HÜSEYİN GÖKÇE
Türkiye’de vergi sisteminin temel aksaklıkları arasında gösterilen beyana dayalı vergilerde tahakkuk ve tahsilat oranlarının düşüklüğü devam ederken, sektörel bazda verilen beyannamelerin de gerçek kazançlarla çok fazla örtüşmemesi eleştiriliyor. Geçmiş yıllarda birçok sektörün, vergi sonrasında beyan ettikleri ortalama kazançları kamuoyunda ciddi tartışmalara sebep olurken, Gelir İdaresi Başkanlığı da bu verilere ilişkin istatistikleri yayınlamayı bırakmıştı.
İki yıllık veriler ne gösteriyor?
Türkiye’de aynı sektörde faaliyet gösteren gerçek kişiler ile A.Ş, Ltd. statüsündeki şirketlerin vergi sonrası beyan ettikleri gelirler arasında büyük uçurum bulunuyor. Uzun süredir gelir vergisi beyanlarını meslek grubu bazında yayınlamayan Gelir İdaresi Başkanlığı, kısa süre önce 2016-2018 yıllarına ilişkin verileri açıkladı.
Yayınlanan verilere göre; gelir vergisi mükellefi olan gerçek kişilerin 2018 yılında beyan ettikleri vergi sonrası net yıllık kazançları birçok sektörde 19 bin 236 liralık asgari ücretin bile altında kaldı. Aynı sektörde faaliyet gösteren AŞ ve limitet şirketlerin bir kısmı da yine asgari ücretin yıllık toplamının altında gelir beyan ettiler. Her iki grupta da genellikle asgari ücretin altında veya asgari ücrete yakın gelir beyan edilirken, şirketlerin beyanlarıyla gerçek kişilerin beyanları arasında 34 kata kadar çıkan farklar oluşması dikkat çekti.
2018 yılı itibarıyla gerçek kişi bakkal-market işletmecisi yıllık 8 bin 297 lira gelir beyan ederken, aynı sektördeki A.Ş ve Ltd.Şti statüsündeki şirketlerin ortalama beyanı bunun 34 katına karşılık gelen 281 bin 866 liralık beyanda bulundular. Benzer şekilde gerçek kişi oto galerisi 8 bin 359 lira beyan ederken, şirket statüsündeki galerici 171 bin 281 lira beyan etti.
Vergi affı sistemi oluştu
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın sektörel istatistiklerini derleyen eski Gelir İdaresi Başkanlığı bürokratlarından Yeni Ekonomi Danışmanlık A.Ş Kurucu Ortağı Nazmi Karyağdı, bu tablonun dolaylı vergilerin egemenliğinden kurtulup, gelir ve kurumlar vergisinin ağırlık kazanacağı bir yapıya dönüştürülme gerekliliğinin devam ettiğini gösterdiğini bildirdi. Karyağdı, gerçek kişilerin ve şirketlerin vergiye tabi kazançlarını serbest bir şekilde beyan etmelerine dayanan Türk vergi sisteminin, çok az bir tutarla kaçırılan kazançların aklandığı Türk Vergi Affı Sistemine dönüştüğünü söyledi.
Tablo yıllardır değişmiyor
Devletin her afla aynı zamanda vergi almaktan da vazgeçtiğini bildiren Nazmi Karyağdı, “Aslında denetim yapmaktan, inceleme yapmaktan da vazgeçiliyor. Stok ve kasa affıyla hem geçmiş hem gelecek vergi gelirlerinin düşmesine yol açıyor” diye konuştu.
Bu noktada beyannamesini vererek vergisini zamanında ödeyen mükellefin kendisini iyi hissetmediğini bildiren Karyağdı, “Kazanandan alınamayan vergi, sokaktaki vatandaşın gündelik yaşamında yapmak zorunda olduğu harcamalar üzerinden ÖTV olarak, KDV olarak, ÖİV olarak ve stopaj olarak alınıyor. Bu tablo, yıllar geçse de değişmiyor” ifadelerini kullandı.
Yorumlar
+ Yorum Ekle