BAĞ-KUR
KAPSAMINDA ÇALIŞANLARA 5 PUANLIK PRİM İNDİRİMİ,
DOĞUM YAPAN KADINLARA KISMİ
SÜRELİ ÇALIŞMA HAKKI GETİRİLDİ
Sosyal Güvenlik Müşaviri
I- GİRİŞ:
Bilindiği
gibi, çalışma yaşamında toplumsal talep ve beklentilerin karşılanmasına yönelik
olarak son dönemde önemli bazı düzenlemeler yapılmıştır. Bunlardan birisi; 6745
sayılı Yatırımların Proje Bazında Desteklenmesi İle Bazı Kanunun Ve Kanun
Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 62. maddesi ile
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 81. maddesinin
birinci fıkrasına eklenen yeni bir hükümle, isteğe bağlı sigortalılar hariç
olmak üzere, kanunun 4/b (Bağ-Kur) kapsamında bulunan sigortalıların malullük,
yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, beş
puanlık indirimin yapılmış
olması, bir diğeri ise, 29.01.2016
tarihinden itibaren yürürlüğe giren 6663 sayılı Gelir Vergisi Kanunu İle Bazı
Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 4857 sayılı İş Kanununda doğum sonrası kısmi süreli çalışma ile
ilgili yapılan düzenlemeye uygun olarak 08.11.2016 tarihli Resmi Gazetede
yayımlanan, Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar
Hakkında Yönetmelikle doğum yapan
kadınlara Kısmi Süreli Çalışma Hakkı ile ilgili şekil ve
şartların belirlenmiş olmasıdır.
Bu makalenin konusu, 6745 sayılı Kanunla
Bağ-Kur’lulara getirilen beş puanlık prim indirimine ilişkin yapılan düzenleme ile doğum yapan kadınlara, doğum sonrası Kısmi Süreli Çalışma yapabilecekleri
ve ücretsiz izne ilişkin getirilen şekil ve şartlara ait açıklamalar olacaktır.
A- BAĞ-KUR KAPSAMINDA ÇALIŞANLARA BEŞ PUANLIK PRİM İNDİRİMİ:
II- 6745 sayılı Kanunun 62. maddesi ile
5510 sayılı Kanunun 81. maddesinin birinci fıkrasına eklenen yeni bir hükümle, isteğe
bağlı sigortalılar hariç olmak üzere, kanunun 4/b (Bağ-Kur) kapsamında bulunan sigortalıların, malullük, yaşlılık
ve ölüm sigortaları primlerinden, beş
puanlık indirim yapılmış olup, söz
konusu prim indirimi ile ilgili uygulamanın şekil ve şartları, SGK tarafından
yayınlanmış olan 2016/25 sayılı genelge
ile belirlenmiştir.
III- Beş puanlık Sigorta Prim İndiriminden
Kimler Yararlanacaktır:
01.10. 2016 tarihinden itibaren uygulanmak
üzere, 6745 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanunun 81. maddesinin birinci fıkrasına
eklenen yeni düzenlemeye göre, isteğe bağlı olarak sigortalı olanlar hariç
olmak üzere, bu Kanunun 4/b (Bağ-Kur) maddesi kapsamında;
- Ticarî kazanç
veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usülde gelir vergisi
mükellefi olan,
- Anonim
şirketlerin yönetim kurulu olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit
şirketlerin ortakları, diğer şirket ve donatma şirketlerin ise tüm ortakları,
- Gelir
vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline
kayıtlı olan,
-
Sarımsal faaliyette bulunan,
-
Köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi nam ve
hesabına bağımsız olarak çalışan,
Sigortalıların malullük, yaşlılık
ve ölüm sigortaları primlerinden, beş
puanlık kısmına isabet eden tutar Hazine tarafından karşılanacaktır.
IV- Prim İndiriminden
Yararlanmak İçin Sigorta Borcunun
Olmaması Gerekir
5510
sayılı Kanunun 4/b (Bağ-Kur) maddesi kapsamında bulunan sigortalıların beş
puanlık prim indiriminden yararlanabilmeleri için primlerin Hazinece
karşılanmayan kısmının yasal süresi içinde ödenmesi, Kuruma kendi
sigortalılıklarından kaynaklanan prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin
gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması gerekir. Ancak SGK’ya olan
prim ve idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve zammından oluşan
borçlarını taksitlendiren veya yapılandıran sigortalılar, bu taksitlendirme
işlemleri devam ettiği sürece beş puanlık indiriminden yararlanacaktır.
V- Kanunun 4/b
(Bağ-Kur) Kapsamında Bulunanların Sigorta Prim Oranları:
5510 sayılı
Kanunun 4/b (Bağ-Kur) maddesi kapsamında bulunan (İsteğe bağlı olarak prim
ödeyenler hariç) sigortalıların, bu
kanunu 82. maddesine göre belirlenen prime
esas kazancın alt ve üst sınırı arasında olmak kaydıyla kendileri tarafından
belirlenecek günlük kazancın % 34,5’i dır. Bunun %
20’si malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim, % 12,5’i genel sağlık
sigortası prim ve % 2’si iş kazası ve
meslek hastalıkları sigortası primidir. 2016 yılı sonuna kadar sigorta primine
esas kazancın alt ve üst sınırı şöyledir:
Alt Sınır Günlük: 54,90 Aylık: 1.647,00
TL Üst
Sınır Günlük: 356,85 Aylık
10.705,50 TL
6745 sayılı
Kanunla 5510 sayılı Kanunda yapılan
yeni düzenlemeye göre isteğe bağlı prim ödeyenler hariç, 4/b kapsamında bulunan
sigortalılar, 01.10.2016 tarihinden
itibaren kendileri tarafından belirlenmiş olan prime esas kazancın % 34,5’i
değil, % 29,5 oranında sigorta primi ödeyeceklerdir.
B- DOĞUM YAPAN KADINLARA KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA HAKKI GETİRİLDİ.
6663 sayılı
Kanun ile 4857 sayılı İş Kanununda doğum sonrası kısmi süreli çalışma ile
ilgili yapılan düzenlemeye uygun olarak 08.11.2016 tarihli Resmi Gazetede,
Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar
Hakkında Yönetmelik de yayımlanmış
bulunmaktadır.
Çocuk sayısını
ve kadın istihdamını artırma iddiasını taşıyan söz konusu yönetmelikte, “analık
izni ve ücretsiz izin uygulaması ile kısmi
süreli çalışmanın süresi, şekli ve şartları” konusunda önemli düzenlemeler
getirilmiştir. Buna göre;
I-
Analık İzin Hakkı Ve Ücretsiz İzne İlişkin Esaslar:
Analık İzin Hakkı: Kadın sigortalının
doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre
için çalıştırılmaması esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce
çalıştırılamayacak süreye 2 hafta eklenmektedir. Ancak, sağlık durumunun uygun
olduğunun doktor raporuyla belgelendirilmesi halinde kadın işçi isterse
doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilecektir. Bu durumda, kadın
işçinin çalışmadığı süreler doğum sonrası sürelere eklenecektir. Kadın işçinin
erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak
süreler, doğum sonrası sürelere eklenerek kullandırılacaktır.
Analık izninde belirtilen
süreler, işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra
gerekirse artırılabilir. Bu süreler doktor raporu ile belirtilmelidir.
Çalışma Süresinin Yarısı Kadar Ücretsiz
İzin Hakkı: Analık izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve
yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç
yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri
halinde;
- Birinci
doğumda 60 gün,
- İkinci
doğumda 120 gün,
- Sonraki
doğumlarda 180 gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul doğum
halinde bu sürelere otuzar gün eklenecektir. Ancak, çocuğun engelli doğduğunun
doktor raporu ile belgelendirilmesi halinde bu süre 360 gün olarak
uygulanacaktır.
Ücretsiz izinden yararlanan kadın
işçiye, bir yaşından küçük çocuğunu emzirmesi için günde toplam bir buçuk saat
olan süt izni uygulanmaz.
Altı
Aya Kadar Ücretsiz İzin Hakkı: Kadın
işçiye, analık izninin bitiminden itibaren isteği halinde altı aya kadar
ücretsiz izin verilir. Ücretsiz izin, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat
edinme halinde eşlerden birine veya evlat edinene verilir. Altı aya kadar kadın
işçiye verilecek ücretsiz izin süresi, yıllık ücretli izin hakkının
hesabında dikkate alınmayacaktır.
II- Kısmi Süreli Çalışmanın Süresi, Şekli,
Şartları Ve Çalışma Yapılacak İşler:
Kısmi Süreli Çalışma Talebinin Şekli:
İşçi, analık izninin, çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz iznin veya altı
aya kadar ücretsiz iznin bitiminden itibaren çocuğun mecburi
ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar herhangi bir
zamanda kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilecektir. Kısmi süreli
çalışma talebi, altı aya kadar ücretsiz izin süresi kesilerek de
yapılabilecektir. Ücretsiz iznin tamamının kullanılması şartı aranmamaktadır.
Kısmi süreli çalışma talebi, bu haktan faydalanmaya başlamadan en az bir ay
önce işçi tarafından yazılı olarak işverene bildirilmesi gerekir.
Kısmi Süreli Çalışma Talebinin Unsurları:
İşçinin kısmi süreli çalışma talebinde, kısmi süreli çalışmaya başlayacağı
tarih ile tüm iş günlerinde çalışılacak olması halinde çalışmanın başlama ve
bitiş saatleri, haftanın belirli günlerinde çalışılacak olması halinde
ise tercih edilen iş günleri yer alır. İşçi, eşinin çalıştığına dair
belgeyi kısmi süreli çalışma talebine eklemek zorundadır.
Kısmi Süreli Çalışma Talebinin Şartları: Ebeveynlerden
birinin çalışmaması halinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde
bulunamaz. Ancak ebeveynlerden birinin çalışma şartları;
- Ebeveynlerden
birinin sürekli bakım ve tedavisini gerektiren bir hastalığının olması ve bu
hastalığın tam teşekküllü hastane ya da üniversite hastanesinden alınacak
doktor raporuyla belgelendirilmesi,
- Sözü edilen
kısmi süreli çalışma talebi şartları, sadece başvuru sırasında aranır. Bu
şartların kısmı süreli çalışma sırasında kaybedilmesi durumunda söz konusu hak
devam eder.
- Usulüne
uygun olarak yapılan kısmi süreli çalışma talebi, bildirim tarihinden itibaren
en geç bir ay içinde işveren tarafından karşılanır. Talebin karşılığı işçiye
yazılı olarak bildirilir. İşveren tarafından işçiye cevap verilmemesi halinde,
talep işçinin dilekçesinde belirtilen tarihte veya bu tarihi takip eden ilk iş
gününde geçerlilik kazanır.
Tam Süreli Çalışmaya Geçiş: Kısmi
süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam süreli
çalışmaya dönebilir. Tam süreli çalışmaya geri dönmek isteyen işçi,
işverene an az bir ay önce yazılı olarak talebini bildirmek zorundadır.
İşçinin tam süreli çalışmaya başlaması halinde yerine alınan işçinin iş
sözleşmesi kendiliğinden sona erecektir.
Kısmi süreli
çalışmanın belirlenen günlük ve haftalık çalışma süresi içerisinde yapılacağı
zaman aralığı, o yerin gelenekleri, işçinin yapmakta olduğu işin niteliği ve
işçinin talebi dikkate alınarak işveren tarafından belirlenecektir. Kısmi
süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri
çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir.
III- Yarım Gün Ücretsiz İzinli Olanlara
Yarım Çalışma Ödeneği Verilecektir:
4447 sayılı Kanuna, 6663
sayılı Kanuna eklenen Ek 5. maddeye
göre, doğum ve evlat edinme nedeniyle haftalık çalışma süresinin yarısı
kadar verilen ücretsiz izin süresince, İş-Kur tarafından doğum ve evlat
edinme sonrası yarım çalışma ödeneği
verilecektir. Yarım çalışma ödeneği, çalışılan aya ait aylık prim ve hizmet
belgesinin ilişkin olduğu aydan sonraki ikinci ay içinde Fondan aylık olarak
ödenecektir. Doğum ve evlat edinme sonrası ödenecek yarım çalışma ödeneğinin
günlük miktarı, asgari ücretin günlük brüt tutarı kadar olacaktır.
Yarım
gün çalışma ödeneğinden yararlanabilmek için işçinin doğum tarihinden veya evlat edinme tarihinden önceki son üç yılda en az 600 gün işsizlik
sigortası primi bildirilmiş olması ayrıca, haftalık çalışma süresinin yarısı kadar yani, 22,5 saat fiilen çalışmış olması gerekir.
Ayrıca
söz konusu yarım çalışma ödeneği için doğum ve evlat edinme sonra analık hali
izninin bittiği tarihten itibaren en geç 30 gün içinde Türkiye İş Kurumuna
yarım çalışma belgesi ile müracaat etmesi gerekir. Geçici iş göremezlik
ödeneği almaya hak kazananlara, bu
durumlarının devamı süresince ayrıca yarım çalışma ödeneği verilmeyecektir.
Yarım
çalışma ödeneği ile ilgili olarak işverenin yanlış ve hatalı bilgi ve belge
vermesi nedeniyle Kurum tarafından yapılmış olan yersiz ödemeler, kanuni
faiziyle birlikte işverenden tahsil
edilecektir.
IV- Yarım Çalışma
Ödeneği Alanların Primleri İş-Kur Tarafından Ödenecektir:
Doğum ve evlat
edinme sonrası haftalık çalışma süresinin
yarısı kadar fiilen kısmi süreli çalışma yapanların yarım günlük sigorta
primleri, asgari ücret üzerinde % 32,5 oranında işçi ve işveren payları olarak
yarım çalışma ödeneği ödenen gün sayısı kadar Fondan SGK’ya ödeneceğinden
dolayı, ayda 30 gün çalışmış gibi hesaplanacak ve emeklilik için gün
kayıpları olmayacaktır.
V- SONUÇ:
1- 5510 sayılı
Kanunun 4/b maddesi kapsamında çalışan Bağ-Kur’lulara getirilen beş puanlık
prim indirimi ile ilgili yeni düzenleme, geç kalınmış olmakla birlik doğru, yerinde
ve isabetli bir düzenleme olmuştur.
2- Analık
izninin bitiminden itibaren, çocuğun sağ olması kaydıyla kadın işçi ile üç
yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere, istekleri
halinde 60 gün ila 360 güne kadar (1.çocukta 60, 2.çocukta 120, sonrakilerde
180, çoğul gebelikte ilave 30’ar gün, engelli doğumda 360 gün) değişen
sürelerle haftalık çalışma süresinin
yarısı kadar ücretsiz izin verilir.
3- Diğer
yandan işçi, analık izninin, haftalık çalışma süresinin yarısı kadar kullanılan
ücretsiz iznin veya 6 aya kadar kullanılan ücretsiz iznin bitiminden itibaren,
çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar herhangi bir zamanda kısmi zamanlı
çalışma talebinde bulunabilecektir. Bu talep en az bir ay önceden işçi
tarafından işverene yazılı olarak yapılacak ve işveren bu talebi en geç bir ay
içinde karşılamak zorundadır.
Değerli okuyucumuz,
Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
· Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
· Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
· Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
· Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
· Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
· Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.
Yorumlar
+ Yorum Ekle