2 Temmuz 2015

Değer Artış Kazancı Hesaplanması Ve Uygulaması

Değer Artış Kazancı Hesaplanması Ve Uygulaması

 

Metin BAŞER

E.Vergi Müfettişi

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun "Değer Artışı Kazançları" başlıklı mükerrer 80 inci maddesinde, "Aşağıda yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazançlarıdır.

1- İvazsız ( bedelsiz ) olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar,

 

2- (GVK 70/1-5) Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, marka, ticaret unvanı ve imtiyaz haklarının elden çıkarılmasından doğan kazançlar,

 

3- Telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunların kanuni mirasçıları dışında kalan kimseler tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançlar,

 

4-Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar,

 

5- Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen veya tamamen elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar,

 

6- İktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap edilenler (miras) hariç ) gayrimenkullerin iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içerisinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar,

 

Bir takvim yılında elde edilen değer artış kazancının 01.01.2014 tarihinden itibaren 9.700 TL, 01.01.2015 tarihinden itibaren 10.600  TL’si gelir vergisinden istisna olup aşan kısmı vergiye tabidir.

 

İMKB de İşlem Görmeyen A.Ş Hisselerinin  Elden Çıkarılması ile Doğan Kazançlar; bu hisseler 2 Yıldan fazla tutulup elden çıkarılıyorsa kazanç hiçbir vergiye tabi değildir.

 

Bu hisse senetleri ile  2 yıldan önce satılması ve kazanç elde edilmesi halinde, 2014 yılı için 9.700 TL, 2015 yılı için 10.600 TL istisna uygulanacak, aşan kısım ise vergilendirilecektir.

 

GVK''nın mükerrer 80. maddesinin 4.fıkrasına göre,  Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan  kazançlar değer artışı kazancıdır.

 

Limited şirketlerde, hisse devri  için, şirket hissesi ne zaman satılırsa satılsın, bundan doğan kazan砓değer artış kazancı” olarak gelir vergisine tabi tutulacaktır. Kazancın hesaplanmasında,  hissenin iktisap (edinme) bedeline endeksleme yapılacak ve  istisna uygulanacaktır.

Bu maddede geçen "elden çıkarma" deyimi, yukarıda yazılı mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını ifade eder.

Aynı Kanunun  "Safi Değer Artışı" başlıklı Mükerrer 81 inci maddesinde; "Değer artışında safi kazanç, elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indirilmesi suretiyle bulunur. Hâsılatın ayın ve menfaat olarak sağlanan kısmının tutarı Vergi Usul Kanununun değerleme ile ilgili hükümlerine göre tayin ve tespit olunur.

"Maliyet bedelinin mükelleflerce tespit edilememesi halinde maliyet bedeli yerine; Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre, takdir komisyonlarınca tespit edilecek bedel, kazancı bilanço veya işletme hesabı esasına göre tespit edilen işletmelerde ise son bilançoda veya envanter kayıtlarında gösterilen değer esas alınır.

GVK ‘nun Mükerrer 81.maddesinin son fıkrasına göre; mal ve hakların elden çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere TÜİK’çe belirlenen Yurt İçi  Üretici Fiyat Endeksindeki (Yİ-ÜFE )artış oranında artırılarak tespit edilir Şu kadar ki, bu endekslemenin yapılabilmesi için artış oranının % 10 veya üzerinde olması şarttır.

Diğer taraftan76 Sayılı Gelir Vergisi Sirküleri'nin "Gayrimenkullerde İktisap Tarihinin Belirlenmesi" başlıklı bölümünde "Gayrimenkullerde iktisap, Türk Medeni  Kanununun 705 inci maddesi uyarınca, tapuya tescille olmaktadır. Buna göre, kat karşılığı müteahhide veya kooperatiflere verilen arsa karşılığında alınan gayrimenkuller dahil, iktisap edilen gayrimenkullerin elden çıkarılması halinde, değer artışı kazancının tespiti yönünden iktisap tarihi olarak, gayrimenkulün tapuya tescil edildiği tarih esas alınacaktır." denilmektedir.

Değer artışı kazancının hesaplanmasında aşağıdaki formül kullanılarak, değer artışına konu olan Menkul Kıymet veya Gayrimenkulün alış beldelinin yükseltilmesi sağlanır. (GVK Mük.Md.81)

 

 

                                                  Alış Bedeli x Satıştan Önceki Aya İlişkin Yİ-ÜFE

 

Arttırılmış Maliyet Bedeli = --------------------------------------------------------------

                                                        Alış Tarihinden Önceki Aya İlişkin  Yİ-ÜFE

 

ÖRNEK

 

G.Menkulün veya Menkülün  Alış Bedeli                                      100.000.-TL 

 

G.Menkulün veya Menkülün  Alış Tarihi :                                    2010/Temmuz

 

G.Menkulün veya Menkülün  Satış Bedeli   :                                 250.000.-TL

 

G.Menkulün veya Menkülün  Satış Tarihi  :                                 2014/ Ekim

 

 

G.Menkulün veya Menkülün  Alış  tarihinden önceki ay Yİ- ÜFE Endeksi (2010/Haziran)   : 172,08

 

G.Menkulün veya Menkülün  Satış tarihinden önceki ay Yİ-ÜFE Endeksi (2014/ Eylül )        : 237,79

 

100.000  X    237,79  :  172,08    = 138.185,TL (G.Menkulün veya Menkülün  artırılmış maliyet bedeli)

 

 

G.Menkulün veya Menkülün  Satış  Bedeli :                                     250.000 .-TL

 

G.Menkulün veya Menkülün  Artırılmış Maliyet bedeli                 138.185 .-TL  

 

KÂR                                                                                                     111.815.- TL

 

İSTİSNA (GVK Mük.80.Md)  (-)  (2014 için)                                      9.700.- TL

 

GELİR VERGİSİ MATRAHI                                                           102.115.- TL

 

Yukarıdaki  örnekte artış oranı: (237,79 :  172,08 ) =  % 38,18 dir.

 

Artış oranı % 10’nun üzerinde olduğundan yapılan hesaplama, madde hükmüne  uygundur.

Ancak artış oranının % 10’nun altında kalması halinde yukarıdaki gibi maliyet artış hesaplaması yapılamaz. Alış ve satış arasındaki fark kâr olarak belirlenir, ilgili yıl istisnası düşüldükten sonra Gelir Vergisi Matrahına ulaşılır.

 

Bu yazı 11,858 defa okundu.