İnternet Haber
Çalışma Yaşamı
Bünyamin Esen
30 Mayıs 2014
Hangi Hallerde Kıdem Tazminatı Alınır?
Hangi Hallerde Kıdem Tazminatı Alınır?
İstanbuldan okurumuz Ayşe Elif Sercan soruyor: Bünyamin bey, dört yıldır bir şirkette sekreter olarak çalışıyorum. Geçen Mart ayında evlendim, eşim çalışmamı istemiyor. İşten ayrılsam kıdem tazminatı alır mıyım? Nasıl yapmam lazım? Dikkat etmem gereken bir şey var mı? Bana bilgi verirseniz sevinirim.
Sayın okurum, kıdem tazminatı çalışanlara iş hukuku tarafından getirilmiş haklardan birini oluşturuyor.
Çeşitli durumlarda işten ayrılan veya işten çıkartılan çalışanların kıdem tazminatı hakkı bulunmakta.
Evlilik dolayısıyla iş akdini feshetmek de halen mevcut olan düzenlemeye göre kıdem tazminatını almayı gerektiren hallerden biri olarak düzenlenmiş bulunmakta.
Kıdem tazminatı almayı gerektirecek haller hangileri, nelere dikkat etmek gerekiyor? Bu soruların cevaplarını tüm okurlarımızı bilgilendirecek şekilde cevaplayalım.
Kıdem tazminatı işverenin belirli koşullarda çalışana ödemesi gereken 1475 sayılı İş Kanunu gereğince getirilmiş bir tazminat hakkıdır.
1475 sayılı İş Kanununun diğer maddeleri yürürlükten kaldırılmış olsa da kıdem tazminatı düzenlemesi halen yürürlüktedir.
Kıdem tazminatı prensip ve kural olarak işten kendi isteği ile ayrılmayan, yani işverence çıkartılan/ işten atılan, çalışanlara verilen bir haktır.
Bu kapsamda, İş Kanunu kapsamındaki çalışanların kıdem tazminatına hak kazanabileceği ilk durum; çalışanın işveren tarafından ahlak ve iyi niyet kurallarına uymaması sebebi dışında herhangi bir sebeple işten çıkartılmasıdır.
Ahlak veya iyi niyet kurallarına uymama hali varsa (hırsızlık, ahlaksızlık, güveni sarsma, işyerinin ticari sırlarını ifşa gibi) bu takdirde işveren tarafından işten çıkartılsa bile çalışan kıdem tazminatını hak edemez.
İşçi Haklı Nedenle Feshederse Ne Olur?
İş Kanunu kapsamındaki çalışanların kıdem tazminatı hakkını doğuran ikinci neden çalışanın haklı nedenle derhal fesih hakkı doğuran bir gerekçe ile ya da işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymaması gerekçesi ile istifa etmesidir.
Bu halde çalışan kendisi işten ayrılmıştır, ancak yine de kıdem tazminatını hak edebilecektir.
Örneğin işverenin çalışana olan iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili gözetim borcunu yerine getirmemesi, çalışanın sürekli iş kazası riski altında çalışması halinde işçinin haklı nedenle fesih hakkı doğarsa kıdem tazminatı alabilecektir.
Bir başka örnek olarak işçinin namus ve şerefine dokunacak söz ve davranışlar işçiye derhal fesih hakkı doğurur ve işçi kendisi isteyerek işten ayrılsa da kıdem tazminatını hak eder.
Çalışanın ölmesi halinde de yasal varisleri kıdem tazminatı hakkını kazanacaktır.
Çalışan kendi istifa ederse ne olur?
Kendi isteğiyle işten çıkan çalışan, başka bir deyişle istifa eden ya da işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymaması hali dışında olmak üzere kendi arzusu ile çalışmamayı tercih eden işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz.
Ancak bunun dört istisnası vardır:
1- İşçinin zorunlu askerlik hizmeti için istifa etmesi.
2- Kadın çalışanın evlendiği için istifa etmesi.
3- Çalışanın yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla, başka bir deyişle emekli olmak için işten çıkması.
4- 08.09.1999 öncesinde işe giren çalışanın 3600 gün prim ödeme gün sayısı şartını doldurup emeklilik için çalışmadan yaşı beklemek istemesi ya da sigortalılık süresi ve gün şartını yerine getirmiş olması.
İstifa için süre ne zaman başlar?
Belirttiğimiz üzere, eğer kadın çalışan evlendikten sonra bir yıl içerisinde kendi isteği ile işten ayrılırsa da kıdem tazminatına hak kazanır.
Bu yalnızca kadın çalışanlara tanınmış bir haktır. Bu anlamda kadınlara dönük bir pozitif ayrımcılık söz konusudur. Bu düzenleme ile kadının geleneksel aile yapısındaki rolünü korumak amaçlanmıştır.
Peki, bir yıllık süre ne zaman başlar? Bir yıllık süre kadının resmi nikâh ile evlendiği gün başlar. İmam nikâhı ile evlenme geçerli bir hak doğurmaz.
Resmi nikâh üzerinden tam bir yıl saymak gerekir. Bir yılı bir gün geçse dahi kıdem tazminatı alarak istifa etme hakkı düşer.
Kıdem Tazminatı Ne Kadar?
Çalışanın işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence çalışana 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.
Bir yıldan fazla olan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.
Kıdem tazminatı olarak her yıl için alınacak 30 günlük ücret çalışanın maaşının ortalaması değil aldığı son maaşıdır. Bu ücret net ücret değildir, giydirilmiş brüt ücrettir.
Giydirilmiş brüt ücret, çalışana verilen aylık brüt maaşa ikramiye, prim, yol, yemek, yakacak yardımı gibi maddi olanakların eklenmesiyle elde edilen toplam brüt aylık gelirdir. Başka bir deyişle çalışanın eline geçen net maaş değil, vergi ve sigorta primleri dâhil tüm ekleri ile birlikte brüt tutar dikkate alınır.
Tazminatta Kıdem Uygulaması Var
Kıdem tazminatı hesaplanırken sadece damga vergisi kesintisi yapılır, bunun dışında başka bir vergi ve kesinti yapılmaz.
Kıdem tazminatında hesaplanabilecek her bir maaşın tavanı vardır.
Bu tavan her sene kamu otoritesi tarafından belirlenir. 2014 yılının ilk altı ayı için kıdem tazminatı tavanı 3 bin 428 TL 22 Kuruştur.
Yani çalışanın ücreti ne kadar yüksek olursa olsun kıdem tazminatı olarak alabileceği en yüksek 30 günlük ücret budur. Bu tutar çalışan kaç yıl çalıştı ise o sayı ile çarpılır, işçiye ödenir.
Her bir işveren kendi işyerinde çalıştığı kadarlık sürenin tazminatını ödemekle yükümlü olmaktadır.
Bu yazı 2,508 defa okundu.
Diğer köşe yazıları
Tüm Yazılar
-
20 Temmuz 2023
Vergilendirmede delilin hukuka uygunluğu
-
25 Ağustos 2020
İş yeri kiralarında yenilikler - 2
-
5 Ağustos 2020
Boşta geçen günler emeklilik sağlamaz
-
8 Ağustos 2016
Şehit yakınlarına kadro nasıl verilecek?
-
1 Ağustos 2016
Devlet darbe mağdurlarına sahip çıkıyor
-
20 Haziran 2016
SGK teşviklerinden nasıl yararlanırsınız?
-
13 Haziran 2016
Yurt dışı borçlanmasıyla erken emeklilik
-
30 Mayıs 2016
Hangi çalışanların ücreti bankadan ödenecek?
-
23 Mayıs 2016
SGK günleriniz başkasına yattıysa
-
16 Mayıs 2016
Emekli maaşınızı nasıl arttırırsınız?
-
6 Mayıs 2016
Emekli maaşınızda kesinti olursa ne yaparsınız?
-
2 Mayıs 2016
Ödenen GSS primleri geri verilecek mi?
-
28 Nisan 2016
Gençlerin GSS borcu nasıl silinecek?
-
19 Nisan 2016
Hamileyi işe almayan patron yandı!
-
18 Nisan 2016
Sigortasız çalışan ne yapmalı?
-
15 Nisan 2016
Gizli işsizliğe dikkat!
-
11 Nisan 2016
Kıdem tazminatı almanın ipuçları
-
7 Nisan 2016
Emeklilik yaşı nasıl hesaplanır?
-
6 Nisan 2016
Memurlar nasıl mazeret izni alabilir?
-
8 Ocak 2016
Deneme süresinde sigortasız çalıştıran yandı!
Yorumlar
+ Yorum Ekle