En Sıcak Konular

Uğur Tandoğan
Ekonomim.com

Uğur Tandoğan
24 Temmuz 2020

Dilimiz de değişiyor



Dil, iletişimde kullandığımız bir araçtır. Birbirimize bir şeyler anlatmak için kullanırız. Dil, ortak yapımdır. Her an yeni sözcükler katılır. Bazı sözcükler kullanılmaya kullanılmaya unutulur. Bazen de sözcüklerin anlamı değişir. Ona yeni şeyler eklenir veya anlamları traşlanır, eksilir. Dilin de kuralları vardır. Ancak bu kurallar da zaman içinde değişir. Ya da bazıları cahilliğin getirdiği umursamazlıkla bu kuralları takmaz.

Geçtiğimiz yıllar içinde ülkede çok değişimler yaşandı. Bu değişimlerden dil de payına düşeni aldı. Aşağıda yeni bazı uygulamaları ve değişime uğramış bazı sözcükleri okuyucularla paylaşmak istedim.

• İlgi ve alaka:

Alaka sözcüğü, Arapça “alâka” kelimesinden dilimize gelmiştir. Türkçesi, “İlgi”dir. Ancak ne hikmetse bazıları bu iki sözcüğü de birlikte kullanır oldular. Belki “Neme lazım, adam eskilerdendir, “ilgi”yi anlamaz; alaka da bulunsun” diye birlikte kullanıyorlar. Ya da cahillikten; iki sözcüğü farklı sanıyorlar; ya da anlamı kuvvetlendiklerini sanarak birlikte kullanıyorlar.
Kullanıma örnek: Hamili kart sahibi yakınımdır. Kendisine bir iş verilmesi konusunu ilgi ve alakanıza arz ederek sunarım.

• Saygı ve hürmet

Hürmet sözcüğü, Arapça “hurmet” kelimesinden gelmektedir. Türkçesi “Saygı”dır. Yalnızca “saygılarımı sunarım” dediklerinde yeterince saygı gösteremediklerini düşünen kişilerin kullandıkları bir çiftlemedir. Nedeni aşırı yalakalık ve/veya cahilliktir.

Kullanıma örnek: Sebeb-i mevcudiyetimiz başkanımıza, saygı ve hürmetlerimle…

• Beka

Beka sözcüğü, Arapça kökenlidir; kalıcılık, ölmezlik anlamına gelmekte idi. Ancak politikacıların kullanımı sonucu şekil değiştirmiş olup şimdi “koltuk/makam” anlamına gelmektedir.

Kullanıma örnekler:
1- Evde babamın bir beka sorunu vardı. Döşemeci babamın bekasının kumaşını ve eskimiş yaylarını değiştirdi.
2- Babamın da yönetici olduğu şirket el değiştirdi. Babam, bekasından endişeli idi. Ama yeni patron da babamı seviyor. Babam bekasını korudu.

• Yerli ve mili

Amerika’da cüzdan, çanta, kemer gibi deri malların üstünde “Genuine Leather”, yani “Hakiki deri” ibaresini gördüğümde bunu bir marka sanmıştım. Meğerse düşük kalite derilerin sıkıştırılarak bir araya gelmesinden yapılan bir malzeme imiş.

Yerli ve millinin eskiden ne anlama geldiğini hepimiz biliriz. Yerli mallar haftamızı ülkemizde yetişmiş yemişleri yiyerek kutlardık. Eskiden bu ülkede milli bayramlarımızı büyük bir coşku ve gururla kutlardık. Bu iki güzel sözcük “ve” ile birleşince ortaya “yerli ve milli” gibi çok güçlü ve anlamlı bir sıfat çıkmıştı. Ancak son zamanlarda “yerli ve milli” sözcüğü, yerli yersiz kullanımı yüzünden yukarıda anlattığım “Genuine leather” malzemesine döndü.
Kullanıma örnek: Yerli ve milli Himalaya tuzumuz gelmiştir.


• Zam değil güncelleme

Zam sözcüğü, Arapça “żamm” kelimesinden gelmektedir; “Bir şeyin fiyatını artırma, bindirim” anlamına gelir. Yapmanın değil, onu dillendirmenin sakıncalı olduğu bir devirde yaşıyoruz. Örneğin, bir mala zam yapılıyor, fiyatı artıyor. Ancak zam yapıldı demek sakıncalı görüldüğünden, yerine “Güncelleme” sözcüğü kullanılıyor. O halde güncelleme yerine de zam sözcüğü kullanılabilir.

Kullanıma örnekler:
1- Maşallah, partinizi değiştirdiğinizden beri kilo almışsınız galiba. Göbeğiniz güncellenmiş.
2- Yeni yazılımı indirip bilgisayarımı zamladım.


• Milat

1. isim: Hz. İsa'nın doğduğu gün.
2. isim, mecaz: Herhangi bir olayın başlangıcı

Türk Dil Kurumu, milat için yukarıdaki anlamları vermektedir. Siyaset arenasında yüklenen yeni anlamı ise şöyledir:

1- Eski iş ortağından ayrılma günü
Kullanıma örnek: Evet Abi, bizim miladımız 15 Ağustos’tur. O tarihte biz bizim eski ortakla kavga ettik, şirketi ele geçirmek istedi, başaramadı, kaçtı gitti.
3- Eski suç ve kabahatlerden arınma günü

Kullanıma örnek: Yargıca, “O suçu benim miladımdan önce işlemiştim” dedim. Kabul etmedi.

• Siyasi ayak

“Yavuz hırsız ev sahibini bastırır” denir. Biri, suçunu zarar verdiği kimseye yüklediğinde söylenen bir sözdür. “Yavuz hırsız” diye böyle birine denir. Ama günümüzde tanık olduğumuz olaylardaki suçlular öylesine cüretkâr ve de utanç duvarını öylesine aşmışlar ki, yavuz hırsız kelimesi yetersiz kalmaktadır. Bu türe “Siyasi ayak” demek gerekir.

Kullanıma örnek: Eve girerken yakalanan siyasi ayak, ev sahibini “Maymuncuğumu gasp etti” diye şikayet etti.

Sonuç

Dilimiz de değişime uğruyor. Gördüğüm bazı değişimlere örnekler verdim. Sizin de gördüğünüz örnekler var mı?



Bu yazı 2,266 defa okundu.






Yorumlar

 + Yorum Ekle 
    kapat

    Değerli okuyucumuz,
    Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
    Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
    · Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
    · Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
    · Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
    · Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
    · Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
    · Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
    Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.





    Diğer köşe yazıları

     Tüm Yazılar 
    • 26 Mart 2024 Nereden nereye
    • 19 Mart 2024 Çalışma saatleri azalırken
    • 12 Mart 2024 Başarılı üç güzel insan
    • 5 Mart 2024 Çalışma düzeninde esneklik: Hibrit çalışma
    • 27 Şubat 2024 Bir cesur yürek daha durdu
    • 20 Şubat 2024 Akıllı telefona akılsızca bağımlılık
    • 13 Şubat 2024 Bulutlara nasıl bakıyorsunuz?
    • 6 Şubat 2024 İşten çıkarmalar üzücüdür
    • 30 Ocak 2024 Etik ve meslekler
    • 30 Ocak 2024 Etik ve meslekler
    • 23 Ocak 2024 Bir motor yolculuğu
    • 16 Ocak 2024 Yeni bir yıla başlarken (2)
    • 9 Ocak 2024 Yeni bir yıla başlarken
    • 26 Aralık 2023 Toplam ücret paketinde seyahat
    • 19 Aralık 2023 Mangal partisi
    • 12 Aralık 2023 Toplu işten çıkarmalarda iletişim
    • 5 Aralık 2023 Faydalı bir meyve ve zararlı üretimi
    • 28 Kasım 2023 Selden geçip kumda boğulmak
    • 21 Kasım 2023 İnsan sesine hasretim
    • 14 Kasım 2023 Taylor Swift diye bir yıldız




    BİZE ULAŞIN: info@resulkurt.com
    TWİTTER/resulkurt34

    Haber Sistemi altyapısı ile çalışmaktadır.
    8,107 µs