Ekonomik aktivitedeki zayıf seyrin etkisine bağlı olarak Türkiye'de işsizlik oranı yüzde 13-14 bandındaki seyrini sürdürüyor. TÜİK'in açıkladığı verilere göre; eylül döneminde istihdamda artış sınırlı kalırken, işgücüne katılımdaki gerileme işsizlik oranında düşüş sağladı. 

Türkiye, Temmuz-Ağustos-Eylül dönemini kapsayan üçüncü çeyrekte yüzde 0,9 büyürken, işsizlik oranı Ağustos-Eylül-Ekim aylarını kapsayan eylül döneminde yüzde 13,8 olarak geldi. Bu rakam Ağustos dönemine göre 0,2 puanlık iyileşme gösteriyor ancak, işsizlik oranı geçen yılın aynı dönemine göre ise 2,4 puan artmış durumda.

Mevsimsel etkilerden arındırılmış verilere göre, eylül döneminde istihdam bir önceki döneme göre 35 bin kişi artarken işgücüne katılım oranı ağustostaki yüzde 53,1’den yüzde 53’e geriledi. Böylece istihdam oranı yüzde 45,6 düzeyinde sabit kalırken, toplam işsizlik oranı ağustos dönemindeki yüzde 14,1’den yüzde 13,9’a geriledi.  Mevsim etkisinden arındırılmış işsiz sayısı bir önceki döneme göre 73 bin kişi azalarak 4 milyon 553 bin kişi olarak gerçekleşti. 

Genç işsizlik zirveden döndü

Bununla birlikte ağustosta yüzde 27.4 ile rekor kıran genç işsizlik oranı, eylül döneminde yüzde 26,1'e geriledi. Genç işsizlikte yıllık bazda ise 4,5 puanlık artış var. Mevsimsel etkilerden arındırılmış verilere göre  de genç işsizlik ise yüzde 27,1’den yüzde 26,1 seviyesine gerilemiş durumda. 

Tarım dışı işsizlik yüzde 16,3

Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 2,9 puanlık artış ile yüzde 16,4 olarak tahmin edildi.  Ağustosta yüzde 16,7 olan tarım dışı istihdam 0,3 puanlık iyileşme göstermiş durumda. Mevsimsel etkilerden arındırılmış tarım dışı işsizlik ise yüzde 16,5’ten yüzde 16,3’e indi. 

İstihdam oranı yüzde 46,1

İstihdam edilenlerin sayısı 2019 yılı Eylül döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 623 bin kişi azalarak 28 milyon 440 bin kişi, istihdam oranı ise 1,7 puanlık azalış ile yüzde 46,1 oldu.

Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 108 bin, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 516 bin kişi azaldı. İstihdam edilenlerin yüzde 19,3'ü tarım, yüzde 19,5'i sanayi, yüzde 5,5'i inşaat, yüzde 55,7'si ise hizmet sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0,1 puan, hizmet sektörünün payı 1,4 puan artarken sanayi sektörünün payı 0,1 puan, inşaat sektörünün payı 1,4 puan azaldı.

İşgücüne katılma oranı yüzde 53,5

İşgücü 2019 yılı Eylül döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 193 bin kişi artarak 33 milyon 6 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0,5 puanlık azalış ile yüzde 53,5 olarak gerçekleşti. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,9 puanlık azalış ile yüzde 72,6, kadınlarda ise değişim göstermeyerek yüzde 34,9 olarak gerçekleşti.

Prof. Dr. Seyfettin Gürsel: İş gücündeki azalış iyi haber değil

Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, eylül dönem işsizlik verilerini DÜNYA'ya yorumladı. Ekonomide işsizlikteki artışın durduğuna dair işaretlerin var olduğunu ifade eden Gürsel, işsizlik oranında bir önceki aya göre 0,2 puanlık azalmanın küçümsenecek bir performans olmadığını dile getirdi. Bu azalmanın nereden kaynaklandığına bakılması gerektiğini söyleyen Gürsel şöyle devam etti: "Öncelikle istihdama bakmak lazım. İstihdamda 36 bin kişilik artış var. Ancak istihdamdaki bu artış, normal şartlarda işsizlik oranını 0,2 puan düşürmezdi. İşsizlik oranındaki düşüşe neden olan veri; iş gücünde de yaşanan 35 bin kişilik gerilemedir. Bu iki veri birleştiğinde 0,2'lik düşüş gerçekleşmiş."

İş gücündeki azalmanın Türkiye ekonomisi için iyi haber olmadığının altını çizen Gürsel, 'potansiyel çalışabilecek olanları kullanamıyorsunuz demektir' ifadelerini kullandı.
Gürsel şöyle devam etti:  "İş gücü, 2018 Eylül ayından bu yana sadece 210 bin kişi artmış. İşgücünde artışın yavaşlaması, işsizlik oranın tarihi seviyelere çıkmasını engelledi. Ekonomik büyüme yaşandığı için istihdamda bundan sonra küçük küçük artış devam edecek. Türkiye ekonomisi için çok yüksek büyüme rakamları değil ama istihdam yaratmaya yetiyor. İstihdam ve ekonomik büyüme devam ettikçe işgücü de eski trendine dönecek. Belki 700-800 binlere dönüş olmayacak ama 400-500 binlere yönelecektir. Dolayısıyla iş gücü artmaya devam edeceği için, gelecek dönemde işsizlikte çok büyük bir düşüş beklemiyorum."

İşsizlikte düşüş devam eder mi?

TSKB Ekonomik Araştırmalar Bölümü'nün analizine göre, işgücü piyasasındaki toparlanma ve işsizlik oranındaki düşüşler bir süre daha sınırlı kalacak. Son büyüme verilerinin, üçüncü çeyrek itibarıyla ekonomik aktivitenin büyümeye başladığını gösterdiği, öncü verilerin de son çeyrekte toparlanmanın belirginleştiğine işaret ettiği vurgulanan açıklamada şu analize yer verildi: "Söz konusu toparlanmanın daha çok iç tüketim ve belli sektörlerde ertelenmiş talebin hayata geçirilmesinden kaynaklı bir özellik gösteriyor. Faiz indirimlerine rağmen yatırımlara ilişkin yatırım malları ithalatı gibi öncü veriler hala zayıf seyrediyorlar. Bu nedenle işgücü piyasasındaki toparlanmanın ve işsizlik oranındaki düşüşlerin bir süre daha sınırlı kalabileceğini tahmin ediyoruz. 2019’da ortalama yüzde 14 civarında olacak işsizlik oranının 2020’de yüzde 13,6’ya gerileyebileceğini hesaplıyoruz."

Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan, son çeyreğin genelde işsizliğin mevsimsel olarak arttığı bir döneme denk geldiğini hatırlatarak, şu değerlendirmeyi yaptı: "Her ne kadar son çeyrek büyümesinin artan kredi talebi ve iç tüketim artışıyla hızlanması beklense de bunun istihdam tarafına yansımasının sınırlı ve gecikmeli olacağını düşünüyoruz. Büyüme oranının YEP'te hedeflenen yüzde 5 seviyesinde kalıcılığını ve sürdürülebilirliğini sağlamak, istihdamı da artırmak ve işsizlik oranında ilerleyen dönemde tek haneyi sağlamak açısından önem arz ediyor.