17 Eylül 2009

Bütçe açığı aldı başını gidiyor

Bütçe açığı aldı başını gidiyor

|Hürriyet Gazetesi| |17.09.2009|

 

2009 yılının ilk 8 ayına ait bütçe sonuçları, temmuz ayı ile birlikte nihayet açıklandı.
 

Başlangıçta 10.3 milyar TL olarak hedeflenen bütçe açığı, yıl sonu gelmeden 31.3 milyar TL oldu.

Ocak-Ağustos döneminde, 2008 yılına kıyasla gelirler yüzde 4.4 düşerken, giderler yüzde 20.7 arttı. Geçen yılın aynı döneminde 4.6 milyar TL fazla veren bütçe, 31.3 milyar lira açık verdi. Bu da, geçen yılın aynı dönemine göre, yüzde 780’lik bir bütçe açığı verildiğini gösteriyor.

 

TEMMUZ VE AĞUSTOSUN ÖZELLİĞİ

Temmuz ayı sonuçları, ağustos ile birlikte açıklandı.

Bu gecikme, temmuz ayı bütçesinde büyük bir açık olacağını belli etmişti. Mali tatil nedeniyle, Temmuz ayına ait 5.1 milyar TL’lik verginin, ağustos ayında Hazine hesaplarına girmesi sonucu temmuz ayı bütçesi 6 milyar 607 milyon TL açık verdi.

Ağustos ayında; yaklaşık 5 milyar TL geçici vergi, 5.1 milyar TL Temmuz ayı vergi geliri ve ağustosta çıkan bir yasa ile 2009 yılında 4 milyar TL civarında olacağı tahmin edilen işsizlik fonu nemalarının, bütçeye aktarılacak olması nedeniyle, ağustos ayı bütçesinin fazla vereceğini tahmin etmiştik. Ancak İşsizlik Fonu’ndan sadece 119.2 milyon TL aktarılınca, ağustos ayı bütçesi de 1.5 milyar TL açık oldu. Fondan örneğin 2 milyar TL aktarılsaydı, Ağustos ayı bütçesi fazla verecekti.

 

SOSYAL GÜVENLİK

Bütçe açığının tırmanmasında, Sosyal Güvenlik Kurumu giderlerinin yüzde 62 artması da etkili oldu. Sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderleri için, 35 milyar TL transfer yapıldı.

Görünen o ki 2001 krizinden sonra ilk kez bu yıl sonunda bütçe “faiz dışı açık” verecek.,

 

VERGİ GELİRLERİ

2009 yılında, vergi gelirlerinde yüzde 20.2 artış hedeflenmişti. Oysa, bırakın artışı ilk sekiz ayda 2008 yılı vergi gelirlerine göre yüzde 2.3 gerileme var. Yılın tamamı için hedeflenen 202.8 milyar TL vergi gelirinin, ilk 8 ayda 112.8 milyar TL’si (yüzde 55.8’i) toplanabildi.

Buna göre, 2009 yılı vergi gelirleri yıllık hedefin yaklaşık 30 milyar TL gerisinde kalabilecek.

En büyük sapma ise İthalde Alınan KDV’de göze çarpıyor. 2009 yılının tamamı için 38.5 milyar TL gelir hedeflenen bu vergide, ilk 8 ayda 16 milyar TL toplanabildi. Bu da, yıllık hedef de 14 milyar TL sapma olacağını ifade ediyor. Sonuçlar, Hürriyet okurları için sürpriz değil.

Yaklaşık 10 ay önce, İthalde Alınan KDV’de yüzde 30 artış hedefinin hayal olduğunu aksine 2008’e kıyasla yüzde 30 gerileme olacağını iddia etmiştik. Nitekim öyle de oldu.

Özel Tüketim Vergisi gelirlerinde de ciddi gerileme var. Yüzde 18 artış hedeflenen ÖTV geliri, ilk 8 ayda 2008 yılı gelirlerinin de gerisinde kaldı.

Gelir üzerinden alınan vergilere gelince; 2009’da yüzde 19.2 artış beklenen Kurumlar Vergisi, 2008 yılının yüzde 2,2 gerisinde, Gelir Vergisi’nde ise yüzde 19 artış hesaplanmış ama ilk 8 ayda artış sadece yüzde 1.

Bu arada, Dahilde Alınan KDV’de olumlu bir tablo var. 2008 yılına göre, yüzde 18.9 artış hedeflenen bu vergide yüzde 16 artış var.

 

İŞSİZLİK VE TÜKETİM HARCAMALARI

Yüksek oranda seyreden işsizlik, tüketim harcamalarının azalmasına neden oluyor. Bu da ekonomik büyümenin yavaş olacağı ve vergi gelirlerinin azalmaya devam edeceği anlamına geliyor ve bu da bütçe açığını artırıyor.

Vergi indirimleri yoluyla tüketim harcamalarının ve buna bağlı olarak da vergi gelirlerinin artması konusunda, olumlu sonuçlar var. Bu konuyu tekrar değerlendirmeli.

Ayrıca faiziyle birlikte 100 milyar TL’yi aşan vergi, SSK (4/a) ve Bağ-Kur (4/b) alacaklarını da tahsil etmek için bir “ödeme kolaylığı” sağlanmasında yarar var.

Bu yazı 2,171 defa okundu.