21 Kasım 2011

İntibakta dağ fare doğuracak

İntibakta dağ fare doğuracak

Emekli aylıklarının uyumlaştırılmasına ilişkin intibak konusu, geçtiğimiz hafta boyunca gündemi işgal etti. Emekli okurlarımızdan oldukça yoğun soru aldık. Sorular, maaşlarımız artacak mı artmayacak mı, intibak yasası tüm emeklileri kapsamayacakmış doğru mu şeklide uzayıp gidiyor...
İntibak bekleyen öyle çeşitli emeklimiz var ki. Aynı kazanç üzerinden aynı gün sayısı kadar primi ödeyip farklı tarihlerde emekli olduğu için farklı maaş alanlar, kendinden daha az prim ödeyenle aynı maaşı alanlar, basamak satın alan Bağ-Kurlular, süper emeklilik primi ödeyip de emekli aylıkları bugün gücük kalan süper emekliler... SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı emeklileri arasındaki maaş farklılıkları ise ayrı bir intibak konusu. Hepsi de intibak bekliyor.
Ancak intibakta dağ fare doğuracak. Zira çalışmaları devam eden intibak yasası sadece 2000 yılından önce emekli olan 2,5 milyon SSK'lı ile dul ve yetimlerini ilgilendiriyor.
2000 yılından önce emekli olanların da tamamının maaşında artış olmayacak. Kalanların maaşındaki artış ise 10 lira ile 200 lira arasında olacak.

NEDEN 2000 ÖNCESİ EMEKLİLERİ
1999 yılında, sosyal güvenlik sisteminde reform adı altında büyük değişiklikler yapıldı. Çalışanlar açısından en temel değişiklik, emeklilik şartlarında ve emekli aylığı hesaplama yönteminde yapıldı.
Emekli aylığı hesaplamasında kullanılan gösterge ve katsayı sisteminden vazgeçildi.
Yeni sistemde tüm sigortalılık süresi boyunca üzerinden prim ödenen güncellenmiş prime esas kazanç tutarları esas alınarak hesaplanan ortalama kazanç tutarı ile prim ödeme gün sayısına göre hesaplanan aylık bağlama oranı esas alınmaya başlandı.
Prime esas kazanç tutarlarının güncellenmesinde TÜFE ve ülkenin gelişmesindeki artış oranı dikkate alınıyor.
Sigortalının her takvim yılına ait prime esas kazancı, kazancın ait olduğu yıldan itibaren emekli aylığı talep tarihine kadar geçen takvim yılları için TÜFE ve gelişme hızı kadar artırılarak güncellendi. Ancak emeklilerin maaşı sadece TÜFE oranı kadar artırıldı. Emeklilere milli gelirden pay verilmeyince, seyyanen yapılan zamlar da emeklinin kaybını telafi etmeye yetmedi.
Örneğin 1999 yılında 7000 prim günüyle emekli olan sigortalının emekli aylığı TÜFE oranında artırıldı. Onunla aynı primi ödeyip 7000 prim günüyle 2010 yılında emekli olanın aylığı hesaplanırken prime esas kazanç tutarı TÜFE'den ayrı olarak gelişme hızı kadar da artırılınca, bağlanan emekli aylığı 1999 yılında emekli olan ve kendisiyle aynı primi ödeyen emekliden daha fazla oldu.
İşte intibak, bu durumda olan 2000 yılı öncesi SSK emeklilerini ilgilendiriyor.

TABAN AYLIK BAĞLANANLARA ZAM YOK
Emekli aylığı hesaplanmasında bir kıstas da taban aylık uygulaması.
Sigortalının prime esas kazanç tutarı ve prim ödeme gün sayısı esas alınarak hesaplanan aylığı, emekli olduğu dönemde geçerli olan taban aylıkla kıyaslanıyor. Hesaplanan aylığı ile taban aylık tutarından yüksek olanı kendisine emekli aylığı olarak bağlanıyor.
Aylığı düşük kazanç ve prim gün sayısı üzerinden hesaplananların emekli aylıkları taban aylığın altında kaldığı için kendilerine taban aylık tutarı üzerinden emekli aylığı bağlanıyor. İşte bu durumda olanların normal aylıkları TÜFE ve gelişme hızı oranında artırılsa da emekli aylıklarının güncellenmiş tutarı, taban aylığın altında kalacağından, bunlar intibaktan yararlanamayacaklar. Başka bir anlatımla aylıklarında artış olmayacak.

YORUMSUZ - Bakanlar ne demek istedi?
GEÇTİĞİMİZ gün iki bakanımızın söylediği sözlerden bir kesit sunuyoruz:
Ali Babacan: 'Bu kadar şartların sık değiştiği bir ortamda, Merkez Bankası'nın da günün şartlarına uygun bir şekilde politikalarını hızlı bir şekilde adapte edebilmesi çok doğal. Hiç kimse böyle bir ortamda 3 ay, 6 ay yerinde duracak bir para politikası beklemesin. Mutlaka günün şartlarına bunu adapte etmek gerekecek.'
Mehmet Şimşek: 'Türkiye'de cari açık olsa da finansal istikrar oldukça sağlam; kurdaki hareket önümüzdeki dönemde cari açığı olumlu etkiler.'
Bu sözlerin anlamını çözecek kadar 'uzman' değiliz. Korkarız ki, kimi ekonomi kahinleri bu sözleri döviz kurlarının geleceğine ilişkin bir öngörü olarak değerlendirecekler.

Soru ve Cevaplar

SSK'ya geçip yüksek prim ödememin faydası olur mu?
23 Şubat 1977 doğumluyum. 1995 yılında 2 ay SSK'lı olarak çalıştım, sonra kendi işimi kurdum, 13 yıldır Bağ-Kur'luyum. 2 yıl oldu firmamın faaliyetini durdurdum fakat Bağ-Kur ödememe dışarıdan devam ediyorum. SSK'ya geçmem ve prim ödemelerimi yüksek ödememin bana faydası olur mu? Ayhan Özbey
Bağ-Kur sigortalılığınızı devam ettirseniz de SSK'ya geçseniz de primlerinizi yüksek ödemenizin size faydası olur. Zira her iki statüde de emekli aylığı hesaplanırken esas alınan parametrelerden biri ortalama aylık kazanç diğeri ise aylık bağlama oranı.
Primlerinizi ne kadar yüksekten öderseniz, ortalama aylık kazancınız da o kadar yüksek, buna bağlı olarak da emekli aylığınız fazla olur.
Bağ-Kur'dan emekli olmanız için 25 tam yıl (9000 gün) prim ödemeniz gerekiyor. Oysa SSK'dan emeklilik için 5750 gün prim ödemeniz yeterli. Emeklilik yaşınız ise SSK'da 55 olur. Verdiğiniz bilgiler çok net olmadığı için kesin söyleyemiyoruz ama Bağ-Kur'dan emeklilik yaşınız 56'dan az olmayabilir.

Bu yazı 2,352 defa okundu.