Kimler Malulen Erken Emekli Olabilir?

www.internethaber.com

Okurumuz Recep SAYKA soruyor: "Bünyamin bey, eşim 20.03.1963 doğumlu. 2008 yılının Ağustos ayında Bağ-Kur başlangıcı var. Bu duruma göre ne zaman emekli olur? Eşim onkoloji hastası, sağ göğsü alınmış durumda. Malulen emeklilik hakkı var mıdır? Hakkı yoksa bu şartlarda ne zaman emekli olur?" Sayın okurum, sorunuzun iki boyutu bulunuyor. Öncelikle Bağ-Kur statüsünde sigortalı olanların emeklilik şartlarını, sonrasında ise malulen emekli olmak için ne yapmak gerektiğini soruyorsunuz. Ayrıntılı olarak her iki durumu da açıklayalım.

Bağ-Kur Şartlarıyla Emeklilik ÖncelikleBağ-Kur şartları ile emekliliğin nasıl olduğunu ele alalım. Bağ-Kur'dan normal şartlarla emekli olmak için asgari 9000 günü, yani asgari 25 yılı, doldurmak gerekmektedir. Eşinizin yaş şartı ise 9000 günü doldurduğu tarihe göre belirlenecektir. Zira 01.05.2008 tarihi ve sonrasında işe girmiş olan Bağ-Kur'ların yaş şartı kademelendirilmiştir. 01.01.2036 ila 31.12.2037 tarihleri arasında 9000 günü tamamlayan 59 yaş, 01.01.2038 ila 31.12.2039 tarihleri arasında 9000 günü tamamlayan 60 yaş, 01.01.2040 ila 31.12.2041 tarihleri arasında 9000 günü tamamlayan 61 yaş, 01.01.2042 ila 31.12.2043 tarihleri arasında 9000 günü tamamlayan 62 yaş, 01.01.2044 ila 31.12.2045 tarihleri arasında 9000 günü tamamlayan 63 yaş, 01.01.2046 ila 31.12.2047 tarihleri arasında 9000 günü tamamlayan 64 yaş, 01.01.2048 tarihinden itibaren ise 65 yaş şartına tabi olarak emekli olur. Maluliyet Emekliliği ile Özürlü Emekliliğinin Farkları Eşinizin kanser hastası olması dolayısıyla bir göğsünün alındığını belirtmişsiniz. Öncelikle, uzuv kaybına neden olan bu hastalığın ve ameliyatın ne zaman olduğu önem arz etmektedir. Eğer ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlamadan önce ameliyat oldu ise ve SGK tarafından yetkilendirilmiş sağlık kurulundan alacağı sağlık raporu ile çalışma gücü kaybı %40 ve üzerinde olduğu tespit edilen sigortalılar malulen değil özürlü emekliliği koşulları ile erken emekli olabilir.

Sosyal güvenlik reformu ile Bağ-Kurlu çalışanlara da özürlü statüsünde emeklilik hakkı getirilmiştir. Çalışma gücü kaybı oranı % 60'ın altınca ancak yüzde 40 ve üzerinde olan özürlüler, - Özür oranı % 50 ile % 59 arasında çıkarsa, en az 16 yıldan beri sigortalı olması şartı ve 4320 gün ile, - Özür oranı % 40 ile % 49 arasında çıkarsa, en az 18 yıldan beri sigortalı olması şartı ve 4680 gün ile, Erken emekli olabilir. Bu şekilde emekli olacaklarda yaş şartı aranmaz, yalnızca prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresini tamamlamaları önemlidir. Bu şekilde özürlü olan kişilerin özür oranı alacakları raporun SGK Sağlık Kurulu tarafından incelenmesi ile belirlenecektir.

Özürlü Aylığı Daha Fazladır Sigortalı olarak ilk defa işe girdiği tarihte de malul sayılmayı gerektirecek derecede (yani en az çalışma gücünün % 60'ını) hastalık ve arazları bulunan sigortalılar, Kanun gereği, maluliyet aylığından yararlanamaz. Ancak bu kişiler yaşlılık aylığına erken emeklilik için başvuru yapabilir. Bağ-Kur'lu olanlardan, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce yüzde 60 ve daha fazla oranda hastalık veya özürü bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayanlara en az onbeş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır. Özürlü aylığının normal emeklilik aylığından daha fazla olduğunu belirtmek gerekir. Özürlüler emekli aylığı bağlanırken özel olarak pozitif ayrımcılık ile korunmuştur. Az prim günü ile emekli olsalar dahi alacakları ayni sürede emekli olan örneğin bir kısmi aylık alandan ve daha uzun gün süresiyle emekli olan normal bir emekliden daha fazladır. Malullük Nedir, Emekliliğe Ne Etki Eder? Malullük çalışanın çalışma gücünün tamamını veya Kanunca belirlenen orandan daha fazla bir kısmını kaybetmesi halidir. Malulen emekli olmak isteyen kişiler, hangi sigortalılık statüsüne tabi olurlarsa olsunlar, malul kaldıklarını SGK tarafından yetkilendirilmiş bir sağlık kurulunun raporu ile ispatlamak zorundadır. Yürürlükteki mevzuata göre çalışma gücünün en az % 60'ını kaybettiği SGK'ca yetkilendirilmiş hastanelerin vereceği sağlık kurulu raporları ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu SGK Sağlık Kurulu tarafından kabul edilenler malül sayılır. Burada hastanenin raporundaki oranın değil SGK tarafından verilecek oranın önemli olduğunun altını çizmek gerekir. SGK Sağlık Kurulu hastanelerin verdiği raporlardan daha yüksek ya da daha düşük bir orana karar verebilir. SGK Sağlık Kurulu raporuna itirazlar SGK'nın Yüksek Sağlık Kurulu'na yapılır. Tabii, idarenin her türlü eylem ve işlemine olduğu gibi SGK'nın verdiği orana karşı da yargıya başvurmak mümkündür. Malulen Emeklilik Koşulları Nelerdir? Eğer eşiniz ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başladığı tarihten yani 2008 yılının Ağustos ayından sonra ameliyat oldu ve uzuv kaybına uğradı ise diğer şartları da sağlaması halinde maluliyet şartlarından faydalanması mümkündür. Maluliyet koşullarıyla emekli olmak için, - Kişinin sigortalı olması, - Kişinin 5510 sayılı Kanunun 25 inci maddesine göre malul sayılması, başka bir deyişle çalışmaya başladıktan sonra en az %60 oranında çalışma gücü kaybına uğraması, - En az 10 yıldan beri sigortalı olması ve toplamda 1800 gün prim gününün bulunması, - Ya da, başka birinin sürekli olarak bakımına muhtaç derece malül olanlar için sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün prim gününün bulunması, - Maluliyet nedeniyle Bağ-Kurlu olarak çalıştırdığı işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra SGK'ya yazılı olarak müracaat etmesi, şartlarını yerine getirmesi gerekir. Bu şekilde malul sayılanların emeklilik aylığı; malul sayılmalarına esas olan rapor tarihi talep tarihinden önce ise, talep tarihinden; rapor tarihi talep tarihinden sonra ise, rapor tarihinden itibaren bağlanır. Malullük hangi statüye tabi olarak en son çalışılmış ise o statüden emekli eder.

Başka bir deyişle son olarak SSK'lı olan SSK statüsünden emekli olacaktır. Başvurular SGK İl Müdürlüklerine ya da Sosyal Güvenlik Merkezlerine yapılabilmektedir. Uzuv Kaybı Malül Hale Getirir mi?

Eşinizin bir göğsünün alındığını yani uzuv kaybına uğradığını belirtmişsiniz. Gerek kanser gibi kronik hastalıklarda gerekse de diğer maluliyet gerektirir durumlarda kişinin malül hale gelip gelmediğinin sağlık kurulu raporu ile tespiti gerekir. Bu tespit SGK'nın Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği'ne göre yapılacaktır. Dolayısıyla sağlık kurulu raporu ve dayanağı tetkik belgeleri incelenmeden herhangi bir uzuv kaybı dolayısıyla otomatik olarak malul sayılmak mümkün değildir.

Kişinin kronik hastalıklara tutulması halinde dahi bu hastalığının kendisini malul hale düşürdüğünün tespiti gerekmektedir. Örneğin kanser hastası ya da kronik böbrek yetmezliği olan biri bu hastalığı % 60 ve daha fazla oranda maluliyetine neden olur ve bu durum sağlık kurulu raporu ile tespit edilirse malul sayılır.

Yoksa hasta olduğu ya da uzuv kaybettiği için otomatik olarak malul sayılma imkânı yoktur. Bu şekilde malül sayılanların kontrol muayenesine, yani durumlarının iyileşip iyileşmediğine dair kontrole, tabi olmaları söz konusudur. Kontrol muayenesi göre malullük durumunun devam edip etmediğine karar verilecektir.