30 Eylül 2009

Vergide de acılım zamanı!

Vergide de acılım zamanı!

|Akşam Gazetesi| |29.09.2009|

 

Ekonomik krizin de etkisiyle bütçe açığı rekor kırmış durumda. Resmi verilere göre 8 aylık bütçe açığı 31,3 milyar TL. Devletin gelir ve giderlerine ilişkin yaklaşımlar göz önüne alındığında bütçe açığının gelecek aylarda artarak devam edeceği anlaşılıyor. Bütçe dengeleri incelendiğinde açığın giderlerdeki artıştan kaynaklandığı görülüyor. Buna rağmen, giderlerin azaltılmasına yönelik bir eğilim yok. Kaldı ki, kriz dönemlerinde bu seçenek fazla tercih edilmiyor. Bir şeyler yapılması gerektiği de açık.

ÇÖZÜM NE?
Devletin kaynak sorunu konusunda sürekli yinelenen kalıplaşmış çözümler var. Verginin tabana yayılması, kayıp ve kaçakların önlenmesi, bunun için etkin ve caydırıcı önlemler alınması...
Bunların yapılmasının sorunu önemli ölçüde çözeceği yönündeki görüşe katılmamak mümkün değil. Ancak, bunların yapılması o kadar kolay değil. İlk olarak, bu yapının kurulabilmesi ciddi bir zamana ihtiyaç gösteriyor. Yani, bugünden yarına sistemin dizaynı değiştirilemiyor.
Sağlıklı bir vergi sisteminin kurulamamasının diğer nedeni ise bize özgü olan mükellef-seçmen ilişkisi. Seçimlerde oy kullananların sadece dörtte biri vergi mükellefi. Vergi tabanını genişletmek amacıyla girişimde bulunanlar, vergi mükellefi olmayan dörtte üçü karşısına almak zorunda kalacaklar. Bu 'politik riski' kimse almaya cesaret edemiyor.

KISA VADEDE NE YAPILABİLİR?
Buna rağmen durum o kadar da ümitsiz değil. Yani, radikal adımlar atılmadan da sorunun en azından kısa vadeli olarak çözülmesi mümkün. Yapılması gereken, günün moda deyimiyle 'vergi açılımı'.
Bu açılımın diğer açılımlardan farkı, içeriğinin belirgin olması. Diğer farkı ise muhalefet ve sivil toplum kuruluşlarının bu açılıma destek verecek olması. Gelelim içeriğe...
Vadesi geçtiği halde tahsil edilmemiş olan vergi ve prim alacakları inanılmaz boyutlara ulaştı. Devletin vergi ve sigorta primi alacakları faiziyle birlikte yaklaşık 130 milyar TL.

BORÇ YAPILANDIRMASI
Devletin vergi ve sigorta primi alacakları için gecikme zammı oranı yıllık yüzde 30 olarak uygulanıyor. Kriz nedeniyle zor durumda olan borçluların, bu faizlerle borçlarını kapatması neredeyse olanaksız. Bu durumda, borçların ödenebilecek şekilde yapılandırılması uygun bir çözüm yolu.
Önerdiğimiz yapılandırma kesinlikle bir 'af' değil, 'ödeme kolaylığı'. Bu kolaylık kapsamınsa, borç asıllarına dokunulmaz, gecikme zamları TÜFE oranına göre yeniden yapılandırılır. Bu şekilde yeniden belirlenen borçları peşin ödemek isteyene indirimli ödeme imkanı sağlanır. Taksitle ödemek isteyenlere ise 24, 30 ya da 36 ay vade yapılır.
Futbol kulüplerinin borçlarının 10 yılda (120 ayda) ve yıllık yüzde 4 faiz oranıyla ödenmesi için kanun çıkmıştı. Esnafa, sanatkara, tüccara, şirketlere ödeme kolaylığı sağlanması halinde hem devlet hem vatandaş hem de Türkiye kazanır.

 

Soru ve Cevaplar

Boşanma tazminatı vergiye tabi mi?
EŞİNDEN boşanmak üzere olan mükellefim 300 bin USD tazminat alacak. Boşanmadan dolayı alınan tazminat gelir vergisine veya veraset ve intikal vergisine tabi mi? Tabi ise ne kadarı vergiden muaf? Doğan Gül
Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu'na göre, Türkiye'de bulunan malların veraset yoluyla veya ivazsız (karşılıksız) olarak bir şahıstan diğer bir şahsa intikali, veraset ve intikal vergisine tabi.
Aynı Kanun'un 2/d maddesinde göre, 'ivazsız intikal' deyimi, hibe yoluyla veya herhangi bir şekilde olan karşılıksız edinimleri ifade diyor. Maddenin parantez içi hükmüne göre de 'maddi ve manevi bir zarar karşılığı verilen tazminatlar' ivazsız intikal sayılmıyor. Bir kimsenin edindiği istifadeye karşı, bir yükümlülük altına girdiği hukuki muameleler 'ivazlı hukuki muamele' sayılıyor.
Mahkeme tarafından boşanmalarına karar verilen eşler arasında düzenlenen ve mahkeme tarafından kabul edilen protokol veya sözleşmeye göre verilen menkul ve gayrimenkul mallar, 'boşanma koşulu karşılığında verilmiş' sayıldığından 'ivazlı bir intikal' söz konusu oluyor. Bu da veraset ve intikal vergisinin konusuna girmiyor.
Tazminatlar gelir vergisinin konusuna da girmediğinden, mükellefinizin boşanma karşılığı alacağı 300 bin USD vergiye tabi olmayacak.

 

Ölen eşin emekli aylığı sağ kalan eşe bağlanır
BEN SSK emeklisiyim. Karım Emekli Sandığı memur emeklisi. Vefatım halinde eşim benden aylık bağlantısı elde edecek mi? Ruhi Arıkan
Allah gecinden versin, herhangi birinizin vefatı halinde sağ kalan eş evlenmediği sürece, vefat eden eşin emekli aylığı, sağ kalan eşe bağlanır.

 

Geliri olmayan ev hanımı emlak vergisi ödemez
EŞİMİN adına il merkezinde bir daire var. Herhangi bir geliri yok, ben emekliyim, başka evimiz yok. Emlak vergisi ödememiz gerekir mi? Yaşar Özkan
Herhangi bir geliri olmayanlar, Türkiye sınırları içinde brüt 200 metrekareyi geçmeyen tek meskeni olması halinde, bu meskenleri için emlak vergisi ödemezler.
Herhangi bir geliri olamayan eşinizin sahip olduğu tek daire brüt 200 metrekareyi geçmiyorsa emlak vergisi ödemez. Ancak bunun için 44 Seri No.lu Emlak Vergisi Genel Tebliği ekinde yer alan 'Hiçbir Geliri Olmayanların Tek Meskenlerine Ait Taahhüt Belgesi'ni ilgili belediyeye vermeniz gerekiyor.

 

Kaçan tarihi fırsat
BİRLEŞMİŞ Milletler'in en saygın kuruluşlarından olan Unesco başkanlığı için seçilme potansiyeli en yüksek olan kişi bir Türk idi. Bu olay, şimdiye kadar karşılaşılmayan türde ve 'tarihi fırsat' idi. 'İdi' diyoruz, çünkü tren kaçtı.
Dışişleri Bakanlığı, diğer ülkelerden ciddi destek gören 13 yıllık Unesco büyükelçisi olan Zülfü Livaneli yerine, 'kitap yakarım' diyen Mısır adayını destekledi. Sonuçta dış politika ve ülke imajı için son derece önemli olan bu koltuğu Bulgaristan kaptı.

 

GÜNÜN SÖZÜ 'İçki kullanımını kastetmiyorum ama sigara içenleri desteklememiz lazım.'  Metin Kilci

 

Bu yazı 2,335 defa okundu.