Geçici işçi ve uzaktan çalışma imkanı

Özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi kurulması ve uzaktan çalışma gibi esnek çalışma modelini öngören kanun Meclis’te kabul edildi. Kanunla, bugüne kadar sosyal güvenceden yoksun çalışan, başta mevsimlik tarım işçileri olmak üzere, birçok kesime yeni haklar getiriliyor. Askere giden veya doğum yapanın yerine geçici işçi alınabilecek. Geçici işçilerin hakları işyerindeki diğer işçilerle aynı olacak.

Meclis Genel Kurulu’nda, özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi kurulması ve uzaktan çalışma gibi esnek çalışma modelini öngören İş Kanunu ile Türkiye İş Kurumu Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı kabul edildi.

Kanunla, bugüne kadar sosyal güvenceden yoksun çalışan, başta mevsimlik tarım işçileri olmak üzere, birçok kesime yeni haklar getiriliyor. Artık, bu yasa ile birlikte evden çalışma imkanı da doğuyor. Örneğin işçi ve işveren anlaştığında, işçi haftanın belirli günlerinde evden çalışabilecek. Ayrıca, askere giden veya doğum yapan işçinin yerine özel istihdam bürolarından geçici eleman alınabilecek. Özel istihdam büroları, belli şartlarda geçici işçi sağlayabilecek, özel istihdam bürolarına devlet denetimi var. Özel istihdam bürolarının geçici iş ilişkisi yapma yetkisi alabilmesi için 200 asgari ücret teminat verilecek. Böylece işçinin ücreti ve yasal hakları güvence altına alınacak. Özel istihdam bürosunun faaliyet alanı genişletiliyor, geçici iş ilişkisi kurma faaliyeti bu bürolara veriliyor. Doğum izninde, askerlik hizmetinde, mevsimlik tarım işlerinde, ev hizmetlerinde, iş güvenliği bakımından acil işlerde, işletmenin ortalama mal ve hizmet üretim kapasitesinin geçici iş ilişkisi kurulmasını gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen şekilde artması halinde gibi hallerde geçici iş ilişkisi kurulabilecek. Kamu kurum ve kuruluşlarında, madenlerde geçici işçi çalıştırılamayacak. Uzaktan çalışma sistemi ile çalışma hayatında esneklik sağlanacak.

GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ HANGİ HALLERDE KURULABİLECEK?

Doğum izni ve doğum sonrası kısmi çalışma hakkı kullanan, askerlik hizmetini yapan ve iş sözleşmesi askıya alınan çalışan yerine başka bir işçi ile geçici iş ilişkisi, bu hallerin devamı süresince kurulabilecek.

Mevsimlik tarım işlerinde veya temizlik işleri, hasta, yaşlı ve çocuk bakım hizmetleri gibi ev hizmetlerinde, süre sınırı aranmadan geçici iş ilişkisi oluşturulabilecek.

İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak gördürülen işlerde, iş sağlığı ve güvenliği bakımından acil olan işlerde veya üretimi önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması halinde, işletmenin iş hacminin öngörülemeyen şekilde artması halinde ve mevsimlik işler hariç dönemsellik arz eden iş artışları halinde, en fazla 4 ay süreyle geçici iş ilişkisi kurulabilecek.

Aynı holding veya şirketler topluluğu içinde kurulan geçici iş ilişkisi 6 ayı geçemeyecek, en fazla iki defa yenileme yapılabilecek.

Özel istihdam bürosu işçisi, geçici iş ilişkisi kurulan işverenin iş yerindeki tüm açık işlerden haberdar edilecek.

NEREDE GEÇİCİ İŞÇİ ÇALIŞAMAYACAK?

Geçici işçi sağlama, mevsimlik işler hariç dönemsellik arz eden iş artışları haricinde, toplam 8 ayı geçmemek üzere en fazla iki defa yenilenebilecek. Sürenin sonunda aynı iş için 6 ay geçmedikçe geçici işçi çalıştırılamayacak.

Toplu işçi çıkarılan iş yerlerinde 8 ay süresince, kamu kurum ve kuruluşlarında, yer altında maden çıkarılan iş yerlerinde geçici işçi çalıştırılamayacak.

Yine kamu işyerleri ve madenlerde geçici işçi çalışamayacak. Grev ve lokavt uygulaması sırasında geçici iş ilişkisi kapsamında işçi çalıştırılamayacak. İşveren, iş sözleşmesi feshedilen işçisini, fesih tarihinden itibaren 6 ay geçmeden geçici iş ilişkisiyle çalıştıramayacak.

ÜCRETLER NASIL TAKİP EDİLECEK?

Geçici işçi çalıştıran işveren, iş yerinde bir ayın üzerinde çalışan geçici işçilerin ücretlerinin ödenip ödenmediğini çalıştığı süre boyunca her ay kontrol etmekle, özel istihdam bürosu ise ücretin ödendiğini gösteren belgeleri aylık olarak geçici işçi çalıştıran işverene ibraz etmekle yükümlü olacak. Geçici işçi çalıştıran işveren, ödenmeyen ücretler mevcut ise bunlar ödenene kadar özel istihdam bürosunun alacağını ödemeyerek, özel istihdam bürosunun alacağından mahsup etmek kaydıyla geçici işçilerin en çok üç aya kadar olan ücretlerini doğrudan işçilerin banka hesabına yatıracak.     

GEÇİCİ İŞÇİ SAYISI NASIL HESAPLANACAK?

İşletmenin ortalama mal ve hizmet üretim kapasitesinin geçici iş ilişkisi kurulmasını gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen şekilde artması halinde geçici iş ilişkisine dayalı çalıştırılan işçi sayısı, işletmedeki toplam işçi sayısının dörtte birini geçemeyecek. Ancak 10 ve daha az işçi çalıştırılan iş yerlerinde, 5 işçiye kadar geçici iş ilişkisi kurulabilecek. İşçi sayısının tespitinde, kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülecek. Geçici işçiler, engelli işçi çalıştırma kontenjanlarının hesaplanmasına dahil edilmeyecek.

GEÇİCİ İŞÇİLERİN HAKLARI NE OLACAK?

Geçici işçi, özel istihdam bürosunun hizmet bedeline mahsup edilmek üzere avans ve borç alamayacak. Geçici işçinin, geçici işçiyi çalıştıran işverenin iş yerindeki çalışma süresince temel çalışma koşulları, bu işçilerin aynı işveren tarafından aynı iş için doğrudan istihdamı halinde sağlanacak koşulların altında olamayacak. Geçici iş ilişkisinde işveren, özel istihdam bürosu olacak. Geçici işçiler, çalıştıkları dönemlerde ulaşım, yemek, kantin ve çocuk bakım hizmetleri gibi sosyal hizmetlerden, çalışmadıkları dönemlerde ise özel istihdam bürosundaki eğitim ve çocuk bakım hizmetlerinden yararlanabilecek. Özel istihdam bürosu ile geçici işçi çalıştıran işveren arasında yapılacak olan geçici işçi sağlama sözleşmesinde, sözleşmenin başlangıç ve bitiş tarihi, işin niteliği, özel istihdam bürosunun hizmet bedeli, varsa geçici işçi çalıştıran işverenin ve özel istihdam bürosunun özel yükümlülükleri yer alacak.

SÖZLEŞME BİTİNCE GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ SÜRECEK Mİ?

Sözleşme süresinin dolmasına rağmen geçici iş ilişkisi devam ederse, belirsiz süreli iş sözleşmesi kurulmuş sayılacak. Bu durumda özel istihdam bürosu, işçinin geçici iş ilişkisinden kaynaklanan ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden sözleşme süresince sorumlu olacak.

Sözleşmede belirtilen sürenin dolmasına rağmen geçici iş ilişkisinin devam etmesi halinde, geçici işçi çalıştıran işveren ile işçi arasında sözleşmenin sona erme tarihinden itibaren belirsiz süreli iş sözleşmesi kurulmuş sayılır. Bu durumda özel istihdam bürosu işçisinin geçici iş ilişkisinden kaynaklanan ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden sözleşme süresiyle sınırlı olmak üzere sorumludur.

UZAKTAN ÇALIŞMA İMKANI

Kanun, ‘Çağrı üzerine çalışma’ başlığına ‘uzaktan çalışma’yı da ekliyor. Uzaktan çalışma, ‘işçinin, işveren tarafından oluşturulan işorganizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile iş yeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir.’ Uzaktan çalışmada işçiler, esaslı neden olmadıkça salt iş sözleşmesinin niteliğinden ötürü emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamayacak.

TURİZM SEKTÖRÜNDE DENKLEŞTİRME SÜRESİ

Turizm sektöründe 4 aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamayacak. Denkleştirme süresi, toplu iş sözleşmeleriyle 6 aya kadar artırılabilecek.  

ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARI

Türkiye İş Kurumu Kanunu’nda, ‘Özel istihdam bürosu’, ‘İş arayanların elverişli oldukları işlere yerleştirilmesine ve çeşitli işler için uygun işçiler bulunmasına aracılık yapan, geçici iş ilişkisi kurma faaliyeti yürütmek üzere kurum tarafından izin verilen gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan bürolar’ olarak tanımlanıyor. Özel istihdam bürolarının, geçici iş ilişkisi kurma yetkisi alabilmesi için başvuru tarihinden önceki 2 yıl süresince kesintisiz faaliyet göstermesi gerekecek. Özel istihdam büroları, belirlenen şartları yerine getirmeleri kaydıyla şube açabilecek, sistem ve markasını kullandırabilecek. Kurumca verilen izinler 3 yıl süreyle geçerli olacak ve üçer yıllık sürelerle yenilenebilecek. Özel istihdam büroları, mesleki eğitim düzenleyebilecek.