22 Eylül 2025

Gece Vardiyasında Yapılan Çalışmalar 7,5 Saati Geçemez

4857 sayılı İş Kanunu uyarınca, çalışma hayatında “gece” en geç saat 20’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve her halde en fazla 11 saat süren dönemdir. Bir çalışmanın yarıdan fazlası bu sürelere denk geliyorsa, ilgili çalışma bir gece çalışmasıdır. Aynı şekilde, Yargıtay’ın yerleşik kararların göre de, bir çalışmanın yarıdan fazlası gece dönemine denk geliyorsa, sadece gece dönemine denk gelen çalışma bölümü değil, bütün çalışma gece çalışması sayılacak, tüm süre gece çalışmasının kurallarına tabi olacaktır.

 

 Kanuna ve ilgili yönetmeliğe göre, gece çalışmasında çalışma süresi üst sınırı olan 7.5 saate ve bu saatten fazla yasağına ilişkin kurallar hem vardiyalı çalışmalar, hem de gece yapılan çalışmalar için geçerlidir. Dolayısıyla işçilerin gece çalışmaları 7.5 saati geçemez. Ancak, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla 7.5 saatin üzerinde gece çalışması yapılabilir.

 

Gece döneminde çalışma, işçilerin sağlığını etkileyebilecek bir durum olduğundan, bu dönemde yapılacak çalışmalar ayrı hükümlerle düzenlenmiştir. Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları kullanılan işlerde, bir çalışma haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalışma haftası gündüz çalıştırılmaları suretiyle postalar sıraya konur. Gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşe esası de uygulanabilir.

 

Postası değiştirilecek işçi kesintisiz olarak en az 11 saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz.     

 

Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, postalar halinde çalışmada en az üç vardiyayı zorunlu kılmıştır. Gündüz olduğu gibi gece çalışmasında da 11 saatlik üst sınırı uygulayarak, iki vardiyalı düzenlemeler yasaktır. İstisnalar hariç ikili vardiya düzeni kurulamayacaktır.

            Yönetmeliğe göre, işveren gece çalışması nedeniyle sağlığının bozulduğunu raporla belgeleyen işçiye, olanakların elverdiği ölçüde gündüz postasında durumuna uygun bir iş vermekle yükümlüdür.

 

  İşçi Postalarının Değişme Süresi:

 

Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları çalıştırılarak yürütülen işlerde postalar birbirlerinin yerini alacak şekilde düzenlenir. Böylece en fazla iki iş haftası gece çalıştırılan işçinin, takip eden iş haftasında gündüz çalıştırılması zorunludur. Postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az on bir saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz.

            Keza yönetmeliğin amir hükmü uyarınca, işveren veya işveren vekilleri, posta sayısı ile her postanın işe başlama ve bitirme saatlerini, postalar halinde çalıştırdıkları işçilerin ad ve soyadlarını, ara dinlenmelerini, hafta tatillerini ve bunlara ilişkin değişiklikleri düzenleyerek işyerinde işçilerin kolayca görüp okuyabilecekleri şekilde ilan etmekle yükümlüdür.

 

Hafta Tatili Verilmesi Zorunludur:

             Postalar halinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde, işçilere, haftanın bir gününde 24 saatten az olmamak üzere ve nöbetleşme yoluyla ile hafta tatili kullandırılması zorunludur.  

 

  Gece Çalıştırılması Yasak Olanlar:

 

4857 sayılı İş Kanunu uyarınca, gece dönemine denk düşen 20.00-06.00 saatleri arasındaki işçi postalarında, 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin çalıştırılmaları kesinlikle yasaktır.

 

Sonuç Olarak:

            Gece çalışması birçok sektörde uygulama alanı bulmakla birlikte, çalışanların sağlığı ve güvenliği göz önünde bulundurularak belirli sınırlamalara tabi tutulmuştur. Yasal düzenlemelerle, bazı işçilerin gece çalışmasından muaf tutulması, işçilerin fiziksel ve ruhsal bütünlüğünün korunması açısından oldukça önemlidir.

Özellikle 18 yaşından küçük, gebe veya emziren işçilerin gece çalıştırılmaması hem ulusal mevzuatın hem de uluslararası iş sağlığı ilkelerinin bir zorunluluğudur.

Bu kapsamda, işverenler tarafından vardiyalı gece çalışması planlamaları yapılırken yalnızca faaliyet gösterilen sektörün özelliklerini değil, aynı zamanda işçilerin özel durumlarını ve yasal sınırlamaları da dikkate almaları büyük önem taşımaktadır.

Bu yazı 2,180 defa okundu.