Emeklilikte yaşa takılanlar dikkat!

Prim gününü doldurduğu halde emeklilik için yaşını bekleyenlere daha düşük bir maaşla hemen emeklilik hakkı getirilecek mi? Yoksa bunlar söylentiden mi ibaret? Detayları Sosyal Güvenlik Uzmanı Dr. Resul Kurt, anlattı…

1999 yılında çıkarılan bir yasa ile çalışanların emekli olma şartları değiştirildi. Yasa ile 1999 yılından sonra işe girecek olanlar için, daha önce kadınlarda 38 olan emeklilik yaşı 58'e, erkeklerde 43 olan emeklilik yaşı da 60'a çıkarıldı. Aynı yasa ile SSK'ya tabi çalışanların emekliliği için gereken gün sayısı 7000'e çıkarıldı. Bu tarihten önce işe girenler için 1976 yılına kadar geriye dönük olarak 'Kademeli Yaş ve Gün Şartı' getirildi.

5510 sayılı yasayla 30 Nisan 2008'den itibaren işe girenler için ise 65 yaş şartı getirildi. Böylece kademeli yaş düzenlemesi kapsamında prim gün sayısını doldurmasına rağmen yaş şartını tamamlayamadığı için emekli olamayan milyonlarca kişi ortaya çıktı.

Resul Kurt: Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 2012 yılında toplam prim geliri 99 milyar TL. Sadece ödediği emekli aylığı 105 milyar. Arada aşağı-yukarı 6 milyar liralık bir fark var. 105 milyarlık tutar sadece emekli maaşı ödemesi. Bunun haricindeki genel sağlık sigortasıyla ilgili ödemeler, diğer maaş ödemeleri vs. hiçbirisi yok. Bizim bu çerçevede şov yapıp herkes emekli olsun böyle bir şey diyebilmemiz gerçekten mümkün değil. Burada aktüeryal dengeleri, vatandaşların erken emekli olabilmesini, insanların işsizliklerini düşüneceğiz. Hepsini bir araya getirip, bu sorun nasıl çözülebilir onu araştırmak gerekiyor.

Şükrü Kızılot hocamız geçen köşe yazısında bir hesaplama yaptı. Buna göre çok büyük bir rakam çıkıyor. Bin lira üzerinden, 800 lira üzerinden hesaplama yaptığı zaman 40-45 milyar liralık bir rakam çıkıyor bir yıllık ödenmesi gereken para. Emekliliği serbest hale getirdiğimizde emeklilikte yaşa takılanların hepsini emekli ettiğimizde bütçe üzerinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na ek olarak aşağı-yukarı 40 milyar TL daha yük geliyor her yıl. Zaten 6 milyar açığımız var…

Peki ne yapmalıyız, bu noktada nasıl bir yol izlemeliyiz?

Bu insanlar iş bulamıyorlar. Onları daha vasıflı hale getirip, çalışabilmelerine mi imkan tanımalıyız yoksa bunların daha düşük bir emekli aylığı almaya razı olanlar varsa onları emekli etmeli miyiz, yoksa bu kişilere uzun vadeli işsizlik sigortası fonundan kredi sağlayıp daha sonra emekli aylıkları bağlandığında peyderpey maaşlarında yüzde 25 kesinti mi yapmalıyız. Bunların hepsi konuşulabilecek şeyler.

Hiç gündeme gelmeyen ama benim önerdiğim bir sistem vardı. Kadınlarımız için 7200 gününü dolduran erkeklerden 9000 günü dolduranlardan her gün sayılarının üzerinde çalıştıkları bir yıl için örneğin 9360 gün çalışan bir erkek bir yaş erken emekli olsun gibi. Belki bu da değerlendirilebilir. Burada önemli SGK’yı batmaya zorlamayacağız. SGK, yasayı değiştirdik, herkes emekli oluyor diyebilir mi? Denebilir. Bir hükümet çıkar böyle bir yasa yapar. Herkes emekli olur. Bir yıl emekli maaşı ödenir. İki yıl ödenir. Üçüncü yıl maaş ödenebilir mi bilmiyorum. Emeklilikte önemli olan sürekliliğin sağlanmış olması. Bir yıl emekli edip herkese emekli maaşı öderiz. İki yıl öderiz. Üçüncü yıl ne Sosyal Güvenlik Kurumu kalır, ne Türkiye Cumhuriyeti’nin bütçesi bu kadar emekli aylığını ödemeye yeter.

Hali hazırda bir düzenleme yok

Popülist olmadan, makul, mantıklı bir çerçevede, insanların mağduriyetlerini göz önünde bulundurarak, onlara bir takım çözüm önerileri getirebilmek her zaman mümkün. Ama dediğimiz gibi bununla ilgili, emeklilik yaşının indirilmesiyle ilgili hali hazırda bir düzenleme yok. Hali hazırda bununla ilgili hazırlanmış bir yasa tasarısı yok. Bu bir taleptir. Bu talep Çalışma Bakanlığı tarafından değerlendirilmiştir. Çalışma Bakanlığı örneğin 100 lira emekli aylığı almaktansa 5 yıl sonra 100 lirayı alacağına bugün 80 lira almayı kabul ediyorsa biz bunu değerlendirelim demektedir. Bu bir talepten öte, beklentiden öte bir anlam ifade etmiyor. Ne zaman Türkiye Büyük Millet Meclisi’nden bir yasa çıkar. O yasa resmi gazetede yayınlanır. O zaman ancak biz uygulamanın başladığını söyleyebiliriz. O gün oluncaya kadar da mevcut uygulamalar aynen geçerli olduğu için özellikle emeklilik yaşının düşürülmesi yönünde herhangi bir beklentinin oluşmamasını da tavsiye ediyoruz. Bu çerçevede özellikle basında ve yahutta internet üzerinden yapılan yorumlarda 5 doğum yapan kadınların 10 doğum yapan kadınların hemen emekli edileceği gibi bir takım bu tür şeyler var, tevatürler var. Bunlarında çok itibara alınmamasını tavsiye ederim.

Resul Kurt'un hazırlayıp Mehtap Kepenek'in sunduğu Resul Kurt'la Soru-Yorum programı her hafta Perşembe günleri saat 15'de RS FM'de. Sorularınızı resulkurt@rsfm.com.tr veya twitter/resulkurt34adreslerinden sorabilirsiniz.