İşsizin maaşı artsın mı?

Türkiye her gün farklı bir gündem oluşuyor. Bu haftanın gündeminde ise işsizlik sigortasında önemli değişiklikler olması gündeme geldi. Türkiye İş Kurumu özellikle son bir iki yılda çok önemli bir değişim yaşadı. Bunu hem işsizlik yardımı ve işsizlik kaydı yaptırmaya giden emekçiler kadar işverenler de görüyor. Bugün git, yarın gel mantığını çoktan terk etmiş bir kurum.

En alt kademeden, en üst kademeye kadar tüm İş-Kur personelinin özverili ve fedakarca çalışmasını buradan alkışlamak istiyorum.

İşsizlik sigortasının uygulama yasası olan 4447 sayılı kanuna göre; işsizlik ödeneğine hak kazanacak şekilde işten ayrılan sigortalılar, Türkiye İş Kurumu’na süresi içinde şahsen başvurarak yeni bir iş almaya hazır olduklarını kaydettirmeleri, hizmet akitlerinin sona ermesinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş ve işten ayrılmadan önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmaları kaydıyla işsizlik ödeneği almaya hak kazanıyor. Burada özellikle 600 gün prim ödeme şartının ağır olması ve son 120 kesintisiz çalışma şartının zaman zaman yerine getirilmesinde sorunlar yaşanıyordu.

Mevcut uygulamada hizmet akitlerinin sona ermesinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün prim ödemiş olanlara 180 gün işsizlik ödeneği veriliyor. Ulusal İstihdam Strateji Belgesi taslağında işsizlik sigortasına ilişkin önemli değişiklikler yapılması planlanıyor.

Buna göre; son iki yıl içerisinde 360 gün çalışmış olmak, işsizlik aylığı almak için yeterli sayılacak. İşsizlik aylığına hak kazanma koşullarını sağlayamayan 25 yaşın altındaki çalışanlara prim ödeme ve yararlanma süresi yüzde 50 indirimli olarak uygulanacak. Bu durumda son iki yıl içinde 180 gün prim ödeyerek çalışan 25 yaşın altındaki genç işsizler de işsizlik aylığı alabilecekler. Böylece işsizlik sigortasına yapılan en büyük eleştirilerden birisi olan prim gün şartının fazlalığı giderilmiş olacak.

Ayrıca en büyük eleştiri de, yüksek prim ödeyenlerle asgari ücret üzerinden prim ödeyenler arasında işsizlik sigortası ödemeleri arasında ciddi bir fark olmamasıydı. Halen, günlük işsizlik ödeneği sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkıdır. İşsizlik ödeneği miktarı, en fazla asgari ücretin brüt tutarının yüzde sekseni olarak verilebiliyor. Bu hesaplamaya göre, 01.07.2011-31.12.2011 dönemi için aylık işsizlik ödeneği tutarı en az 334,80 TL ve en yüksek tutar ise 669,60 TL olarak uygulanıyor. 4-5 bin TL ücret alan bir işçinin en fazla 669,60 TL işsizlik ödeneği alması da uygulamada en çok eleştirilen konuların başında geliyor. Bu çerçevede Ulusal İstihdam Strateji Belgesi taslağında işsizlik yardımında üst sınır artırılıyor. Asgari ücretin brüt tutarının yüzde sekseni olan üst sınır, brüt asgari ücretin 1,5 katına çıkarılıyor. Bu durumda 3-4 bin TL ücret alan bir sigortalı işsiz kaldığında (837 TL * 1,5 = 1.255,50 TL) işsizlik ödeneği alacak.

Ayrıca halen ücretin yüzde 40’ı gibi sabit bir yüzde olarak ödenen işsizlik ödeneği, işsizliğinin ilk üç ayında, çalışırken son 12 ayda aldığı ortalama ücretin yüzde 50’si oranında, işsizliğin ikinci üç aylık döneminde yüzde 40, geri kalan sürede ise yüzde 25 olarak uygulanacak. Böylece ilk aylarda daha fazla işsizlik ödeneği alan kişinin iş aramaya teşvik edilmesi sağlanacak. Böylece çalışırken 2,000 TL brüt ücret alan bir kişi ilk üç ay için 1.000 TL, ikinci üç ay için 800 TL, geri kalan dönem için ise 500 TL işsizlik aylığı alabilecek.

Basında sanki tüm işsizler 1.255 TL ücret alacaklarmış gibi, “vatandaş neden çalışacak” görüşleri var. Oysa herkes işsizlik sigortasından yararlanamıyor. Öncelikle belli bir süre sigortalı çalışma şartı aranıyor. Ayrıca herkese 1.255 TL işsizlik ödeneği verilmeyecek. Kişinin çalışırken almış olduğu ücrete göre alacağı işsizlik ödeneği değişecek. Umarız bu değişiklikler en kısa zamanda yasalaşır.