Milliyet Gazetesi
Cem Kılıç
15 Mayıs 2014
Ağabey en çok kaza niye bizde?
Ağabey en çok kaza niye bizde?
Dünyadaki taş kömürünün çok az bir kısmını ürettiğimiz halde madenlerde Çinin 6, ABDnin 360 katı ölüm yaşıyoruz.
Dünyada 2011 yılı itibariyle toplam 16.6 milyar ton maden üretimi gerçekleşti. Maden üretimide lider ülke Çin. Çinin maden üretimi 4.3 milyar ton.
Dünyada maden üretiminin neredeyse yüzde 80i fosil yakıt. Fosil yakıtlar içinde yer üstüne çıkarılması en zor olanı kömür.
Bu nedenle madencilik ile ilgili iş kazalarının en yoğun olduğu alanlar da kömür ocakları. 2011de dünyada toplam 7.7 milyar ton kömür üretilmiş. Fosil yakıt üretiminde de lider Çin.
Teknolojimiz de eski
Çinde 2011de 4.4 milyar ton fosil yakıt üretilmiş. Türkiye ise toplam 100 milyon ton üretimle fosil yakıt üretiminde dünyada 28inci. Dünyadaki toplam fosil yakıt üretiminde ülkemizin payı yalnızca yüzde 0.5.
Kömür üretiminde Türkiye, dünyada buhar kömürü bakımından 24üncü, kok kömürü bakımından 18inci, linyit bakımından ise 3üncü sırada yer alıyor. Kömür üretiminde lider ülkenin Çin olduğunu, Amerika, Hindistan, Avustralya gibi ülkelerin Çini izlediğini görüyoruz.
Rakamlar, Türkiyenin maden üretiminin dünya ölçeğinde çok büyük olmadığını ve diğer yandan ürettiğimiz madenlerin de kalitesiz olduğunu gösteriyor.
Madencilik konusunda içimizi en çok acıtan ise kaybettiğimiz canlar.
1987den bu yana resmi rakamlara göre madenlerde 597 işçimizi kaybettik. Dahası, bu rakamın 3 binin üzerinde olduğu konuşuluyor. Pek çok aile ekmek parası için yerin binlerce metre altına giren yakınlarını bir daha göremedi.
Çin ve ABDde meydana gelen maden kazaları incelendiğinde, taş kömürü için üretim başına düşen ölüm oranları Türkiyeden düşük.
Türkiyede milyon ton başına düşen ölüm sayısı Çindekinin yaklaşık 6 katı. Bununla birlikte, Türkiyede maden işçisi ölümleri oranı Avrupa ortalamasının da yaklaşık 4.5 katı.
Taş kömürü kazaları sonucu ölümlerde sicilimiz çok kötü
Bu tablodan görüldüğü üzere, Türkiyede milyon ton taş kömürü üretimi başına düşen ölüm oranı 7.2 iken bu oran Çinde yalnızca 1.2, Amerikada ise 0.02.
Madenlerin sayısının çok fazla olduğu Avustralyada 2007den bu yana madenlerdeki iş kazalarında 36 işçi hayatını kaybetmiş. Madencilik sektöründe her 100 bin işçiden yüzde 3.84ü ölümlü iş kazası geçirebilme ihtimaline sahip. Avustralyada 2000 yılından bu yana iş kazası oranı yarı yarıya azalmış. 2000 yılında iş kazası oranı yüzde 29.8 iken 2011 yılında bu oran yüzde 14.2ye gerilemiş durumda. Bu da gösetriyor ki, Avustralyada madencilik şirketleri yeni teknolojileri çok daha çabuk şekilde kullanmaya başlıyor.
Bizde maaş 1400 TL, dışarıda 17 bin $
Madencilerimiz ne yazık ki çok zor koşullar altında çalışıyorlar ve bunun karşılığı olarak çok yüksek ücretlerde alamıyorlar. Madencilik sektöründe ücret seviyesine baktığımızda ücret ortalamasının 26 sektör içerisinde 14. sırada olduğunu görüyoruz. Yani madencilik sektöründe çalışanlar yalnızca 13 sektördeki çalışanlara göre daha iyi ücret alabiliyorlar.
Kamu işçisi olarak görev yapan madenciler aylık en düşük 1.400 TL ücret almaktadırlar. Kamuda günlük yevmiye 80 - 90 TL iken, özel sektörde bu rakam 55 - 60 TLdir. Özel sektörde 1 yıllık işçi aylık 1200 TL, 5 yıllık işçi 1500 TL, 10 yıllık kıdemli maden işçisi ise aylık 2.000 TL almakta.
Yeni Zelandada madencilerin yıllık ücretleri 120 bin dolar civarındayken bunun yanında 1 kez uçak biletleri karşılanarak ailelerini ziyaret etmeleri sağlanmakta. Avustralyada kıdemli madencilerin ücretleri yıllık 200 bin dolar civarında. Part - time çalışan veya daha az kıdemli işçiler yıllık 66.000 dolar ücret alıyorlar.
Yıpranma büyük...
Madencilerimize yönelik sağlanan en büyük kolaylık, maruz kaldıkları zor çalışma koşullarına karşılık onlara yıpranma hakkı tanınması. Buna göre maden sektöründe bir yıl çalışması olan madenciler için söz konusu çalışma, emekliliklerinde 1.5 yıl olarak değerlendiriliyor. Ancak gerekli önlemler alınmadığı için ne yazık ki pek çok madencimizi iş kazalarında kaybediyoruz.
Madencilere yönelik koruma tedbirleri aslında hukuki olarak da tanınmış durumda. Madenlerde günde 7.5 saatten fazla çalışılamıyor. Yine yer altında kadın ve 18 yaşın altındaki işçilerin çalıştırılması da yasak.
Sicilde kara leke
Türkiyenin yeni bir madencilik sektörü stratejisine ihtiyacı var. İş kazalarının yüzde 98inin engellenebilir olduğu günümüz dünyasında 400e yakın işçimizi iş kazasında kaybetmek ülkemizin sicilinde kara bir leke olarak kalacak.
Bu yazı 2,452 defa okundu.
Diğer köşe yazıları
Tüm Yazılar
-
25 Mart 2024
Yoksulluk ve zorla çalıştırma
-
22 Mart 2024
Özel güvenlik ilgi bekliyor
-
18 Mart 2024
Yemek yardımı neden önemli?
-
15 Mart 2024
Ramazanda çalışma hayatı
-
11 Mart 2024
İş sözleşmesi ve işyeri devri farklı
-
8 Mart 2024
Çocuk hakları
-
2 Mart 2024
Dışarıdan primle memur emekliliği
-
26 Şubat 2024
Haftalık çalışma süresi kısalır mı?
-
23 Şubat 2024
Sosyal hareketlilik ve gelir eşitsizliği
-
19 Şubat 2024
Emeklilik için doğum borçlanması
-
16 Şubat 2024
Dövizle ücretin sınırları neler?
-
12 Şubat 2024
Kıdem tazminatı tavanı arttı
-
9 Şubat 2024
Yemek yardımı için sınır var mı? (1)
-
5 Şubat 2024
Sözleşmeye göre haklar
-
29 Ocak 2024
Küresel istihdamda 3 endişe kaynağı var
-
26 Ocak 2024
Sözleşme feshinde ölçülü olmak şart
-
22 Ocak 2024
Torba yasa yolda neler değişecek?
-
19 Ocak 2024
İlave tediyeler bu ay ödenecek
-
15 Ocak 2024
Değişikliğe zorlama haklı fesih nedeni
-
8 Ocak 2024
Çalışma hayatında her şey birlikte
Yorumlar
+ Yorum Ekle