Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) Başkanı Cevahir Uzkurt, Türkiye’deki 3.5 milyon KOBİ’ye ait üretim, istihdam, ihracat gibi 50 parametreden oluşan analiz sistemini hayata geçirdiklerini söyledi.

Bu sistemin önümüzdeki dönemde bankalara da açılarak kredilendirmede kullanılmasına hazırlandıklarını belirten Uzkurt, KOSGEB’in artık ithal ürünleri üreten ve teknoloji düzeyi yüksek ürünlere odaklanacağını bildirdi.

Ankara Sohbetlerine konuk olan Uzkurt, Ankara Temsilcimiz Ferit Parlak’ın sorularını cevaplandırdı.

● KOSGEB yıllardır işletmelere çeşitli başlıklar altında destek veriyor.Peki bu desteklerin etkilerini ölçebiliyor musunuz?

Biz verdiğimiz desteklerin etki analizini yapmak, değerlendirmek için daire başkanlığı kurduk. Burada sadece etki analizi yapmıyoruz. Birincisi destek kurgulanırken, destek programı ortaya konulurken, bunun bir tasarım süreci olması gerektiğini düşündük.

Destek modellemesine ilişkin tasarım yaptık. KOSGEB örneğin A sektörüne destek verecekse, sektörden talep geldi ya da devletin üst politika dokümanlarında bir görev verildi diyelim. Veya gelişen ekonomik şartlar bize bir destek verilmesi gerektiğini söyledi. Bunlar önemli gerekçeler ama hemen “yarın böyle bir destek verelim” şeklinde bir politika izlemesini rasyonel bulmuyoruz.

● Nasıl bir sistem öngörüyorsunuz?

Şöyle sistem kurguladık. KOSGEB destek programını uygulamadan önce mantıksal modelleme yapıyoruz. Diyoruz ki oluşturacağımız destek programı devlet, hangi üst politika dokümanları ile ekonomik hedefl erini gerçekleştirmeye yönelik, hangi sektörün ne gibi ihtiyacını karşılayacağı, istihdam, ihracat, ithalatı kesme anlamında hangi hedefl ere ulaşacağız bunu belirleyelim.

İkincisi dünyada bu iş nasıl yapılıyor? Hangi ülke nasıl destekveriyor? Destek programı hali hazırda devletin farklı kurumları tarafından yürütülüyor mu? Bunları belirleyelim. Bütün bunların sonucunda “Türkiye’nin şöyle bir destek vermeye ihtiyacıvar” deyip modeli oluşturduktansonra tekrar başa dönüp sistemi kurgulamaya başlayacağız. Bu kurguyla birlikte destek programını yürürlüğe koyduğumuzda, ülkenin ekonomik çıkarları ve başta hedefl ere ne kadar ulaşabileceğimizi ölçmek için etki analiz sistemi kurguladık.

Etki analizi denilen şey, bir destek programı kurgulayıp destek verdiniz. Bu desteği vermeden önce o KOBİ’nin durumu, sektörün durumu neydi? Verdikten sonra ne oldu? İstihdam, ihracat, satışı, kârlılık, verimlilik ne kadar arttı? gibi bir çok parametre var. Bu firmalarla ilgili en az 3-5 yıllık deneyime sahip olmalıyız ki desteği verdikten sonra da aynı sürede takip edip verileri karşılaştırmak lazım. Örneğin bir firmaya 2 milyon lira yatırım desteği verdik ve satışı yüzde 50 arttı diyelim. Biz bu firma için “destek verdik, büyüdü” diyemeyiz. Çünkü firmanın karılığının artmasında KOSGEB’in verdiği destek tek başına etkili olmayabilir. Desteğin etkisini ölçmek için firmanın 5 yıl öncesi ve sonrasını bilmek yanısıra, aynı sektörde desteklenmeyen grupla karşılaştırmaya ihtiyaç var. Biz şimdi bu sistemi kurduk. Üstelik tek amacımız etki analizi değil. Yarın tek bir tuşa basarak, verdiğimiz desteğin hangi parametrede ne etkisi olduğunu kolaylıkla ölçeceğiz.

● Bu verilere nereden ulaşıyorsunuz?

KOSGEB olarak 20’ye yakın kurumla veri alışveriş protokolü imzaladık. KOBİ’lere ilişkin; bilanço, dış ticaret, insan kaynağı, sanayi üretimi, makine parkı gibi 800 parametreyi bir araya getirdik, geriye dönük 5 yıllık veri elimizde mevcut. Başka bir ifade ile bizim veri tabanımızda kaydı olsun olmasın, Türkiye’deki 3.5 milyon KOBİ’nin hangi devlet kurumunda ne verisi varsa KOSGEB olarak biz bunu alabiliyoruz. Eskiden firmalar KOSGEB’e destek için başvurduğunda yüzlerce belge vermek zorunda kalıyordu. Şimdi başvuruyu bilgisayardan yapıyor. SGK, Gelir İdaresi dahil tüm kurumların verilileri, firma ismini girince otomatik olarak çıkıyor. Biz firmadan sadece projeye ilişkin iş planını istiyoruz. Yaptığımız analizleri KOBİ’lere ücretsiz olarak veriyoruz, isteyen firma için İngilizce doküman hazırlıyoruz.

● Bu çalışmadan ne gibi sonuç almayı bekliyorsunuz?

Şu an 50 alt başlıkta firma analizi yapabiliyoruz. Firmanın ihracatını, faaliyet gösterdiği sektörün ihracatını, bölgedeki diğer firmaların trendini, bulunduğu sektörün en çok ihracat yaptığı 5 ülke, firmanın o ülkelere yapılan ihracat içindeki payı, GTİP kodlarına göre yıllar bazında ihraç ettiği ürünleri bölge ve sektör karşılaştırmalı olarak görebiliyoruz. Kısaca, firmanın, sektörün, bölgenin ve Türkiye’nin verilerini görüyoruz. Bir anlamda firmanın fotoğrafını çekip, sektörel ve mikro analizler yapıyoruz.

● Bu çalışma ekonomi yönetimi tarafından da kullanılabilir mi?

Biz aynı zamanda sektörel risk haritalarına çalışıyoruz. Yani herhangi bir sektörün geçmiş 5 yılı neydi? Önümüzdeki dönemde nereye doğru gidiyor? Bu sektör önümüzdeki yıllarda darboğazlarla karşılaşabilir. Bunlara teşvik mi hazırlanmalı? Doğrudan destek mi vermeli? Gümrük tarifeleriyle mi oynanmalı? Yani devlet, bu alanda hangi regülasyona ihtiyaç varsa, bunun için çözüm üretebilecek. Elimizde gerçekten çok ciddi bir veri var ve bunu analiz edebilecek sistemi kurduk. Dolayasıyla artık, veri analizlerine ağırlık vererek, işletmeye özgü destekler vermek istiyoruz. Elimizdeki verilerle, KOBİ’erin üstün, zayıf yanları ortaya koyarak, “Seni güçlendirmek için şu alana destek vermek lazım” diyeceğiz.

● Bu bahsettiğiniz proje firmaların kredibilitesini ve ya finansman maliyetini de etkileyecek mi?

Bugün bankalar bize şunu söylüyorlar. “Biz bunları kendi çapımızda hazırlıyoruz ama bende A firmasının 3 yıllık verisi var. Öbür bankada 1 yıllık. Diğer bankada 10 yıllık. Ama sizdeki veri hiçbir bankada yok. Bu sistemi bize açın”. Yani bankalar; standart, devlet tarafından oluşturulmuş daha derinlikli bir analizle raporla o firmaları kredilendirelim istiyorlar. Bizim de bir sonraki adımımız açıkçası bunu bankalarla yapıp KOBİ’lerin derecelendirilmesi ve kredilendirilmesi konusunda daha iyi bir sistemi kurmak için kullanacağız.

● Bu hizmetlere danışmanlık yapacak kişilerle ilgili mevzuat da çıkarılmıştı galiba?

Evet, bu noktada akredite rehberlik ve danışmanlık sistemi getiriyoruz. TOBB ile birlikte çalışıyoruz. Bizden 240 saat eğitim alan kişiler, sınavlarda başarılı olduktan sonra, KOBİ’lere gidip yerinde analiz yapacaklar. Bir de alanında tecrübeli, akredite KOBİ danışmanları olacak. Şirketlere ilişkin rapor hazırlayacaklar ve raporda hata olursa belgeleri iptal edilecek. Ancak KOSGEB desteklerinden yararlanabilmek için danışmanla çalışma zorunluluğu yok. KOBİ’lerin danışmanlık hizmetlerinin bir bölümünü biz karşılayacağız.

● Desteklemelere ilişkin kaynak sorunu yaşıyor musunuz?

Bütçemiz geçen yıl olduğu gibi 1.9 milyar lira civarında. Geçen yıl ihtiyaç olduğunda 400 milyon lira ilave yaparak 2.3 milyar liraya çıkarmıştık. Bugüne kadar, yeni projeler olduğunda, hiç para sorunu yaşamadık ve ek ödenekler verildi. Ayrıca daha önceden verdiğimiz desteklerin geri dönüşleri de oluyor. Yanı sıra finansmana erişimde teminat güçlüğü çeken KOBİ’lere KGF aracılığıyla teminat da sağlıyoruz. Elimizdeki imkanları KOBİ’lerin finansmana erişimi konusunda seferber etmeye çalışıyoruz.

ANALİZ

Ferit Parlak
ferit.parlak@dunya.com

Para, faiz, makina, teçhizat, eğitim desteği alanlar, bu desteğin hakkını verdi mi?

İhracata, istihdama, üretime, teknoloji geliştirmeye mi yönlendirdi; yata, kata, tüketime mi?
Yeni yatırım ile arz eksiğini ve/ veya ithalatı mı önledi; mevcut yatırımcılara/ekosisteme zarar mı verdi?

***

“Teşvikler nereye gitti?” sorusuna tabiki yanıt aranmalı ama daha önce, “teşviklerle hangi sonuçlar alınmalı?” tespiti, “doğru veriler ışığında” yapılabilmeli..
***
Başkan Uzkurt’un anlattığı risk/etki analizleri bu nedenle önemli..

'Teşvikler nereye gitti?' sorusundan önce...