Milliyet Gazetesi
Cem Kılıç
24 Kasım 2015
Teşvik et, ceza yok, ödül var!
Teşvik et, ceza yok, ödül var!
Asgari ücretin ocak ayında 1.300 TL olacak olması ile ilgili tartışmalar sürüyor. Ama asgari ücretin artmasının şu an çok tartışılmayan, fakat çok önemli bir etkisi de kayıtdışılığın artacak olması. İşverenlerin genel eğilimi işgücü maliyetleri artınca kayıtdışına yönelmek oluyor. Doğrudan kayıtdışılık kişilerin SGKya hiç bildirilmeden çalıştırılması. Bunun yanında bir de dolaylı kayıtdışılık olarak ifade ettiğimiz, çalışanların SGKya gerçek ücretleri üzerinden gösterilmemesi durumu var. Kayıt içinde kayıtdışılık olarak da ifade edilen bu durum, en az doğrudan kayıtdışılık kadar önemli. Ancak şu kesinki, her ikisi de çalışanın emeğini ve geleceğini çalıyor.
Kayıtdışı azalıyor
2000li yılların başında yüzde 60lara kadar yükselen kayıtdışı istihdam oranı 2015 yılı Ağustos ayı itibarıyla yüzde 35ler düzeyine indirildi. Bu azalışta istihdam teşviklerinin ve etkin denetimin büyük rolü var.
Kayıtdışı istihdam konusunda toplumsal algının yükseltilmesine yönelik olarak gerçekleştirilen çalışmalar ile bankaların ve kamu kuruluşlarının bazı işlemlerde kayıtdışı istihdamı kontrol eder hale gelmeleri de, bu azalışta önemli roller üstlendi. Diğer yandan çapraz denetim ile Maliye ve SGK denetim elemanlarının tespitlerinin her iki kurum tarafından değerlendirilmesi gibi bazı noktalarda da gelişmeler oldu.
Denetmenin önemi
Kayıtdışı istihdam konusunda devletin konuya yaklaşımı çok önemli. Özellikle 2000li yıllar öncesinde konuya yaklaşım istihdam olsun da, kayıtdışı olmuş çok önemli değil şeklindeydi. Ancak kayıtdışı istihdam konusuna yaklaşımın değişmesi ile sistemli ve kararlı bir anlayışla kayıtdışı istihdamın üzerine gidilince yüzde 15 20lere varan azalışın temelleri atılmış oldu.
Devletin yaklaşımının yanında kayıtdışı istihdama ilişkin en önemli unsur SGK denetmenleri. Kayıtdışı istihdam konusunda denetimin önemi büyük. Denetim etkin olmazsa haksız rekabetin önü alınamıyor. Özellikle denetime uğrayan işveren peki karşımdaki dükkân da kayıtdışı adam çalıştırıyor, ona neden hiç gitmediniz derse konunun içinden çıkılamıyor. Bu nedenle denetim sayısının ve denetimin etkinliğinin artırılması gerekiyor.
Etkin denetim konusunda istatistikler, SGK denetmenlerinin önemini ortaya koyuyor. 2007 ila 2015 yılları arasında SGK denetmenleri 308 Bin tescilli, 62 Bin tescilsiz işyerini denetlemişler. Bu denetimler sonucunda 269 Bin sigortasız işçi tespit edilmiş. Denetimlerde 20 Bin kişinin de hileli boşanma ile SGKdan yersiz aylık aldığı tespit edilmiş. Yani SGK denetmenleri sadece işvereni denetlememiş, SGKdan yersiz aylık alan sigortalıların da kapısını çalmış.
Olmazsa olmaz
Çalışma hayatında son dönemde mevzuatsal eksiklikler önemli ölçüde giderildi.
Diğer yandan kayıtdışı istihdam konusunda prim ve istihdam teşviklerinin büyük ölçüde işverenlerin bakış açısını değiştirdiğini söylemek mümkün. Ancak şu aşamada denetim hala en etkin mekanizma konumunda. Bir süre daha etkin bir denetimin yürütülmesi ve daha sonra kayıtdışı istihdamda tespit et, cezalandır yerine, teşvik et, ödüllendir anlayışının egemen hale getirilmesi gerekiyor.
Ancak bu süre içerisinde denetim elemanlarının görevlerini daha etkin ve verimli bir şekilde yapabilecekleri idari yapılanmanın ve denetim elemanlarının emeklerinin karşılığı olan özlük haklarının verilmesi gerekiyor. Bu açıdan SGK denetmenlerinin taleplerine kulak verilmesi önemli.
Bu yazı 2,159 defa okundu.
Diğer köşe yazıları
Tüm Yazılar
-
15 Nisan 2024
Buluş yapan işçi bedelini nasıl alır?
-
12 Nisan 2024
Yıllık izinle ilgili her şey
-
9 Nisan 2024
Aralıklı çalışmada yıllık izin hakkı
-
8 Nisan 2024
Aralıklı çalışmada kıdem tazminatı
-
6 Nisan 2024
Bayram sonrası telafi çalışması
-
3 Nisan 2024
Yaşlılık yüküne yeni çözüm gerek
-
29 Mart 2024
Fazla çalışmanın ispatı
-
25 Mart 2024
Yoksulluk ve zorla çalıştırma
-
22 Mart 2024
Özel güvenlik ilgi bekliyor
-
18 Mart 2024
Yemek yardımı neden önemli?
-
15 Mart 2024
Ramazanda çalışma hayatı
-
11 Mart 2024
İş sözleşmesi ve işyeri devri farklı
-
8 Mart 2024
Çocuk hakları
-
2 Mart 2024
Dışarıdan primle memur emekliliği
-
26 Şubat 2024
Haftalık çalışma süresi kısalır mı?
-
23 Şubat 2024
Sosyal hareketlilik ve gelir eşitsizliği
-
19 Şubat 2024
Emeklilik için doğum borçlanması
-
16 Şubat 2024
Dövizle ücretin sınırları neler?
-
12 Şubat 2024
Kıdem tazminatı tavanı arttı
-
9 Şubat 2024
Yemek yardımı için sınır var mı? (1)
Yorumlar
+ Yorum Ekle