İnternet Haber
Çalışma Yaşamı
Bünyamin Esen
4 Ağustos 2014
Çalışmayan İşçiye Ücret Ödenir mi?
Çalışmayan İşçiye Ücret Ödenir mi?
Adanadan okurumuz Salih Zeki Elgün soruyor: Bünyamin bey, ufak bir yatırım danışmanlığı firmamız var. Çalışanlarımızdan hasta olup doktor raporu alanlar oluyor, bunlara ücret ödememiz gerekiyor mu? Benden önceki muhasebe müdürü uzun süre raporlu olsa bile (15 gün filan) ücretini kesmeden sürekli ödüyormuş, ben ödenmeyeceğini söyleyince çalışanlarla aramızda problem çıktı. Hangimiz haklıyız? Ne tavsiye edersiniz?
Ülkemiz iş hukukuna göre ücret emeğin karşılığıdır.
İş ilişkisinin üç temel unsurunu ücret, çalışma (edim) ve bağımlılık oluşturur. Bir işverene bağlı olarak bir iş gören kişi bunun karşılığında ücret alır.
Öte yandan işçilerin doktor raporlu olması gibi çeşitli hallerde işverenin iş hukuku kapsamında ücret ödeme zorunluluğunun bulunup bulunmadığı özel bir konuyu oluşturmaktadır.
Bu konunun çözümlenmesi için hem iş kanununa hem de iş sözleşmelerine bakmak ve buna göre yorum yapmak zorunludur
Bu çerçevede, istirahatli/doktor raporlu olan çalışana ücret ödeme yükümlülüğü bulunuyor mu, hangi şartlarda ücret ödemek gerekiyor; bu soruların cevaplarını arayalım.
Ücreti Hak etmek İçin Çalışma Zorunludur
4857 sayılı İş Kanunu iş sözleşmesini, bir tarafın (işçinin) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işverenin) de ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşme olarak tanımlar.
Yine İş Kanununa göre ücret de bir kimseye bir iş karşılığından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.
İş Kanunumuz açısından değerlendirdiğimizde işçinin ücreti hak edebilmesi için çalışmış olması zorunludur. Hukuki tabir ile söyleyecek olursak çalışma ediminin yerine getirilmiş olması gerekir.
Zaten bu nedenledir ki, işçiler ücretlerini çalıştıkları sürenin (hafta/ay) sonunda hak ederek ve alırlar, memurlar gibi peşin (çalışmadan önce) ücret almazlar.
Hülasa olarak, ülkemiz iş hukuku uyarınca ücretin ödenmesinin zorunlu olması için çalışmış olma zorunluluğu genel kuraldır.
İş Kanununda Bazı İstisnalar Bulunuyor
Öte yandan İş Kanunumuz bazı hallerde çalışılmamış olsa bile ücret ödenmesini zorunlu koşmuş; bu genel kurala bazı istisnalar getirmiştir.
Çağrı üzerine çalışma şeklindeki iş ilişkisinde çalıştırılmak için belirlenen sürede işçi çalıştırılsın veya çalıştırılmasın ücrete hak kazanır.
İşe iade yahut da mahkeme veya özel hakemce feshin geçersizliğine karar verildiği hallerde işçinin kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları ödenebilmektedir.
Başka bir istisna olarak ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmalıdır.
İş arama izni süreleri, hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için verilen ücretli izin süreleri, emzirme süreleri ile yıllık ücretli izin süreleri de çalışmadan ücretin hak edildiği sürelerdir.
Zorlayıcı sebepler dolayısıyla çalışamayan veya çalıştırılmayan işçiye bekleme süresi içinde bir haftaya kadar her gün için yarım ücret ödenmesi gerekir.
Son olarak, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde işçilere çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenmektedir.
Belirtilen istisnalar dışında ücret ödenmesinin zorunlu olması için fiilen çalışmış olmak, başka bir deyişle çalışma edimini yerine getirmiş olmak gerekir.
İş Beklerken Boşta Geçen Zamanlar
İşverenin ücret ödeme borcunun doğabilmesi için işçinin fiilen çalışması zorunludur dedik.
Öte yandan buradaki çalışma kavramı dar yorumlanamaz. Çalışmak fiilen üretim yapmak olmayabilir, işverenin emrine amade olarak iş beklerken boşta geçen süreler de çalışma gibi sayılır.
Eğer işçi işe gelmiş ve kendisine iş verilmesini beklemekte ise, başka bir deyişle fiilen iş görmek için hazır ve nazır ise bu takdirde de ücret ödeme yükümlülüğü doğacaktır.
Zira işçi fiilen üretim yapmamış olsa dahi işverene teksif ettiği zaman ile çalışma edimini yerine getirmiştir.
İş Sözleşmesine Bakmak Gerekir
İşçinin hasta olduğu için doktor raporlu olarak işe gelemediği sürelerde ücret ödenmesinin kamu hukuku açısından, İş Kanununa göre zorunlu olmadığını söyledik.
Ancak burada iş hukukunun ikincil kaynakları olan iş sözleşmelerine bakmak da gerekir. İş hukuku karma bir hukuk dalı olduğundan özel hukuktan kaynaklanan zorunluluklar bulunabilecektir.
Eğer bireysel veya toplu iş sözleşmesinde işçi hasta olsa dahi ücretinin tam veya kısmen ödeneceği şeklinde bir hüküm konulmuş ise sözleşme hükümleri gereğince ücret ödeme yükümlülüğü doğar.
Bu nedenle işçilerin iş sözleşmelerine tek tek bakmak gerekir
Eğer bireysel veya toplu iş sözleşmesinde buna dair bir hüküm yoksa ise, bu takdirde işverenin ücret ödeme yükümlülüğü doğmaz.
Ücret Ödenirse SGKya Bildirilmelidir
Son olarak, işyerinde fiilen çalışmayan işçiye ücret ödenmesi halinde sosyal güvenlik açısından ne yapılması gerektiğini açıklayalım.
Bazı hallerde işverenler işçi çalışmasa bile ücret ödemeye devam edebilmektedir. Buna teknik tabir ile atıfet kabilinden yapılan ödemeler diyoruz.
Atıfet kabilinden, yani işverence iyilik olsun diye veya sosyal yardım niteliğinde olarak ödenen ücretler de SGKya aynen bildirilmelidir.
Bu şekilde SGKya aylık prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ücretler ve günler aynen çalışılmış gün gibi kabul edilir, işçiye emeklilik günü kazandırır.
Ücret ödendiği sürece SGKya bildirimde bulunma zorunluluğu sürer; sosyal güvenlik hukuku açısından ücretin fiili bir çalışma karşılığı olup olmaması önem arz etmez.
Bu yazı 2,473 defa okundu.
Diğer köşe yazıları
Tüm Yazılar
-
20 Temmuz 2023
Vergilendirmede delilin hukuka uygunluğu
-
25 Ağustos 2020
İş yeri kiralarında yenilikler - 2
-
5 Ağustos 2020
Boşta geçen günler emeklilik sağlamaz
-
8 Ağustos 2016
Şehit yakınlarına kadro nasıl verilecek?
-
1 Ağustos 2016
Devlet darbe mağdurlarına sahip çıkıyor
-
20 Haziran 2016
SGK teşviklerinden nasıl yararlanırsınız?
-
13 Haziran 2016
Yurt dışı borçlanmasıyla erken emeklilik
-
30 Mayıs 2016
Hangi çalışanların ücreti bankadan ödenecek?
-
23 Mayıs 2016
SGK günleriniz başkasına yattıysa
-
16 Mayıs 2016
Emekli maaşınızı nasıl arttırırsınız?
-
6 Mayıs 2016
Emekli maaşınızda kesinti olursa ne yaparsınız?
-
2 Mayıs 2016
Ödenen GSS primleri geri verilecek mi?
-
28 Nisan 2016
Gençlerin GSS borcu nasıl silinecek?
-
19 Nisan 2016
Hamileyi işe almayan patron yandı!
-
18 Nisan 2016
Sigortasız çalışan ne yapmalı?
-
15 Nisan 2016
Gizli işsizliğe dikkat!
-
11 Nisan 2016
Kıdem tazminatı almanın ipuçları
-
7 Nisan 2016
Emeklilik yaşı nasıl hesaplanır?
-
6 Nisan 2016
Memurlar nasıl mazeret izni alabilir?
-
8 Ocak 2016
Deneme süresinde sigortasız çalıştıran yandı!
Yorumlar
+ Yorum Ekle