Dolar 2 TLyi gördü, hesaplar şaştı!

27 Ağustos 2013 09:35 tsi

Yılın kalan kısmında dolar kuru ortalama 2 TL olursa, yıllık ortalama kur 1.9 TLnin üzerinde gerçekleşecek. Bu da hedefte yüzde 5lik sapma anlamına geliyor.

Dolar 2 TLyi gördü, hesaplar şaştı!

Dünya

Yılın kalan kısmında dolar kuru ortalama 2 TL olursa, yıllık ortalama kur 1.9 TLnin üzerinde gerçekleşecek. Bu da hedefte yüzde 5lik sapma anlamına geliyor.

Döviz kurunun yükselişi, ekonomide hesapları şaşırttı. Son beş yılda gelişmiş ülkelerin parasal genişlemeye gitmesi, Türkiye gibi ülkelere yoğun sıcak para girişi yaşatmış ve bu durum kurları düşürmüş, ithalatı ucuzlatarak cari açığı büyütmüştü. Şimdi ise gelişmiş ülkeler öncekinin tersine parasal sıkılaştırmaya gidiyor. Bu da Türkiye gibi ülkelerden sıcak para çıkışına neden oluyor. Nitekim bu gelişme sonucu geçen haftaya 1.94 TLden başlayan dolar cuma günü 2 TL ile tarihi seviyesini gördü. Dolar için bundan sonraki yeni denge seviyesinin neresi olacağı merak ediliyor.

OVP'de 1.83 TL

Orta Vadeli Plan'da (OVP) bu yılın tümünde ortalama dolar kuru 1.83 TL olarak öngörülmüştü. Cari dolar kuru 23 Ağustos itibariyle 2 TL'yi gördü ve yılbaşından bu yana ortalama kur 1.83 TL oldu. Yılın kalan döneminde kur ortalama 2 TL olsa bile yıllık ortalama kur 1.9 TL'nin üzerinde gerçekleşecek. Bu da hedefte yüzde 5 dolayında bir sapma anlamına geliyor. Dolar kurunun 2 TL'ye çıkması şimdiden birçok kesimi olumsuz etkiledi ve yükselmenin sürmesi durumunda olumsuzluk giderek daha da büyüyecek.

Kurun artışı ilk planda döviz borcu olanları tehdit ediyor. Türkiye'nin 350 milyar dolar dolayında dış borç stoku bulunuyor. Bunun da 103.3 milyar doları kamunun, yaklaşık 240 milyar doları bankalar ve reel sektörün, 6.6 milyar doları da Merkez Bankası'nın borcu. Kurdaki yükseliş, dış borç sabit bile kalsa bunun TL karşılığını büyütüyor. Geçen hafta dolar kurunun 1.94 TL'den 2 TL'ye yükselmesi, Türkiye'nin toplam dış borcunun TL karşılığını bir haftada 24.5 milyar TL; gelecek bir yıldaki dış borç ödemesinin TL karşılığını ise 11.5 milyar lira büyüttü. Kurun bir haftada kaydettiği artış, sadece özel sektöre gelecek bir yılda yapacağı dış borç geri ödemeleri dolayısıyla 10 milyar liraya yakın ek yük getirdi.

Maliyet artıyor

Yatırımını Plan'da öngörüldüğü gibi ortalama 1.83 TL'lik dolar kuru üstünden yapan sanayici ve yatırımcı için kurdaki bu yükseliş, maliyetlerde öngörülmeyen bir artış anlamına geliyor. Bunun yol açtığı sermaye ihtiyacı ise yükselen faizlerden temin edileceği için ayrıca ek maliyet çıkaracak. Kurda anormal artış, sanayinin üretim kapasitesini geriletici, yatırımları yavaşlatıcı etki yapacak. Bu durumda istihdam daralması, işten çıkarmalar beklenebilir.

Kurdaki artış, 2013'te 253 milyar dolar olarak öngörülen ithalatın TL karşılığını aynı paralelde büyütecek. Türkiye'nin neredeyse tamamen dışa bağımlı olduğu ve geçen yıl 60 milyar doları aşan, bu yılın ilk yarısında da 23 milyar dolara yaklaşan ithal enerji faturasının TL cinsinden karşılığı büyüyecek. Bu da, elektrik, doğalgaz, akaryakıt zamlarını kaçınılmaz hale getirecek. İthalattaki maliyet artışları, perakende fiyatlara yansıyacak, bu da tüketici enflasyonunu yükseltecek. Çift haneli enflasyon gündeme gelebilir.

Döviz kazandırıcı faaliyet olarak ihracatçının kazanacağı dövizlerin TL karşılığının artması nedeniyle, kur artışının bu kesimin lehine olduğu düşünülse de kısa sürede durumun aleyhe dönebileceği belirtiliyor. İhracatın, büyük oranda ithalata bağımlı olması nedeniyle, kur artışları ihracatçıya bir getiri sağlamıyor.

Kurun önünü kesmek için yükseltilen faizler, bankaların karını olumsuz etkilememekle birlikte, tüketici ve KOBİ kredilerinde daralma bekleniyor. Bankacılık açısından ise daha önce açılmış kredilerin geri dönüşünde ortaya çıkacak güçlükler risk oluşturuyor. Batık kredide artış bankacılık sektörünü olumsuz etkileyebilir.

Bütçeye çift yönlü etki

Kurdaki hızlı artış, bütçeyi, gelir ve harcama olmak üzere iki yönlü etkileyecek. İthalatın azalması, fiyat artışı, gelirde düşüş sonucu iç tüketimin azalması, buna bağlı olarak ÖTV, KDV dolaylı vergi gelirlerinde düşüş gündeme gelecek. Vergi gelirinin üçte ikisi dolaylı vergilerden sağlanıyor. Kur artışı nedeniyle pahalanan ithalatın azalması ve fiyatların yükselmesi nedeniyle iç tüketimin daralması sonucu dolaylı vergi tahsilatında düşüş gündeme gelecek. İstihdamdaki azalma da devletin gelir vergisi tahsilatını düşürecek. Devletin ithalatının TL karşılığında yaşanacak artış, zorunlu bütçe harcamalarının finansman maliyetini yükseltecek. Bu gelişmelerin sonucunda bütçe açığı büyüyecek. Bütçeyi denkleştirmek için zam ve vergi artışları gündeme gelebilecek.

nkbkr1-002.jpg

Faizler 19 ay sonra çift hanede

Fed'in tahvil alım programını azaltacağı endişelerinin Türkiye piyasalarına etkilerinin TCMB politikaları ile azaltılamaması ve artan Suriye gerginliği ile kur tarihi

zirve olan 2 TL'ye yaklaşırken faiz 19 ay sonra ilk kez çift haneye yükseldi. Cuma, bankalararası kotasyonda 2 TL'yi aşan dolar kuru, serbest piyasada ise en yüksek 1.9998 liraya çıktı. Gösterge tahvilin bileşik faizi düşük hacimde Ocak 2012'den bu yana ilk kez yüzde 10 seviyesini aştı. 8 Mart 2023 itfalı 10 yıllık tahvilin bileşik faizi yüzde 10.58'e çıkarken, 13 Mayıs 2015 itfalı gösterge tahvilin bileşik faizi yüzde 10.16 oldu. Temmuz ayı ABD dayanıklı tüketim malları siparişleri verisinin yüzde 7.3 azalmasıyla toparlanan piyasalarda, borsa da yüzde 1.24 artarak günü 68775 puandan tamamladı. Piyasalarda bugün Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçının yapacağı açıklamalar bekleniyor.

Bu haber 1,581 defa okundu.

Yorumlar

+ Yorum Ekle

kapat

Değerli okuyucumuz,
Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
· Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
· Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
· Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
· Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
· Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
· Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.