Milliyet Gazetesi
Cem Kılıç
7 Kasım 2013
YAPILANDIRMA ŞART
YAPILANDIRMA ŞART
Bu haftayı tek soruyla kapatıyoruz. Çünkü konu kapsamlı ve önemli... Şu anda vatandaşların toplam genel sağlık sigortası prim borcu 4 milyar TLyi aşmış durumda. Bu sigorta kolunda prim tahsilât oranı giderek düşüyor. Bu nedenle bir takım önlemlerin önümüzdeki günlerde alınması bekleniyor.
SORU: Oğlumuz üniversiteyi bitirdi, sağlık imkânlarından artık yararlanamıyor. Henüz işsiz olduğu için prim de ödeyemedi, borcumuz birikmiş midir? Tanju Doğan
CEVAP: Genel Sağlık Sigortası 1 Ocak 2012 tarihi itibariyle artık herkes için zorunlu hale geldi. Bu sigortadan yararlanmak için gelir testi yaptırarak, belirlenen gelir düzeyi üzerinden prim ödenmesi gerekiyor ve bu koşulla sağlıktan yararlanılabiliyor. Ancak bu sistemde işler istenildiği gibi gitmedi. Bir kısım vatandaş ya hiç gelir testine girmedi ya da belirlenen primlerini ödeyemedi. Gelir testine girilmemesi durumunda en üst düzey olan 245 TL prim borcu her ay için birikiyor. Bugün için vatandaşların toplam genel sağlık sigortası prim borcu 4 milyar TLyi aşmış durumda. Bu sigorta kolunda prim tahsilât oranı giderek düşüyor. Bu nedenle bir takım önlemlerin önümüzdeki günlerde alınması bekleniyor.
Yasa geliyor
SGK yeni bir Torba Yasa hazırlığı içerisinde. Bunda genel sağlık sigortası prim borcu olanlar için yeni bir yapılandırma getirilmesi söz konusu. Buna göre, prim borcu olanların borçları, faiz ve gecikme zamları silindikten sonra taksitlendirilecek. Taksitlerin kaç ayda ödeneceği konusunda henüz verilmiş bir karar yok. Aslında genel sağlık sigortası borçları konusunda daha radikal bir adım atmak ve bu borçları tamamen silmek de gerekebilir. Çünkü borcun taksitlendirilmesi imkânı vatandaşa tanınsa da, yine bu borçların ödenebilme ihtimali oldukça zayıf.
Sağlık sigortası prim borcunu, genel olarak emeklilik için gerekli olan prim borçlarından ayırmak gerekiyor. Emeklilik için sigortalılar kazançlarına göre prim ödemesi yapıyorlar ve ödedikleri prime göre gelecekte alacakları emekli aylıkları değişiyor. Yani primini düşükten ödeyenin aylığı düşük, yüksekten ödeyenin aylığı yüksek oluyor. Oysaki bu durum genel sağlık sigortasında geçerli değil. Sağlık sigortası için en düşük rakam olan 40 TLyi ödeyen de, en yüksek prim olan 245 TLyi ödeyen de aynı sağlık hizmetini alıyor. Yüksek prim alan daha iyi sağlık hizmeti ya da düşük prim ödeyen daha az sağlık hizmeti almıyor. Herkese eşit sağlık hizmeti veriliyor. Dolayısıyla gelire göre kademelendirilmiş bir prim uygulaması çok da adaletli olmuyor.
Niye borç birikiyor?
Prim borcu birikmesinin çok sayıda sebebi var, ancak bize yöneltilen yukarıdaki soruda da görüleceği üzere, henüz iş bulamamış, halen ailesinin desteği ile hayata tutunmaya çalışan gençlere prim ödeyin derseniz kimse doğru dürüst prim ödemez. Nitekim bu konuda aileler çok dertli.
Erkek çocukları 18, lisede okuyorsa 20, yükseköğrenimde olanlar 25 yaşını doldurana kadar ana veya babalarının üstünden sağlık yardımına hak kazanıyorlar. Bu yaşları tamamladıkları andan itibaren sağlık yardımını, kendi genel sağlık sigortasından gelir durumuna göre prim ödeyerek veya ödemeden alabiliyorlar.
Nitekim bu yaşları dolduran erkek çocukları 1 Ocak 2012 tarihi itibariyle zorunlu olarak Genel Sağlık sigortalısı yapıldı. İşte asıl olarak sorun da bu noktadan kaynaklanıyor.
Diğer yandan, 1 Ekim 2008 tarihi itibariyle ister 18 yaşından küçük, ister 18 yaşından büyük olsun bakmakla yükümlü olunan kişi olarak anne veya babası üzerinden sağlık hizmeti alan kız çocuklarının durumu ise erkeklerden farklı. Kız çocukları, 5510 sayılı Kanununa göre de bakmakla yükümlü olunan kişi sayılıyor. Çalışmaya başlamaları halinde kendi sigortaları üzerinden, evlenmeleri halinde ise eşleri üzerinden sağlık hizmeti alabiliyorlar. Ancak tekrar işsiz kalmaları veya boşanmaları halinde ise yeniden anne veya babaları üzerinden sağlık hizmeti alabiliyorlar.
İŞTEN AYRILANLAR BUNA DİKKAT EDİN!
Genel sağlık sigortası prim borcu konusunda bir diğer kritik konu, işinden ayrılıp daha sonra başka bir işe girenlerin durumuyla alakalı. Mevcut sisteme göre, bir iş yerinde sigortalı olarak çalışırken genel sağlık sigortanıza zaten prim yatıyor. Ancak işten ayrıldığınız anda artık gelir testine göre bu sefer kendinizin prim ödemesi gerekiyor ki sağlıktan yararlanabilin. Eğer yeni bir iş bulana kadar bu primleri ödememiş iseniz bu sefer prim borcunuz artıyor. O dönemde herhangi bir hastaneye gitmemiş iseniz borçlu olduğunuzu bilmiyorsunuz bile.
Nitekim daha sonra tekrar yeni bir işe girip, 30 gün adınıza prim ödendikten sonra tekrar sağlık yardımları alabiliyorsunuz. Ancak açıkta olduğunuz sürede biriken bu borçları o dönemde göremiyorsunuz. İşte bu nedenle borcu bulunan çok sayıda vatandaş var. Konuştuğumuz SGK yetkilileri genel olarak bu soruna dikkat çekiyorlar. Nitekim ülkemizde işe giriş çıkış oranı (turnover) oldukça fazla. Bu da borcu biriken, faizle artan çok sayıda vatandaş anlamına geliyor. Bu konuda da acil önlem alınması gerekli. SGK bu durumda olanları acilen bilgilendirmeli.
Bu yazı 3,037 defa okundu.
Diğer köşe yazıları
Tüm Yazılar
-
25 Mart 2024
Yoksulluk ve zorla çalıştırma
-
22 Mart 2024
Özel güvenlik ilgi bekliyor
-
18 Mart 2024
Yemek yardımı neden önemli?
-
15 Mart 2024
Ramazanda çalışma hayatı
-
11 Mart 2024
İş sözleşmesi ve işyeri devri farklı
-
8 Mart 2024
Çocuk hakları
-
2 Mart 2024
Dışarıdan primle memur emekliliği
-
26 Şubat 2024
Haftalık çalışma süresi kısalır mı?
-
23 Şubat 2024
Sosyal hareketlilik ve gelir eşitsizliği
-
19 Şubat 2024
Emeklilik için doğum borçlanması
-
16 Şubat 2024
Dövizle ücretin sınırları neler?
-
12 Şubat 2024
Kıdem tazminatı tavanı arttı
-
9 Şubat 2024
Yemek yardımı için sınır var mı? (1)
-
5 Şubat 2024
Sözleşmeye göre haklar
-
29 Ocak 2024
Küresel istihdamda 3 endişe kaynağı var
-
26 Ocak 2024
Sözleşme feshinde ölçülü olmak şart
-
22 Ocak 2024
Torba yasa yolda neler değişecek?
-
19 Ocak 2024
İlave tediyeler bu ay ödenecek
-
15 Ocak 2024
Değişikliğe zorlama haklı fesih nedeni
-
8 Ocak 2024
Çalışma hayatında her şey birlikte
Yorumlar
+ Yorum Ekle