Yabancı
Uyruklu İşçilerin Eksik Gün Bildirimi
İle
İlgili Uygulama
Sosyal
Güvenlik Müşaviri
I- GİRİŞ:
Bilindiği
üzere; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 86.
maddesi paralelinde çıkartılmış olan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin
102. maddesinde belirtilen bilgileri içeren aylık prim ve hizmet belgelerinin
SGK tarafından çıkartılmış olan İşveren
Uygulama Tebliğiin 2.2. numaralı Aylık prim ve hizmet belgelerinin Kuruma
verilme şekli ve süresi başlıklı bölümünde belirtildiği üzere en geç ait
olduğu ayı izleyen ayın 23üne kadar ilgili üniteye internet ortamında vermekle
işverenler yükümlü kılınmıştır.
Aylık prim ve hizmet
belgeleri ile birlikte ay içinde otuz
günden az çalışan veya eksik ücret
ödenen sigortalılara ilişkin olmak
üzere Yönetmelikte belirtilen belgelerin aylık prim ve hizmet belgesinin
verilmesi gereken süre sonuna kadar intikal ettirilmesi de gerekmektedir.
(21.08.2013 tarihinden itibaren,
10 ve üzerinde sigortalı çalıştırılan özel sektör işyerleri hariç, 1-ila 9
sigortalı çalıştırılan özel sektör işyerleri
ise söz konusu eksik gün bildirim formu verecektir.)
Bu
kapsamda, sigortalı sayılan yabancılarla ilgili olarak Sosyal Sigorta İşlemleri
Yönetmeliğinin 102. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen bilgileri içerecek
şekilde yabancı/Türk sigortalı ayrımı yapılmaksızın düzenlenecek olan aylık
prim ve hizmet belgeleri ile birlikte Sosyal Güvenlik Kurumuna yukarıda
belirtilen sürelerde intikal ettirilmesi gerekmektedir. e-posta:
ahmetagar@ahmetagar.com
Ay içinde, işe gelmeme, istirahat, ücretsiz izin gibi nedenlerle
otuz günden az çalışan yabancı sigortalılar ile ilgili olarak ne işlem
yapılacağı, eksik gün bildirimi
açısından Türk sigortalılardan farklarının bulunup bulunmadığı, eksik gün sebepleri ve eklenecek belgeler
bu makalenin konusu olacaktır.
II-
Eksik Gün Bildirimi İle İlgili Genel Uygulama:
A- Eksik Gün Bildirimlerine Dair
Sosyal Güvenlik Kurumuna Elden Verilmesi Gereken Belgeler:
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin
102. maddesinin birinci fıkrası ile içerik bilgileri düzenlenen ve yönetmelik
ekinde belirtilmiş olan aylık prim ve hizmet belgeleri ile birlikte ay içinde otuz
günden az çalışan veya eksik ücret
ödenen sigortalılara ilişkin;
a)
Elektronik ortamda alınabilenler hariç, Kurumca yetkilendirilmiş sağlık hizmeti
sunucularından veya işyeri hekimlerinden alınmış istirahatlı olduğunu gösteren raporu,
b)
Ücretsiz veya aylıksız izinli olduğunu kanıtlayan izin belgesi,
c)
Disiplin cezası uygulaması, gözaltına alınma ile tutukluluk hâline ilişkin
belgeleri,
ç)
Kısmi süreli çalışmalara ait yazılı iş sözleşmesi,
d)
Sigortalının imzasını taşıyan puantaj kayıtları,
e)
Grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, doğal afetler nedeniyle işyerinde
faaliyetin durdurulduğunu veya işe ara verildiğini gösteren ilgili resmî makamlardan alınan yazı örneği,
sigortalıların
eksik gün bildirimine ilişkin bilgi
formu (Ek-10) ekinde Kuruma verilmek veya Acele Posta Servisi, iadeli
taahhütlü ya da taahhütlü olarak gönderilmek zorundadır.
Yukarıda
belirtilen belgelerden geriye yönelik olarak her
zaman düzenlenebilir nitelikte (b,c,d maddelerinde altı çizilerek vurgulanmış)
olanlar, aylık prim ve hizmet belgesinin verilmesi gereken (özel işyerlerinde
takip eden ayın 23ü, Kamuya ait işyerlerinde ise takip eden ayın 7sinden
sonra verilmesi hâlinde işleme konulmamaktadır.
B-
Eksik Gün Bildirimi Uygulamasında İstisna Tutulan Kurum ve İşverenler:
1- Genel bütçeye dahil dairelerin,
2- Özel bütçeli idarelerin,
3- Döner sermayelerin,
4- Fonların,
5- Belediyelerin,
6- İl özel idarelerinin,
7- Belediyeler ve il özel idareleri
tarafından kurulan birlik ve işletmelerin,
8- Bütçeden yardım alan kuruluşlar
ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşların,
9- Kamu iktisadi teşebbüslerinin ve
bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin
%50'sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarının,
10- Kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşlarının ve üst kuruluşlarının,
11- Sendikaların,
12- Vakıfların,
13- 5411 sayılı Bankacılık Kanunu
kapsamındaki kuruluşlara ait işyerlerinin,
14- Toplu iş sözleşmesi yapılan
işyerlerinin,
15- Sosyal
Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 102. maddesinin 14. fıkrasında yapılan
değişiklik ile (RG-21/8/2013-28742) özel sektör işyerlerinde 10 ve üzerinde sigortalının
çalıştırıldığı aylara ilişkin eksik gün bildirim nedenlerinin aylık prim ve hizmet
belgesinde belirtilmesi yeterli görülmüştür. Bu işyerleri için ayrıca eksik gün
bildirim formu ile eki belgelerin Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi veya posta
ile gönderilmesi gerekmemektedir. Ancak inceleme aşamasında ibraz edilmek üzere
bu belgeler işverenler tarafından saklanmalıdır.
C- İnceleme ve Resen Tahakkuk:
Bahse konu belgeler Kurum tarafından
Prim Tahakkuk ve Tahsilat Servislerine veya Ek-10 Servisi adı altında kurulmuş
olan servislere incelettirilmektedir.
Sigortalıların otuz günden az çalıştığını
gösteren bilgi ve belgelerin aylık prim ve hizmet belgesinin verilmesi gereken
süre içinde Kuruma verilmemesi veya
verilen bilgi ve belgelerin Kurumca geçerli
sayılmaması halinde, otuz günden az bildirilen sürelere ait aylık prim ve
hizmet belgelerinin Kurumca resen
düzenleneceği ve içeriği primlerin tahsil olunacağı 5510 sayılı Kanunun 86.
maddesinde belirtilmiştir. Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere her zaman
düzenlenebilir nitelikte olmayan istirahat
raporları ile resmi Kurumlardan
alınan yazılar veya noter tasdikli
belgeler hariç olmak üzere Kuruma verilen diğer (sözleşme, puantaj kaydı,
ücretsiz izin gibi) belgelerin mutlak surette takip eden ayın 23üne kadar
elden Kuruma verilmiş veya elden verilmemekle beraber, iadeli taahhütlü,
taahhütlü, APS veya PTT koli aracılığı ile gönderilmiş olması gerekmektedir.
Belirtilen süre haricinde verilen bu nitelikteki belgeler incelenmemekte ve
resen eksik gün tama iblağ edilerek içeriği primler işverenlerden tahsil
edilmektedir.
Her zaman düzenlenmesi mümkün olmayan
veya süresinde düzenlendiği aşikar olan: istirahat raporları ile resmi
Kurumlardan alınan yazılar, noter tasdikli belgeler veya bu kabil belgeler için bu durum söz konusu değildir.
Geç de olsa ibraz edilen bu nitelikteki belgelerin incelenmesi gerekmektedir.
Hatta istirahat raporlarının aylık prim ve hizmet belgesinde belirtilmesi veya
çalışmazlık kaydının girilmiş olması, kısmi
istihdam sözleşmelerinin ise tescil aşamasında verilmesi halinde ilgili
aylarda ek-10 belgesinin verilmesi dahi gerekmemektedir.
III- Yabancı Uyruklu Sigortalılar
İle İlgili Durum:
a) Yabancı Uyruklu İşçilerin İşe Giriş
Bildirgelerinin Verilmesi ve İşe Başlama Tarihinin Tespiti:
Türk
vatandaşı olmayan yabancı uyrukluların gerek çalışma vizesi almak suretiyle
ülkemize gelen veya herhangi bir nedenle 6 aydan fazla ikamet izni bulunmakta
iken çalışma izni alan yabancılar için, işverenleri tarafından çalışma
meşruhatlı ikamet izni için Emniyet Müdürlüklerine başvurulması ve iznin
çıkması kaydıyla, müracaat tarihini
takip eden 15. günün akşamına kadar, bu süre içerisindeki işveren
tarafından belirlenecek bir tarihte veya en geç müracaatı takip eden 15 inci
gün itibariyle işe giriş bildirgesi verilmesi ve sigortalı tescilin yapılması
gerekmektedir. Bunun yapılmaması halinde,
(SGK Başkanlığı Sigorta Primleri Genel Müdürlüğünün 16/07/2013 tarih,
11793421 sayılı genel yazısı gereği) Kurum tarafından sigortalılar resen tescil
edilmektedirler.
TC numarası mevcut olanların işe giriş
bildirgelerini işverenleri internet ortamında verebilmektedir. TC numarası
olmayanların bildirimleri ise 2013/11 sayılı genelgenin 1.2 numaralı maddesi
gereği kağıt ortamında (idari para
cezası uygulanmaksızın) yapılabilmektedir. TC numarası üretildikten sonra
müracaat üzerine ilişkilendirme ve güncelleme işlemi de yapılabilmektedir.
b) Yabancıların Çalışma İzinleri
çerçevesinde
kanuni çalışma ve bu kavrama dahil edilen çalışılmayan süreler :
29.08.2003 tarihli, 25214 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan
yönetmeliğin 3. maddesinde kanuni çalışma: Kanunlara uygun şekilde verilmiş çalışma
izni, ikamet ve diğer ilgili kanunlar ile mevzuat hükümlerince düzenlenen
yükümlülüklerin yanı sıra, sosyal güvenlik primleri ödenmiş veya muaf olarak
çalışmayı ifade eder şeklinde tanımlanmıştır.
Kanuni çalışmaya dahil edilecek
süreler ise Yönetmeliğin 14. maddesinde belirtilmiştir.
Buna göre;
- Yıllık ücretli izinler,
- iş kazası ve meslek hastalığı
sigortasından geçici iş göremezlik ödeneği alınan süreler,
- hastalık ve analık
sigortasından geçici iş göremezlik ödeneği alınan süreler,
- işsizlik sigortası ödeneği alınan süreler, kanuni çalışma
süresine dahil edilir. Ayrıca, çalışma izni uzatma başvurusu bulunan
yabancılar, çalışma izin süresinin sona erdiği tarihten itibaren kırkbeş günü geçmemek ve yaptığı işin
mahiyeti değişmemek kaydıyla aynı işyeri ve meslekte çalışmaya devam edebilir.
Bu süre içerisindeki çalışma kanuni çalışma olarak kabul edilir ve yabancının,
ilgili mercilerin ve işverenin yükümlülükleri aynı şekilde devam eder.
c) Eksik Gün Bildirim Sebeplerinin Yabancı Sigortalılar
Açısından Değerlendirilmesi:
Görüleceği
üzere yukarıda belirtilmiş olan süreler haricinde başka bir gerekçe (ücretsiz, aylıksız izin belgesi,
puantaj kaydı, kısmi istihdam sözleşmesi)
ile çalışılmayan süreler kanuni çalışmaya dahil edilmemekte ve ilgili
yönetmelik gereği uzatma, süresiz izin talebi ile ilgili hesaplamalarda dikkate
alınmamaktadır.
O
halde; Kanuni çalışma süresine dahil edilmeyen bu sürelerle ilgili olarak
Sosyal Güvenlik Kurumuna 5510 sayılı Yasanın 86. maddesinin dördüncü fıkrası
kapsamında ek-10 belgesi verilebilecek midir? Verilse bile bu bildirimler eksik
gün sebebi olarak kabul edilecek midir? sorularına yanıt aranması
gerekmektedir.
Kanun
ve ilgili uygulama yönetmeliğinde belirtilen sürelerde ve işaret edilen
Kurumlara yapılan başvurular ile geçerlik kazanan bir belgeye istinaden
çalıştırılmakta olan yabancı
sigortalıların iş sözleşmelerinin türünün süresi belirli, tam süreli hizmet
sözleşmesi olduğunun kabul edilmesi gerekmektedir. Dolayısı ile çalışma
iznine müracaat ederken 1 yıl veya daha fazla bir süre için tam süreli olarak
çalıştırmak üzere çalışma izni alınan bir yabancı için daha sonra kısmi
istihdam sözleşmesi düzenlenerek bunun eksik gün sebebi gösterilmesi olanağı
bulunmamaktadır. Dolayısı ile eksik gün sebepleri arasında yabancılarla ilgili
olarak (6) kodu, yani kısmi istihdam sebebi gösterilemeyecek ve bu gerekçe ile eksik gün bildirimi yapılamayacaktır.
Tam
süreli çalıştırılmak üzere izin alınan ve ödenecek ücret dahi izin aşamasında
beyan ve taahhüt edilen yabancı sigortalılarla ilgili olarak izin alındıktan
sonraki aşamalarda kısmi istihdam sözleşmesi düzenlenemiyorsa puantaj kaydı veya ücretsiz izin gerekçe gösterilerek eksik bildirim mümkün müdür? Bu sorunun yanıtı da bir önceki
paragrafta belirtilenler çerçevesinde hayır
olmalıdır. Zira herhangi bir kurumdan izin/ruhsat almaksızın salt iki taraflı
bir sözleşmeye istinaden işe alınan bir sigortalı ile yabancı sigortalı
arasında bu yönde bir farklılık olmak durumundadır. TC vatandaşı sigortalıların
işe alınabilmesi için herhangi bir yerden onay ve izin gerekmediğinden bunlarla
düzenlenen ücretsiz izin veya işçi imzasını taşıyan puantaj kaydına itibar
edilebilmekte iken yabancı sigortalılar açısından izin alınan yerin onayı
şartıyla kabul edilebilmektedir. Bu durum belgeye dayandırılamayan her eksik
gün sebebi için bu şekilde değerlendirilmelidir.
IV- SONUÇ VE
DEĞERLENDİRME:
Bilindiği üzere; toplu iş sözleşmesi hükümlerinin geçerli olduğu işyerleri, resmi sektör işyerleri ve 30 ve daha fazla sayıda işçi çalıştıran işyerleri 2012/Nisan ayından itibaren Eksik Gün Bildirim Formu ve eki belgeleri SGKya vermekten muaf tutulmuştu. Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde yapılan ve 21/08/2013 tarih 28742 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren değişiklik ile 2013/Temmuz ayı APHBnden başlanılarak 10 ve üzerinde işçi çalıştıran özel sektör işyerlerinin, eksik gün nedenini aylık prim ve hizmet belgesinde belirtmeleri halinde SSİY nin 10 nolu ekinde yer alan Sigortalıların Eksik Gün Bildirim Formu ve eki belgelerini düzenleyip vermeleri zorunluluğu kaldırılmıştır. Artık bundan böyle 10 ve üzerinde işçi çalıştıran işyerlerinin Eksik Gün Bildirim Formu düzenlemesine gerek olmayacaktır. Bu nedenle 10 ve üzerinde sigortalı çalıştırılan işyerlerinden Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde eksik gün bildiriminde bulunulan yabancılarla ilgili olarak ek-10 formu verilmeyeceğinden ilk etapta herhangi bir sıkıntı ile karşılaşılmayacaktır. Ancak, gerek Kurum tarafından yapılan kontrollerde ve gerekse çalışma izni uzatma başvurusunda bulunulduğunda Bakanlık yetkililerince yapılan kontrollerde bu eksiklikler tespit edilerek inceleme sebebi sayılmakta ve gerekmesi halinde durum incelenmek üzere SGKnın denetimle görevli memurlarına aktarılabilmekte veya eksik gün nedeni kabul edilmeyerek resen tahakkuk yoluna gidilebilmektedir. Denetleyiciler tarafından yapılan incelemelerde her ne kadar fiili çalışma olgusunun ve kayden bir ücret tespitinin yapılması halinde bu eksik bildirimlerin tama iblağ edileceği düşünülse de fiiliyatta öyle bir tespit ihtiyaç da bulunmamaktadır. Zira çalışmak üzere ülkemize getirilen yabancılar ile ilgili olarak mevzuatta yer alan ve yukarıda belirtilen kanuni çalışma sürelerine dahil edilen süreler haricindeki nedenlerle yabancıların eksik gün bildiriminin kabul edilmemesi gerekecektir. Bu nedenle işverenler tarafından fiilen çalışmıyor gerekçesi ile Bakanlığın bilgisi dışında yabancılarla ilgili eksik gün ve kazanç bildiriminde bulunulmaması gerektiğini özellikle belirtmek isterim.
Değerli okuyucumuz,
Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
· Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
· Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
· Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
· Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
· Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
· Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.
Yorumlar
+ Yorum Ekle