Kıdem tazminatında yeni değişiklikler yolda...

Kıdem tazminatı fonu çalışmaları yeniden hız kazandı. Hak kazanılan kıdem hesabı 10 yıl boyunca talep edilmezse, hesapta biriken para Maliye Bakanlığı’na aktarılacak. Peki çalışanları başka sürprizler bekliyor mu?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’in Eylül ayında sosyal taraflara sunacağını açıkladığı kıdem tazminatı fonu çalışmaları yeniden hız kazandı. Buna göre, hak kazanılan kıdem 10 yıl boyunca talep edilmezse, hesapta biriken para Maliye Bakanlığı’na aktarılacak. Yani çalışan kıdem tazminatını sistemden çekmeye hak kazandıktan sonra 10 yıl boyunca herhangi bir girişimde bulunmazsa birikimi kamuya geçecek.

Detayları Sosyal Güvenlik Uzmanı Dr. Resul Kurt, anlattı:

Bireysel emeklilik sistemine benzer şekilde bir fon sistemi kuruyor. Getirilmesi düşünülen sistemde tıpkı bireysel emeklilikte olduğu gibi herkesin bir bireysel hesabı olacak ve bu bireysel kıdem tazminatı hesabında toplanan tutarlar değerlendirilecek, nemalandırılacak, çalışanlara belli koşullar gerçekleştiğinde ödeme yapılacak. Bunun özellikle kamuoyu hizmet veren taşeronlarda uygulanması öngörülüyor.

Ekim ayında Meclis açıldıktan sonra ilk gündeme gelecek konulardan birisinin de kıdem tazminatı olacağını düşünüyoruz. İşverenler halen yürürlükte olan mevcut sistemde kıdem tazminatını işçiye ödüyor. İşçi kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde işten ayrıldığında kıdem tazminatını işverenden alıyor.

İşveren iflas etmiş ya da ödeme güçlüğüne düşmüüş olabilir. Çalışan kıdem tazminatına hak kazanmış ama tahsil edemiyor. Kıdem tazminatını hem işçi açısından hem de işveren açısından hem ödenmesi hem hak kazanılması yönünden kolaylaştırıcı bir uygulama olması gerekiyor.

UYGULAMA NASIL OLACAK?

Kıdem tazminatı mevcut sistemde her 1 yıl için 30 günlük ücret olarak ödeniyor. Bir yıla bir maaş basit bir mantıkla değerlendirebiliriz bu şekilde.

Kıdem tazminatında bireysel hesap sisteminde uygulamanın şöyle olması öngörülüyor:

Yeni sistem sizin SGK prim matrahınız üzerinden bir ücret ödenmesini öngörüyor. Bu durumda kıdem tazminatındaki mevcut tavanı iki katına çıkartıyor. Yüksek ücretler yönünden çok daha cazip bir avantajlı durum ortaya çıkmış olacak. Ancak düşük ücretliler açısından baktığımızda bu kadar yüksek bir avantaj söz konusu olmayabilir. En önemli avantajı şu devletin kontrolü üzerindeki bir mekanizmada benim kıdem tazminatım battı, işveren gitti, alamıyorum. Bunun gibi bir serzeniş olma ihtimali olmayacak. Sisteme ödenen her kuruş devletin kontrolünde ve bu anlamda sizin tercih edeceğiniz yatırım araçları üzerinden nemalandırılarak değerlendirilecek. Siz bu kıdem tazminatındaki hak edişlerinizi çekmek istediğiniz zaman ödemelerin tamamı size ödenir ve bu anlamda da herhangi bir problem olmaz.

KIDEM TAZMİNATI NE ZAMAN ÇEKİLEBİLİR?

Tabi mevcut sistemden farklı bir uygulama getiriliyor. Artık kıdem tazminatını işveren işten çıkardığında ödemek yerine kıdem tazminatı sisteminde 15 yıl sigortalılığını dolduran 3600 gün prim ödemesi olan çalışanlar biriken tutarın yarısını çekebilecek. İkinci kez çekmek istediğinde son kullanımdan itibaren 5 yılın geçmiş olması gerekecek. İkincisi ev almak istedikleri zaman fondaki birikimin yarısını yine çekebilecek. Örneğin fonda 20 bin lira birikti, siz ev almak istiyorsunuz. 10 bin TL kıdem tazminatınızın karşılığını çekebileceksiniz. Sisteme girenler emeklilik, malullük yada toptan ödemeye hak kazandıklarında yada 5 yıl boyunca herhangi bir çalışmaları olmadığı için hesap aktif olmadığında veya sigortalı vefat ettiğinde bu tutarın tamamını çekebilecekler. Burada sistemden çıkmak istedikleri zaman bu kıdem tazminatı nemalandırılmasını değerlendiren şirketlere yazıyla başvurup ödeme talep edildiğinde 15 gün içerisinde bu kurum ödemeyi ilgili kişinin hesabına yapacak ve böylece kıdem tazminatı ile ilgili ödemeler bu kurumlar tarafından çalışana yapılacak.

Bu yeni sistemde bir gün bile çalışacak olsanız burada önemli olan sizin o bir günlük çalışmanız karşılığında da bir tutar ödenmesi. Burada benim açımdan tartışılması gereken en önemli nokta şu, yüzde 3 mü, 5 mi, 6 mı kesilecek? Yüzde 3 kesilecek dediğiniz zaman 15 günlük bir kıdem tazminatına karşılık geliyor. Yüzde 5 dediğiniz zaman aşağı yukarı nemalandırılmasıyla beraber 30 günlük mevcut sistemdeki hakların bire bir korunacak olması anlamına geliyor. İkinci bir olay daha var. O da özellikle yüksek ücretliler için kıdem tazminatının tavanının neredeyse iki katına çıkıyor olması. Kıdem tazminatında yeni sistemde 10 yıl çekilmeyen tutarların devlete kalması öngörülüyor. Tabi bu da eleştirilmesi gereken bir konudur diyebiliriz.