçince ben de hemen duyurayım istedim. Muhammet Sönmez tarafından kaleme alınmış “Kentsel Dönüşüm Hukuku” adlı çalışmada konu hem hukuki hem de mali boyutları ile ele alınmakta.

Baş bölümden oluşan kitapta kentsel dönüşümle ilgili temel kavramlar tanıtıldıktan, kentsel dönüşüm ile ilgili mevzuat belirlemesi yapıldıktan sonra 6306 sayılı Kanun’un uygulama alanları irdelenmektedir. Rezerv yapı alanları, riskli alanlar ve belirlenmesi, riskli yapı kavramı ve riskli yapıların belirlenmesi usulü, itiraz yolları, tahliye ve yıkım süreci, mülkiyet dönüşümü, bu konuda karar alma süreçleri, taşınmazdaki payların bu süreç içerisinde satışı incelenmekte. Kitapta Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın bu konudaki planlama, kamulaştırma ve acele kamulaştırma yetkileri ve itiraz ve dava yolları da ayrı bir bölüm olarak incelenmiş. Nihayet son bölümde konu finansal açıdan değerlendirilerek kira yardımı, kira desteği kredi faiz desteği, diğer destekler, konuya ilişkin muafiyet ve harçlar ele alınmış.

Kitabı bence uygulamacılar açısından değerli kılacak olan, konulara teorik açının yanı sıra uygulama sorunları açısından da yaklaşılmış, çözüm önerileri oluşturulmuş ve en önemlisi konuya ilişkin pek çok içtihada da kitapta yer verilmiş olunması. Konuya ilişkin idari anlayışın yanı sıra yargı anlayışını ifade eden Danıştay ve Yargıtay kararlarına da kitapta yer verilmiş olunması, konulara bütünsellikle yaklaşmayı sağlamış.

Kentsel dönüşüm konusu ile ilgilenen hukukçu ve mali müşavirler için önemli bir kaynak olabilecek bu eseri edinmek isteyenler yayıncı kuruluş olan Seçkin Yayınevi’ne (Tlf : 0312.4353030 – 0212.2343477) müracaat edebilirler.