Outsourcing ve offshoring yeniden gözden geçiriliyor

Batılı şirketler için yaklaşık 30 yıldır çok önemli bir maliyet düşürücü işlem olan dış kaynak kullanımı (outsourcing) ile deniz aşırı stratejiler (offshoring) bugün iş çevreleri tarafından yaygın bir biçimde tartışılıyor.

 

Özellikle Batılı şirketler için yaklaşık 30 yıldır çok önemli bir maliyet düşürücü işlem olan dış kaynak kullanımı (outsourcing) bugün iş çevreleri tarafından yaygın bir biçimde tartışılıyor. Temel olarak daha önce şirketlerin kendi bünyelerinde sağladıkları mal veya hizmetlerin gelişmekte olan ülkelerden tedarik edilmesi şeklinde özetlenebilecek dış kaynak kullanımının Batı'da eskisi kadar popüler olmadığı ve tersine bir eğilimin söz konusu olduğuna dair argümanlar artıyor. Batılı şirketler dış kaynak kullanımı ile maliyetlerden ötürü kritik operasyonları sınır dışına özellikle de gelişmekte olan ülkelere taşıma anlamına gelen deniz aşırı stratejileri (offshoring) yeniden gözden geçiriyor. The Economist dergisi de Batılı iş çevreleri tarafından giderek sorgulanan outsourcing ile offshoring faaliyetlerini mercek altına aldı. Derginin analizine göre offshoring tercihinin ardındaki orijinal fikir yüksek iş gücü maliyetleri olan Batılı şirketlerin iş operasyonlarını maaşların düşük olduğu ülkelere kaydırarak muazzam tasarruflar elde sağlamasıydı. Offshoring uzun yıllar iyi işledi. Strateji genellikle başarılı sonuçlar verdi. Ancak The Economist'e göre artık Batılı şirketler küresel ayak izlerini gözden geçiriyor.

 

Küresel ucuz emek havuzu kuruyor

İlk ve en önemli gerekçe ise küresel iş gücü "arbitrajı" veya ucuzluğu olarak nitelenen kaynağın giderek tükenmekte oluşu. Çin ve Hindistan'da maaşlar son 10 senede yılda ortalama yüzde 10-20 oranında artarken, ABD ve Avrupa'da imalat ücretleri çok az yükseldi. Vietnam, Endonezya ve Filipinler'in de dahil olduğu diğer ülkeler halen görece düşük maaşlar sunmakla beraber bu ülkelerin hiçbiri Çin'in üretim kapasitesi ölçülerine, verimliliğine ve arz zincirlerine sahip değil. Dünyanın farklı bölgeleri arasında maaşlar konusunda halen büyük farklar bulunuyor. Ancak ulaştırma maliyetleri gibi diğer faktörler maaş farklarını artan ölçüde dengeliyor. Örneğin Çinli bilgisayar devi Lenovo'nun ABD'deki North Carolina eyaletindeki iş gücü maliyetleri Çin ve Meksika'daki fabrikalarından halen yüksek. Ama farkın önemli ölçüde azaldığı da belirtiliyor. Bu yüzden gelişmekte olan ülkelerde üretim yapmak olmazsa olmaz bir koşul olmaktan çıkıyor. Lenovo'nun Kuzey Amerika Başkanı David Schmoock daha fazla otomasyon sayesinde toplam maliyetlerde iş gücünün payının giderek azalmakta olduğuna dikkat çekiyor.                 

 

ABD'li şirketlerde 'Çok ileri gittik' tartışması

İkinci olarak pek çok Amerikan şirketi operasyonlarını yurt dışına taşımakta çok ileri gittiklerini ve bu operasyonların bir kısmını geri getirmeleri gerektiğini düşünüyor. Bu geri getirme işlemi "reshoring" olarak niteleniyor. Google, General Electric, Caterpillar ve Ford Motor Company gibi iyi bilinen Amerikan şirketleri operasyonlarının bir bölümünü ABD'ye geri getiriyorlar veya kapasitelerini ABD'de artırıyorlar. Geçen aralık ayında bilişim devi Apple, bu yılın sonuna doğru Mac bilgisayarlarının bir bölümünü Amerika'da üretmeyi planladığını açıklamıştı. Bir mal veya hizmetin üretiminin doğru yeri üzerinde tam olarak uzlaşma yok. Pek çok şirket de bu konuda isabetli kararlar alamıyor. Ünlü Amerikan üniversitesi Harvard İşletme Fakültesi'nden rekabetçi strateji gurusu Michael Porter, acı veren deneyimlerin alana daha fazla disiplin getirmesine kadar şirketlerin ümit vermeyen satın alma ve birleşme işlemlerini sürdürmesinde olduğu gibi pek çok CEO'nun da offshoring konusunda çok acele ettiğini ve çok fazla açıldığını düşünüyor. Dergiye göre Batılı şirketler şimdi mesafenin yol açtığı dezavantajları keşfetmeye başladılar. Ağır malların sevkiyat maliyetleri artmakta, malların ulaştırılması haftalar sürebiliyordu. Şirketler aynı zamanda imalat ucuz ve uzakta olan bir yerlerde bulunurken, araştırma ve geliştirmenin (ar-ge) kendi ülkelerinde bulunmasının inovasyon konusunda olumsuz bir etkiye yol açabileceğini düşünmeye başladılar. Şirketlerin bu duruma bir yanıtı ar-ge faaliyetlerini de gelişmekte olan ülkelere taşıma olabilirdi. Fakat bunun da başka dezavantajları var: Son derece değerli olan fikri mülkiyetin ve endüstri sırlarının deniz aşırı bölgelerde güvenliğinin tehlikeye girmesi. Ayrıca gelişmekte olan ülkelerde siyasi istikrarsızlık, savaş riski ve doğal felaketlerin de arz zincirini sekteye uğratabildiği geçmişte görüldü.