Değer Artış Kazancı Hesaplanması Ve
Uygulaması
Metin BAŞER
E.Vergi Müfettişi
193 sayılı
Gelir Vergisi Kanununun "Değer
Artışı Kazançları" başlıklı mükerrer 80 inci maddesinde, "Aşağıda yazılı mal ve
hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazançlarıdır.
1- İvazsız ( bedelsiz ) olarak
iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla
süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden
çıkarılmasından sağlanan kazançlar,
2- (GVK 70/1-5) Arama, işletme ve
imtiyaz hakları ve ruhsatları, marka, ticaret unvanı ve imtiyaz haklarının elden çıkarılmasından doğan
kazançlar,
3- Telif haklarının ve ihtira
beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunların
kanuni mirasçıları dışında kalan kimseler tarafından elden çıkarılmasından
doğan kazançlar,
4-Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar,
5- Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen veya
tamamen elden çıkarılmasından
sağlanan kazançlar,
6- İktisap şekli ne olursa olsun
(ivazsız olarak iktisap edilenler (miras) hariç ) gayrimenkullerin iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içerisinde elden
çıkarılmasından doğan kazançlar,
Bir takvim yılında elde edilen
değer artış kazancının 01.01.2014 tarihinden itibaren 9.700 TL, 01.01.2015 tarihinden itibaren
10.600 TLsi gelir vergisinden
istisna olup aşan kısmı vergiye tabidir.
İMKB de İşlem Görmeyen A.Ş Hisselerinin Elden Çıkarılması ile Doğan Kazançlar; bu
hisseler 2 Yıldan fazla tutulup elden çıkarılıyorsa kazanç hiçbir vergiye tabi
değildir.
Bu hisse senetleri ile 2
yıldan önce satılması ve kazanç elde edilmesi halinde, 2014 yılı için
9.700 TL, 2015 yılı için 10.600 TL
istisna uygulanacak, aşan kısım
ise vergilendirilecektir.
GVK''nın mükerrer 80. maddesinin
4.fıkrasına göre, Ortaklık haklarının
veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan
kazançlar değer artışı
kazancıdır.
Limited şirketlerde, hisse devri için, şirket hissesi ne zaman satılırsa satılsın,
bundan doğan kazanç değer artış kazancı
olarak gelir vergisine tabi tutulacaktır. Kazancın hesaplanmasında,
hissenin iktisap (edinme) bedeline endeksleme yapılacak ve istisna uygulanacaktır.
Bu maddede geçen "elden çıkarma" deyimi,
yukarıda yazılı mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve
temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret
şirketlerine sermaye olarak konulmasını ifade eder.
Aynı Kanunun "Safi Değer Artışı" başlıklı
Mükerrer 81 inci maddesinde; "Değer artışında safi kazanç, elden çıkarma
karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen
her türlü menfaatlerin tutarından, elden çıkarılan mal ve hakların maliyet
bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan
giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indirilmesi suretiyle bulunur.
Hâsılatın ayın ve menfaat olarak sağlanan kısmının tutarı Vergi Usul Kanununun
değerleme ile ilgili hükümlerine göre tayin ve tespit olunur.
"Maliyet bedelinin
mükelleflerce tespit edilememesi halinde maliyet bedeli yerine; Vergi Usul
Kanunu hükümlerine göre, takdir komisyonlarınca tespit edilecek bedel, kazancı
bilanço veya işletme hesabı esasına göre tespit edilen işletmelerde ise son bilançoda
veya envanter kayıtlarında gösterilen değer esas alınır.
GVK nun
Mükerrer 81.maddesinin son fıkrasına göre; mal ve hakların elden çıkarılmasında
iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay hariç
olmak üzere TÜİKçe belirlenen Yurt İçi
Üretici Fiyat Endeksindeki (Yİ-ÜFE )artış oranında artırılarak
tespit edilir Şu kadar ki, bu endekslemenin
yapılabilmesi için artış oranının % 10 veya üzerinde olması şarttır.
Diğer
taraftan76 Sayılı Gelir Vergisi Sirküleri'nin "Gayrimenkullerde İktisap
Tarihinin Belirlenmesi" başlıklı bölümünde "Gayrimenkullerde iktisap, Türk
Medeni Kanununun 705 inci maddesi uyarınca, tapuya tescille olmaktadır.
Buna göre, kat karşılığı müteahhide veya kooperatiflere verilen arsa
karşılığında alınan gayrimenkuller dahil, iktisap edilen gayrimenkullerin elden
çıkarılması halinde, değer artışı kazancının tespiti yönünden iktisap tarihi
olarak, gayrimenkulün tapuya tescil edildiği tarih esas alınacaktır."
denilmektedir.
Değer artışı kazancının hesaplanmasında aşağıdaki formül kullanılarak,
değer artışına konu olan Menkul Kıymet veya Gayrimenkulün alış beldelinin
yükseltilmesi sağlanır. (GVK Mük.Md.81)
Alış Bedeli x Satıştan Önceki Aya İlişkin Yİ-ÜFE
Arttırılmış Maliyet Bedeli =
--------------------------------------------------------------
Alış Tarihinden Önceki Aya İlişkin
Yİ-ÜFE
ÖRNEK
G.Menkulün veya Menkülün Alış Bedeli 100.000.-TL
G.Menkulün veya Menkülün Alış Tarihi : 2010/Temmuz
G.Menkulün veya Menkülün Satış Bedeli
: 250.000.-TL
G.Menkulün veya Menkülün Satış Tarihi
: 2014/ Ekim
G.Menkulün
veya Menkülün Alış tarihinden önceki ay Yİ- ÜFE Endeksi
(2010/Haziran) : 172,08
G.Menkulün veya Menkülün Satış tarihinden önceki ay Yİ-ÜFE Endeksi
(2014/ Eylül ) : 237,79
100.000 X
237,79 : 172,08
= 138.185,TL (G.Menkulün veya Menkülün artırılmış maliyet bedeli)
G.Menkulün veya Menkülün Satış
Bedeli : 250.000 .-TL
G.Menkulün veya Menkülün Artırılmış Maliyet bedeli 138.185 .-TL
KÂR 111.815.- TL
İSTİSNA (GVK Mük.80.Md) (-)
(2014 için) 9.700.- TL
GELİR VERGİSİ MATRAHI 102.115.- TL
Yukarıdaki örnekte
artış oranı: (237,79 :
172,08 ) = % 38,18 dir.
Artış oranı %
Ancak artış oranının %
10nun altında kalması halinde yukarıdaki gibi maliyet artış hesaplaması yapılamaz.
Alış ve satış arasındaki fark kâr olarak belirlenir, ilgili yıl istisnası
düşüldükten sonra Gelir Vergisi Matrahına ulaşılır.
Değerli okuyucumuz,
Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
· Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
· Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
· Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
· Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
· Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
· Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.
Yorumlar
+ Yorum Ekle