Uzun süre çalışanın emekli maaşı düşmeyecek

Resul Kurt: 2000 yılında yapılan düzenlemeyle birlikte emekli maaşının her geçen gün düşeceğine yönelik bir sistem getirildi. Özellikle 2008 yılında Sosyal Güvenlik Reformu’yla bu husus biraz daha netlik kazandı. Diğer ülkelerin sosyal güvenlik sistemlerinde insanların çalışmaya teşvik edici unsurlar olduğunu görüyoruz.

ÇALIŞTIKÇA EMEKLİ MAAŞI DÜŞÜYOR

Kişi çalıştıkça emekli maaşının artması gerekir ama nedense Türkiye’de çalıştıkça emekli aylığı düşüyor. Çünkü bununla ilgili bir takım hatalı parametreler esas alınıyor. Özellikle asgari ücretlinin emekli maaşında her ay 1-2 lira düşme oluyor. 1 yıl önceye göre bugün emekli olanlar 20-30 lira daha az emekli aylığı alıyor. Gelecek yıl emekli olacak asgari ücretli bu yıla göre 20-30 lira daha az emekli maaşı alacak. Bunun olumsuz etkilerini iki şekilde görebiliriz. Birincisi; kayıt dışı çalışmayı teşvik ediyor. Kişi “Ben çalışmaya devam ettiğimde madem emekli aylığımda bir azalma olacak, ben çalıştıkça emekli aylığım düşecek neden o zaman sigortalı çalışayım?” diyerek sigortasız yani kayıt dışı çalışmayı seçiyor. İkinci etkisi de insanların devlete, sosyal güvenlik sistemine inanmaları, güvenmeleriyle ilgili bir itibar kaybı yaşanıyor. İnsanlar artık bu tür bir hak kaybına tahammül edebilecek bir potansiyelde değil. Bundan dolayı emekli maaşının hesaplanmasındaki sistemin değişmesi ve sistemde daha çok prim ödeyenlerin daha yüksek emekli maaşı almalarının önünün açılması çok doğru bir uygulama.

SİSTEMDE BİR EKSİK VAR

Burada bir eksik daha var, o da şu; insanlara çalıştıkça sistemde kaldıkça emekli aylıklarını daha fazla artıralım ama bir şey daha yapmalıyız; emeklilik için gereken şartları tamamlayan kişilerin örneğin bununla ilgili olarak özellikle prim gün sayısını tamamlayan kişilerin yaştan da indirilmesi hususunda bir düzenleme olmalı. Kişi emekli olmak için gereken sigortalılık gün sayısını doldurmuş, sigortalılık süresini doldurmuş emeklilik yaşını bekliyor. Bu insanlar da kayıt dışı çalışmayı tercih ediyor, “Benim emekli olmam için 5600 güne ihtiyacım var ben nasıl olsa 5600 iş gününü doldurdum bundan sonra sigortasız çalışayım” diyor. İşte bu gibi durumda olanların da sistem içerisinde kalarak en azından her 1 yıllık fazla prim ödenmesi halinde emeklilik yaşında da 1 yaş düşülmesi gibi bir aylık süre anlamında düşülmesi gibi düzenleme olabilir. Yani ben 12 ay fazladan prim ödediğim zaman 1 yaş erken emekli olayım. Veyahutta 6 yıl fazla çalıştığımda 1 yıl erken emekli olayım yaştan da düşülme anlamında bir düzenleme olması sistemin aksayan bir diğer ayağını da düzeltmiş olur.