737 düştü, Çin 'hava'ya girdi!

26 Mart 2019 09:30 tsi

Çinli Comac zor günler geçiren Boeing'in pastasına göz dikmiş durumda.

737 düştü, Çin 'hava'ya girdi!

DÜNYA

Çinli Comac zor günler geçiren Boeing'in pastasına göz dikmiş durumda. Peki, lisans sürecini tamamlayıp bir an önce göklerde yerini almak isteyen şirket bölgesel havayolları için çalınacak yeni kapı olabilecek mi?

29 Ekim 2018'de Endonezya'da Lion Havayollarına ait 610 sefer sayılı 737 Max 8 tipi uçak düşmüş, olayda 189 kişi yaşamını yitirmişti. Bu kazadan sadece birkaç ay sonra 10 Mart 2019'da bu kez Etiyopya Havayolları'nın 302 sefer sayılı aynı model uçağı benzer şekilde kalkıştan kısa süre sonra düşmüş ve 157 kişi hayatını kaybetmişti.

İki kazadaki benzerlikler dikkatlerin uçakların yazılımına çevrilmesine neden olmuş, neredeyse tüm ülkeler bu modelin uçuşlarını askıya almıştı. Daha sonra bir açıklama yapan Boeing, yazılım sisteminin güncellenmesi ve pilot eğitim programının iyileştirilmesi için çalıştıklarını söylemiş, bir nevi kusurlu olduğunu kabullenmişti.

Kazalara ilişkin kapsamlı soruşturma devam ediyor, henüz yazılım güncellemesi ise hazır değil. Yerde bekleyen uçaklar havayolları için ciddi maliyete neden olurken, Boeing hisseleri de çok sert düşüşler gördü.

İşte böyle bir ortamda devlet destekli Çinli uçak üreticisi Comac bu durumu fırsata çevirmenin hesaplarını yapıyor. Bir süredir dar gövdeli modeli C919'u geliştirmek için çalışan çiçeği burnunda şirket, 2021 yılında ilk teslimatını yapabilmeyi umuyor.

28 şirketten 815 sipariş aldı

Beş ay içinde yaşanan iki ölümlü kazadan sonra Max 8'in itibarı sorgulanırken, C919'un sipariş defterinin kabarması bekleniyor. Pekin yönetiminin amacı piyasayı elinde tutan Boeing 737 ve Airbus 320'ler ile rekabet edebilmek.

Comac'ın internet sitesinde yer alan bilgiye göre şimdiden çoğunluğu Çinli 28 havayolu şirketinden 815 sipariş alındı bile.

Uçak ilk test uçuşunu Mayıs 2017'de yapmıştı. O tarihten bu yana testler için en az 5 adet C919 üretildi. Çift motorlu model 168 koltuk kapasiteli. 2006'da başlayan projeye pek çok yabancı tedarikçi de destek veriyor. Şirket bu modelden en az 2000 adet satmayı hedefliyor. İlk teslimatın ise 2021 yılında China Eastern Airlines'a yapılması bekleniyor.

Çin, Etiyopya'daki kazanın ardından Max uçuşlarını durduran ilk ülke olmuştu. Analistler, Boeing'in yaşadığı sıkıntıların Çin uçakları için fırsat olabileceğini söylüyor, özellikle de iç pazarda. Boeing'in daha önce hazırladığı bir rapor, Çinli havayolu şirketlerinin bir kaç yıl içinde artan iç talebi karşılayabilmek için binlerce dar gövdeli uçağı filolarına dahil etmek zorunda kalacaklarını ortaya koyuyor.

Burada bir parantez açmamız gerek. Çin'in 737 Max yasağında başı çekmesinde ABD ile devam eden ticaret gerilimi ve Huawei davasının rolü unutulmamalı. 5G teknolojisinde üstünlüğü Çin'e kaptırmak istemeyen ABD, Huawei'ye yönelik çeşitli yaptırımları devreye almıştı. Bu noktada Çin, Huawei yaptırımlarına karşı Boeing kozunu oynayabilir. Aynı şekilde Avrupa da otomobillerini "ulusal güvenlik sorunu" olarak gören Donald Trump ile bu yolla hesaplaşabilir.

İptallerin yerini doldurabilir mi?

Kazanın ardından Endonezya'nın ulusal havayolu şirketi Garuda, tam 49 adetlik 737 Max 8 siparişini iptal etmek istediğini açıkladı. Siparişlerin iptal edilip edilemeyeceği henüz netlik kazanmazken, bunun kazalardan bağımsız kemer sıkma adımı olabileceği de iddia edildi. Her durumda Garuda, siparişini iptal etmek isteyen ilk şirket olurken, Çinli üretici olası iptallerin yerini doldurmak için havayollarının kapısını çalabilir.

Ancak Comac'ın sektördeki Boeing ve Airbus hakimiyetini kıracağına şüpheyle yaklaşanlar da var. Şöyle ki; Boeing'in 737'si halihazırda dünyada en hızlı satan uçak modeliyken, C919'un sertifika alma süreci oldukça yavaş ilerliyor. Her şey plana uygun gitse bile ilk teslimat gerçekleştiğinde çoktan binlerce rakip Airbus ve Boeing filolardaki yerini almış olacak.

Gözden kaçmaması gereken bir gerçek de; C919 henüz ticari olarak uçmadı. Havayolu şirketleri başta yakıt verimliliği ve güvenlik olmak üzere kendini kanıtlamış modelleri tercih ederler. Bu durumda C919'un kendini ispatlamak için fazladan bir 10 yıla daha ihtiyaç duyması muhtemel. Ayrıca onarım ve bakım hizmetleri konusunda da Boeing ve Airbus'un yerleşik düzeniyle rekabet etmek zorunda kalacak. Tabi fiyat da önemli. Comac henüz resmi fiyat etiketini ilan etmiş değil.

Öte yandan uzmanlar Çin'in yeni teknolojiler geliştirmek yerine mevcut sistemleri bu projeye uygun hale getirdiğini vurguluyorlar. Bu da, bu uçağın doğduğunda zaten eskimiş bir model olacağı eleştirisiyle karşılaşmasına neden oluyor.

Bu haber 792 defa okundu.

Yorumlar

+ Yorum Ekle

kapat

Değerli okuyucumuz,
Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
· Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
· Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
· Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
· Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
· Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
· Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.