Amele, hamal çoban ve çaycı komedisine son

YILLAR önce, Petkim Holding’in yönetim kurulu üyesi iken, holdingin denetçisini merak etmiş ve Balıkesir’de “tüccar terzi”lik yapan birisi olduğunu öğrenmiştim.

Bir süre sonra gittiğim Kırşehir’de ise, holdinge bağlı Petlas’ın denetçisinin de ilkokul mezunu olduğunu öğrenince, “Belki çekirdekten yetişme muhasebecidir” düşüncesiyle, asıl mesleğini sormuş ve “Kırşehir’de düğün salonlarında türkücülük yapıyorum” yanıtını almıştım.
Daha sonra bir yönetim kurulu toplantısında Denetçilerin durumunu açıkladığımda, diğer üyeler de inanamamışlardı...

OKURYAZARLIK DA GEREKMİYORDU
Aradan zaman geçti, benzeri örneklere başka şirketlerde de rastladım. Özellikle hayali ihracat ya da paravan şirketler yolu ile “devleti ve bankaları hortumlama” olayında; hamal, amele, çoban, çaycı, bulaşıkçı, alkolik ve benzeri çok kişinin, anonim şirketlerde denetçi olduğunu, gazetelerde okuduk. Bunların, denetçi olabilmelerinin nedeni basitti; Türk Ticaret Kanunu, şirket hesaplarını ve faaliyetlerini denetleyen denetçi için bırakın belli bir öğrenimi “okuryazarlık koşulu” bile aramıyordu!
Bunun istisnasına Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi olan şirketler ve bankalar gibi bazı şirketlerde rastlanıyor.
Neyse... Yıllardır ısrarla dikkati çektiğimiz “denetçi” sorununa, Yeni Türk Ticaret Kanunu ile son veriliyor.

ÖZELLİK ARANIYOR
Yeni Türk Ticaret Kanunu yürürlüğe girince, sıradan insanlar “denetçi” olamayacak.
Yeni TTK’ya göre, denetçi olabilecek kişiler; ya bağımsız bir denetleme kuruluşu ya da yeminli mali müşavir (YMM) veya serbest muhasebeci mali müşavir (SMMM) ünvanını taşıyan kişiler olabilecek (Md. 400). Bağımsız denetleme kuruluşu ise, ortakları YMM veya SMMM ünvanını taşıyan şirket olabilecek.
Orta ve küçük ölçekli anonim şirketler, bir veya birden fazla YMM ya da SMMM’yi denetçi olarak seçebilecekler.

DENETLEME RAPORLARI
Yeni TTK denetçinin yaptığı denetim sonucunda “görüş yazıları” hazırlayacağı ve bunun, denetçinin kişisel değerlendirmesini de kapsayacağını belirtiyor.
Denetçi yaptığı denetleme sonucunda, dört farklı “görüş yazısı” verebilecek. Bunlar;
1. Olumlu görüş yazısı,
2. Sınırlı olumlu görüş yazısı,
3. Olumsuz görüş yazısı,
4. Görüş vermekten kaçınma olabilecek.
Denetçinin olumsuz görüş yazısı vermesi veya görüş vermekten kaçınması halinde, genel kurulun kâr ve zarar hakkında doğrudan karar alması mümkün olmayacak.
Bu durumda, yönetim kurulu, yazının kendisine tebliğ edilmesinden itibaren “dört iş günü içinde” genel kurulu toplantıya çağıracak ve görevinden, toplantı gününden geçerli olmak üzere istifa edecek. Bunun üzerine toplanacak genel kurul, yeni bir yönetim kurulu seçecek ve yeni yönetim kurulu altı ay içinde ana sözleşmeye ve standartlara uygun finansal tabloları hazırlatacak ve genel kurula sunacak.
Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun şirketlerdeki “denetçi” ve “denetim” olayını belli kuralara bağlaması son derece olumlu oldu.