Boşta geçen günler emeklilik sağlamaz
Bünyamin ESEN
Resulkurt.com 05.08.2020
Ankara’dan okurumuz Emin Sağlam soruyor: “Bünyamin bey, kaynatamın ödenmiş dört yıl kadar primi var 1999’dan 2004’e kadar. Ama sonra hiç çalışması olmadı, sigortalı günleri başka yok. Şimdi yaşı 56 oldu. Acaba bu çalışmadığı günleri SGK’ya ödesek emekli olabilir mi, ne yapmamızı tavsiye edersiniz?”
Sayın okurum, baştan söyleyelim, kayın babanızın emekli olması zor. Zira gönderdiğiniz hizmet dökümüne göre hem günleri çok az hem de işine yarayacak kadar borçlanma yapabilmesi zor görünüyor.
Halk arasında bilinenin aksine az da olsa sigortası olan herkes emekli olabilir diye bir kural yok. Ülkemizde emekli olmak için hem belirli sayıda çalışma gününüzün olması, hem ilk çalışmaya başlamanızdan beri belirli bir süre geçmiş olması hem de belirli bir yaşı doldurmuş olmanız lazım. Bu üç şartı bir arada sağlamayan kişiler sadece yaşlandılar diye emekli olamaz.
Ülkemizde mevcut düzenlemelere göre geçmiş yıllardaki çalışılmadan (boşta, işsiz) geçmiş günlerin sosyal sigortalar primlerinin toplu olarak ödenmesi ve hizmete saydırılması yönünde bir düzenleme yok. Yani boşta geçirdiğiniz süreleri ödeyerek emekliliğinize saydıramıyorsunuz. SGK’lılık geriye dönük işlemiyor. Dışardan isteğe bağlı olarak prim ödeyebiliyorsunuz ama o da ileriye dönük, yani bugünden sonraya fayda ediyor.
Sigortasız çalıştırılanlar ne yapmalı?
Sigortasız çalışılan (yani kayıtdışı olarak SGK’ya bildirilmeden) çalışılan sürelerin de emekliliğe bir faydası bulunmuyor.
Yani gelecekte emekli olmak istiyorsanız SGK’ya çalışan olarak gösterilmeniz ve adınıza prim gösterilmesi gerekiyor.
Sigortasız çalışanlar SGK’ya şikayet edip denetim yoluyla yada dava açarak yargı yoluyla sigortasız günlerini sigortalıya çevirtebiliyor. Ama, bu da ispatı epey zor bir iş. Sigortasız çalışanların işten ayrıldıkları yılın sonundan itibaren beş yıl geçtikten sonra sigortalalarını dava yoluyla alabilmeleri imkanı da kalmıyor.
Geriye dönük sigorta olmuyor
Diyelim ki, boşta geçti günleriniz yada sigortasız idiniz. Bu takdirde geride kalan günleriniz gitti demektir, o günleri emekliliğe saydıramazsınız. Kişinin boşta geçen sürelerini toplu ödeyerek emeklilik hakkı veya diğer sosyal güvenlik yardımlarından yararlanması mümkün değil.
Zira bizim ülkemizde zorunlu sigortalılık sistemi uygulanıyor. Kişi örneğin şirket ortağı olduysa yahut da bir işverenin yanında çalışmaya başlamış ise sigortalı olması kanuni zorunluluk. Ama kanunda belirtilen bu zorunlu sigortalılık halleri dışında geçmişte boş geçen günlerin doldurulması, primini SGK’ya yatırarak emeklilik için gün kazandırması mümkün değil.
Yani sigortalılık zorunlu, eğer sigortalı olunmadı ise geriye dönük sigortalı olmak ise mümkün değil. Çalışmadan sigortalı olmak (isteğe bağlı olarak) mümkün ama o da geriye değil ileriye işliyor, geçmiş boşta geçen günlerinizi geri getirmiyor.
Hangi günlerinizi borçlanabilirsiniz?
Bu durumun tek istisnası ise borçlanma yapılabilecek süreler. Hangi süreler borçlanılabiliyor? Doğum sonrasında çalışmadan geçen süreler, yurtdışında ev kadını veya çalışma sırasında geçen süreler, yurtdışında her çalışma arasında bir yıla kadar boşta geçen süreler, memurların aylıksız izin süreleri, doktora eğitiminde geçen süreler veya askerlik borçlanması gibi borçlanmalarla gün boşluklarını doldurarak hizmet kazanmak mümkün.
Ama bu durumlar istisna. Yani, sadece ve sadece bu koşulları sağladığınız günler kadar borçlanabiliyorsunuz. Mesela askerlik yaptığınız süre 6 aysa o sürenin primini cebinizden ödeyerek sigortalı olabiliyorsunuz. Yada üç çocuğa kadar her çocuk için ikişer yıla kadar borçlanma yapıp emekli olabiliyorsunuz.
Bu şekilde borçlandırılan süreler sosyal sigortalar yardımları ve tahsis açısından çalışılmış süre gibi hüküm doğuruyor. Yani eksik günlerinizi bu borçlanma türleri ile tamamlayarak tahsis yapılması için gerekli koşulları sağlar iseniz emekli maaşı alabiliyorsunuz.
Askerlik borçlanmasıyla gün tamamlayabilir
Gelelim soru soran okurumuza. Hizmet dökümünü incelediğimiz kayınbabanızın ne yazık ki yeterli günü yok. Üstelik borçlanma yaparak doldurabileceği gün de az.
Ancak bizim tavsiyemiz, kayınbabanızın yaptığı 12 aylık askerliği borçlanması yönünde. Bugün yaparsa aylık 942 TL ödeyecek hizmetine saydırmak için. Bu borçlanmayı yaparak sigortalılık gününü beş yıla tamamlayabilir. Bu borçlanmayı bugün de yapabilir, emeklilik aşamasında da. Eğer ileride yaparsa asgari ücrete endeksli olarak artacak ödeyeceği borçlanma tutarı.
Ancak yine de emekli olamıyor kayınbabanız.
Emekli olması için en az 5 yıl daha sigortalı olarak bildirilmesi gerekiyor. Toplamda on yıllık hizmeti olduğunda, başka bir deyişle bugün başlarsa 61 yaşında emekli olup ömür boyu maaş alabilecek.
Değerli okuyucumuz,
Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
· Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
· Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
· Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
· Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
· Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
· Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.
Yorumlar
+ Yorum Ekle