26 Haziran 2015

Yıllık İzinde Dikkat Edilmesi Gereken İpuçları

İzmir’den okurumuz Tamer Ekşioğlu soruyor: “Bünyamin bey, bir firmanın insan kaynakları departmanında çalışıyorum. Çalışanlarımızın yıllık izinlerinin listesini yapıyorum şuan. Yaz geldiği için izne çıkmak isteyenler arttı. İleride müfettişten ceza yememek için nelere dikkat etmeliyim izinleri yazarken? Özlük dosyalarına koymam gereken belgeler var mı? Ayrıntılı anlatırsanız sevinirim.”

 

Sayın okurumuz, yıllık ücretli izin ülkemiz İş Kanunu kapsamında kullandırılması zorunlu olan bir iş hukuku düzenlemesi.

Çalışanların ücretlerinden herhangi bir kesinti yapılmaksızın yaşlarına ve kıdemlerine göre değişen oranlarda yıllık izin kullanmalarının sağlanması ülkemizde zorunlu bir uygulama.

Bu uygulamanın temel amacı çalışanların insanca yaşam koşullarında çalışmaya devam edebilmelerinin sağlanması, yılda belirli bir süre yalnızca kendileri ve aileleri ile ilgilenmelerinin temin edilmesi.

Tüm çalışanları ilgilendiren bir konu olduğu için yıllık ücretli izin ile ilgili olarak sıkça soru alıyoruz. Yaz aylarının yaklaşması ile birlikte de yıllık izin dönemi gelmiş, konu daha çok merak edilir hale gelmiş bulunuyor.

Konu tüm işyerlerini ve tüm çalışanları ilgilendirdiği için ayrıntılı olarak açıklayalım.

 

İşçi “Yıllık İzin Kullanmak İstemiyorum” Derse?

Öncelikle şunu söylemek gerek, yıllık ücretli izin uygulaması 4857 sayılı İş Kanunu kapsamındaki çalışanlar için geçerlidir.

Keza niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlara iş mevzuatımızın yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmamaktadır.

Bunlar dışında kalan iş kanunu kapsamındaki işçilerin ise yıllık ücretli izin hakkı bulunur.

Yıllık ücretli izin işçi açısından bir hak işveren açısından ise bir zorunluluktur. Şöyle ki, işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilmesi zorunludur.

Zorunludur diyoruz, zira iş mevzuatımız yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemeyeceğini özel olarak belirtmiştir. Başka bir deyişle işçi ve işveren karşılıklı anlaşsalar dahi yıllık izin hakkından feragat edilemez.

Keza işçi “ben çalışmak istiyorum, izin yapmayı sevmiyorum” dese dahi işveren ona yıllık ücretli izin kullandırmak zorundadır, kullandırmaz ise yasal olarak sorumlu olur.

 

Yıllık İzin Ne Kadardır?

Çalışana verilecek yıllık ücretli izin süresi işyerinde ne kadar zamandır çalıştığına (kıdemine) ve çalışanın yaşına göre değişir.

Buna göre, işyerindeki hizmet süresi;

a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dâhil) olanlara 14 günden,

b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara 20 günden,

c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden,

az yıllık izin verilemez.

Bu belirttiğimiz sınırların alt sınır olduğunu işçi ile işverenin kendi aralarında yaptıkları iş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesi ile daha fazla yıllık izin belirleyebileceğinin altını çizelim.

 

Bazı İşçilerin Yıllık İzni Farklı Hesaplanır

Geçtiğimiz yıl Torba Kanun ile getirilen düzenleme ile yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin sürelerinin dörder gün arttırılarak uygulanması gündeme geldi. Buna göre yer altı işlerinde çalışan işçi örneğin bir yıllık kıdeme sahipte 14+4=18 gün ücretli izni hak eder.

Yıllık ücretli izin süresinin belirlenmesinde dikkat edilecek bir başka husus da işçinin yaşıdır. 18 yaşında veya daha küçük yaştaki işçilere 20 günden az yıllık izin verilememektedir.

Keza 50 veya daha yukarı yaştaki işçilere de 20 günden az yıllık ücretli izin verilemez.

Yaş konusunda getirilen bu alt ve üst sınırlar ile iş hukukumuz yaşı ilerlemiş ve genç işçilere pozitif ayrımcılık yapmayı murat etmiştir.

 

İzin Süresinin Hesabında İpuçları

Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınmaktadır.

Şu kadar ki, bir işverenin İş Kanunu kapsamına giren işyerinde çalışmakta olan işçilerinin aynı işverenin işyerlerinde İş Kanunu kapsamına girmeksizin geçirmiş bulundukları süreler de hesaba katılmaktadır.

Bir yıllık süre içinde çeşitli sebeplerle işçinin devamının kesilmesi halinde bu boşlukları karşılayacak kadar hizmet süresi eklenir ve bu suretle işçinin izin hakkını elde etmesi için gereken bir yıllık hizmet süresinin bitiş tarihi gelecek hizmet yılına aktarılır.

Ancak şunu belirtmek gerekir, kanunda bazı süreler yıllık izin hakkının hesabında sanki çalışmış gibi kabul edilmektedir.

 

Yıllık İzne Ne Zaman Hak Kazanılır?

İşçinin gelecek izin hakları için geçmesi gereken bir yıllık hizmet süresi, bir önceki izin hakkının doğduğu günden başlayarak gelecek hizmet yılına doğru hesaplanır.

İşçi iş kanununa göre hesaplanacak her hizmet yılına karşılık, yıllık iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanır.

Bunu bir örnek ile açıklamak gerekir ise, bir yılını dolduran işçi ortaya çıkacak yıllık izin hakkını ikinci yılın içerisinde kullanacaktır.

Aynı bakanlığa bağlı işyerleri ile aynı bakanlığa bağlı tüzel kişilerin işyerlerinde geçen süreler ve kamu iktisadi teşebbüsleri yahut özel kanuna veya özel kanunla verilmiş yetkiye dayanılarak kurulan banka ve kuruluşlar veya bunlara bağlı işyerlerinde geçen süreler, işçinin yıllık ücretli izin hakkının hesaplanmasında göz önünde bulundurulacaktır.

 

---

Yıllık ücretli izin konusu oldukça detaylı ve kapsamlı bir konu… Yıllık ücretli izin hakkını kullandırırken nelere dikkat edilmesi gerektiği hususunu da bir sonraki yazımıza bırakalım.

 

---

 

Kıssadan Hisse

“Dostluk, toprak bir maşrapa gibidir. Önemsiz bir nedenden kırılır ve bir daha kullanılamaz.”

— Çiçero

 

---

 

Sorularınız:

www.twitter.com/bunyaminesen

 

Yazarın tüm yazıları için:

http://www.internethaber.com/bunyamin-esen-163z.htm

 

Bu yazı 2,805 defa okundu.