İstihdam Paketi Özel Sektör İşverenleri İçin Neler Getiriyor?

4 Temmuz 2008 09:39 tsi
Kamuoyunda “istihdam paketi” olarak adlandırılan “5763 sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”[1] ile istihdamın artırılması ve işsizliğin azaltılması amaçlanmaktadır. Bu amaca yönelik olarak özel s

İSTİHDAM PAKETİ ÖZEL SEKTÖR İŞVERENLERİ İÇİN NELER GETİRİYOR?*

YAKLAŞIM DERGİSİ www.yaklasim.com

Doğan ALANTAR -  Maliye Bakanlığı, BÜMKO Daire Başkanı V.

 

I- GİRİŞ

Kamuoyunda “istihdam paketi” olarak adlandırılan “5763 sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”[1] ile istihdamın artırılması ve işsizliğin azaltılması amaçlanmaktadır. Bu amaca yönelik olarak özel sektör işverenleri için teşvik niteliğinde önemli düzenlemeler yapılmıştır. Çalışmanın aşağıdaki bölümlerinde Kanun’un istihdamı teşvik edici nitelikteki hükümlerine değinilecektir. Kanun’da yer alan pirim borçlarının yapılandırılmasına ilişkin düzenlemeler ile bazı yatırımların finansmanına ilişkin hükümler yazımızın kapsamı dışında tutulmuştur.

 

II- ÖZÜRLÜ ESKİ HÜKÜMLÜ VE TERÖR MAĞDURU İŞÇİ ÇALIŞTIRMA ZORUNLULUĞU HAFİFLETİLİYOR

4857 sayılı İş Kanunu’nun 30. maddesinde yapılan değişiklikle 50’den fazla işçi çalıştıran özel sektör işverenler için zorunlu olan yüzde 6 özürlü, eski hükümlü ve terör mağduru çalıştırma zorunluluğu hafifletilmiştir. Yeni Yasa’ya göre özel sektör işverenleri, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları işyerlerinde sadece yüzde 3 özürlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. İşyerinin işçisi iken sakatlananlara öncelik tanınacaktır.  

İstihdam paketine göre özel sektör işverenlerinin artık eski hükümlü ve terör mağduru işçi çalıştırma zorunluluğu bulunmamaktadır.

İşverenler çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri önceden olduğu gibi Türkiye İş Kurumu aracılığı ile sağlayacaklardır (md. 2).

 

III- ÖZÜRLÜ İŞÇİLERİN İŞVEREN SİGORTA PRİMLERİ NASIL KARŞILANACAK?

İstihdam paketine göre özel sektör işverenlerince zorunlu olarak istihdam edilen Sosyal Sigortalar Kanunu’na tabi özürlü sigortalılar ile korumalı işyerlerin de çalıştırılan özürlü sigortalıların, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı, Hazine’ce karşılanacaktır. İstihdam paketine göre önceki düzenlemeyle benzer şekilde- kontenjan fazlası özürlü çalıştıran, yükümlü olmadıkları halde özürlü çalıştıran işverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her bir özürlü için prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin yüzde 50’si Hazine’ce karşılanacaktır.

İşveren hissesine ait primlerin Hazine’ce karşılanabilmesi için işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak 506 sayılı Kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilmesi ve sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile Hazine’ce karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın ödenmiş olması şarttır. İşveren tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde, Hazine’ce Sosyal Güvenlik Kurumu’na yapılacak ödemenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme zammı, işverenden tahsil edilecektir (md. 2).

 

IV- İŞYERİNDEN MALÛLEN AYRILAN İŞÇİLERİN DURUMU NEDİR?

Bu konuda 4857 sayılı İş Kanunu’ndaki düzenleme aynen korunmuştur. Buna göre, bir işyerinden malûlen ayrılmak zorunda kalıp da sonradan maluliyeti ortadan kalkan işçiler eski işyerlerinde tekrar işe alınmalarını istedikleri takdirde, işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye altı aylık ücret tutarında tazminat öder (md. 2).

 

V- GENÇLERİN VE KADINLARIN İŞVEREN SİGORTA PRİMLERİ BELLİ ŞARTLARLA FON’DAN KARŞILANACAK

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen geçici 7. madde ile genç ve kadın istihdamının teşvik edilmesi amaçlanmaktadır. Buna göre,

a- 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük olan erkek ve kadınlar ile

b- Yaş şartı aranmaksızın 18 yaşından büyük kadınlardan

bu maddenin yürürlük tarihi olan 26 Mayıs 2008’den önceki altı aylık dönemde prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalılar dışında olması şartıyla, bu tarihten önceki bir yıllık dönemde işyerine ait prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ortalama sigortalı sayısına ilave olarak bu tarihten itibaren bir yıl içinde işe alınan ve fiilen çalıştırılanlar için; prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin;

- Birinci yıl için yüzde yüzü,

- İkinci yıl için yüzde sekseni,

- Üçüncü yıl için yüzde altmışı,

- Dördüncü yıl için yüzde kırkı,

- Beşinci yıl için yüzde yirmisi

İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacaktır.

İşveren hissesine ait primlerin İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanabilmesi için işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak 506 sayılı Kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilmesi ve sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın ödenmiş olması şarttır. Bu maddeye göre işveren tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan Sosyal Güvenlik Kurumu’na yapılacak ödemenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme zammı, işverenden tahsil edilecektir (md. 20).

 

VI- MALÛLLÜK, YAŞLILIK VE ÖLÜM SİGORTALARI PRİMLERİ KISMEN HAZİNE’CE KARŞILANIYOR

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81. maddesinin birinci fıkrasına eklenen bir bentle malûllük, yaşlılık ve ölüm sigorta primleri ile ilgili teşvik edici bir düzenlemeye yer verilmiştir. Buna göre,   5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıları(Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar) çalıştıran özel sektör işverenlerinin, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazine’ce karşılanacaktır.

İşveren hissesine ait primlerin Hazine’ce karşılanabilmesi için, işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak bu Kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na vermeleri, sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile Hazine’ce karşılanmayan işveren hissesine ait tutarı yasal süresinde ödemeleri, Sosyal Güvenlik Kurumu’na prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması şarttır (md. 24).

 

VII- HAZİNE’CE VEYA FON’CA KARŞILANAN TUTARLAR GİDER YAZILABİLİR Mİ?

Hazine’ce karşılanan prim tutarları ile İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanan prim tutarları gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınamayacaktır (md. 2 ve md. 20).

Bu haber 4,927 defa okundu.