Abdurrahman Kaan: Terör Türkiye’nin Ortadoğu’ya ihracatını engelliyor

Kaanlar Gıda Grup Yönetim Kurulu Başkanı Abdurrahman Kaan, Türkiye’nin Irak, Suriye ve Mısır’a ihracatının terör nedeniyle durma noktasına geldiğini söyledi. Kaan “Amerika ‘İran’a mal satmayın’ diyordu, kendi satıyordu” dedi.

Kahve Molası’nda bu hafta hem Ortadoğu’daki gelişmelerin ihracat üzerindeki etkisini hem de süt ve süt ürünleri ve perakendecilik sektörünü Kaanlar Gıda Grup Yönetim Kurulu Başkanı Abdurrahman Kaan ile konuştuk. Ortadoğu’da ihracat yaptığımız bölgelerde karışıklıkların çıkarıldığını söyleyen Kaan, terör yoluyla ekonomik savaşların yapıldığını belirtti.

İhracat yaptığımız Irak, Libya, Suriye karışık veya karıştırılıyor. İş dünyasının yorumu nedir?

Ben bölgeyi karayoluyla üç defa geçtim, iyi biliyorum. Irak ve petrole dayalı yeraltı kaynaklarına dayalı bir ekonomiye sahip. Irak’ta yaklaşık 10 milyon varil petrol çıkıyor. Petrol fiyatına bağlı olarak bir ekonomi var. Savaş çıktığı zaman bir kısmı silah sanayine gidiyor diğeri de halka dağıtılıyor. Eğer bu para dağıtılmazsa Irak’ta ticaret bir anda duruveriyor. Tabii ki bu kuzey kısmını diyelim Elvin’den yukarı taraf bu, aşağıda Bağdat yani 10 milyon nüfusu var. Orada tüketim var, zenginler de var. Ben bir kısmıyla da çalışıyorum. Şiilerin hâkimiyeti, merkezi hükümette olması İran’ın pozisyonunu arttırıyor. Sınır kapılarında Habur’da, Silopi’de terör olayları olduğu anda ihracat durdu 15 gün. Ama Süleymaniye’de o esnada ben takip ettirdim tırlar girdi süt ürünlerinde.

Irak, İran’a teslim edildi yorumları yapılıyor. Ne dersiniz?

Toplamda Irak’a ihracatımız yaklaşık 16-17 milyar dolara kadar çıktı. Sonrasında geriye indi ama İran’ınki ciddi bir şekilde artıyor. Bu Merkez hükümeti ele geçirdikten sonra ve oradaki gümrükler öyle bir çalışıyor ki çok rahat bir giriş çıkış var, Süleymaniye üzerinden. Aynı zamanda Basra tarafından da aşağıdan da.

TÜRKİYE BÖLGENİN CAN DAMARI

Engelleniyor mu yani Türkiye’nin ihracatı?

Irak’ta Zaho bizim ana depolama yeridir. Ondan sonra Dahok gelir. Ondan sonra aşağıya doğru Erbil’e kadar iniyorsunuz. Erbil, Ankara gibi. Tüketim noktası şehirleşme aynı. Buradaki depolamadan aşağı inen güzergâhta Mısır ve Kerkük var. Mısır ve Kerkük’teki bu kriz ve savaş her zaman var. Ben karayoluyla Peşmergenin bölgesinden geçtik. Hiçbir zaman Mısır ve Kerkük’e giremedik. Yani bu olaylardan önce de girilmiyordu. Bunu neden yapıyorlar? Orada petrole sahip olmak var, ama asıl neden aşağı giden ticareti baltalamak. Ama Saddam döneminde böyle değildi. Çok rahat bir şekilde gidiliyordu. Özellikle Antep biliyorsunuz İpek Yolu’nda önemli bir merkezdir. O dönem ciddi şekilde firmalarımız büyüdü. Şimdi ise Antep’teki firmalarımız maalesef ihracat yapamıyorlar. Suriye’ye çok üzülüyorum. Çok güzel şehirler Hama gibi Humus gibi Halep gibi Şam gibi yerler, yer ile yeksan oldu. 3 milyon insan burada Türkiye’de ve Türkçe öğreniyorlar. Ülkelerine geri döndüklerinde Türkiye propagandası yapacaklar. Kültürler karışmış olacak. Hatta Kuzey Irak’ta dolaştım, o dönemlerde halk Türkiye’ye geçmek, Türkiye’ye bağlanmak istiyordu. Çünkü dar bir ekonomiye sahipler. ‘Dünyaya açılmak için büyük ve güçlü bir ülke ihtiyacımız var o da Türkiye’ diyorlar. Petrolün de gidebileceği tek yer yine Türkiye üzerinden. Yani biz onların can damarıyız. Suriye’de özellikle gıda ve tarım alanında üretim sanayisi yok. Suriye ile serbest ticaret anlaşması yapmıştık. Onların ekonomisi kalkınacaktı, Suriye karıştı. Bunun yanı sıra Mısır’a doğru gemiler ile ticarete başlamıştık. Sonrasında Mısır’da darbe olması sonucunda o pazar da bitti.

Bizim de orada ciddi temsilcilerimiz vardı, özellikle İskenderiye bölgesinde. Tekstilcilerin birçoğu geriye dönmek durumunda kaldılar. Oradan özellikle Amerikan pazarına ciddi ürünler satıyorlardı. Mesela Cezayir’e gidemiyoruz. Cezayir aslında çok güçlü bir ülke. 220 milyar dolar gayri millî hasıla var. 40 milyon nüfusu var ama biz oraya mal satamıyoruz şu anda. Libya’ya satıyorduk, orada da savaş çıktı. Geriye kalıyor Çin, Hindistan, Pakistan. Özellikle Pakistan eğilinmesi gereken bir yer. Gelir düzeyi düşük, işçilik ucuz olduğu için bizden daha rekabetçi bir bölge. Pakistan’dan yeni yeni firmalar geliyorlar. Mesela hamburger için peynir istiyorlar bizden.

TARIMA CİDDİ DESTEK VAR

Süt sektörünü de biraz değerlendirir misiniz?

Süt özellikle kalsiyum ve faydalı protein açısından en önemli ürün. Kahvaltı yapmadığı zaman insanlar o gün işleri rast gitmez. Çünkü sinir sistemini sağlayan B vitaminlerinin olduğu ürünler kahvaltılık ürünlerdir. Şu anda piyasada süt fiyatlarında bir denge var. Fakat üretimle birlikte olarak satışla ilgili sıkıntı var. Şöyle ki şimdi ülkenin bir hedefi var 23 milyon ton süt olacak diyor 2023’te, şu an 18 milyon ton süt var Türkiye’de. Ama sütümüz pahalı. Bu bizim üretim maliyetimizin yüksek oluşundan.

Neden yüksek? İthal mi? Biz üretemiyor muyuz?

Evet ithal geliyor. Tarıma çok ciddi bir destek var. Süt sektörü, hayvancılık da bunun içerisinde. Ette de şu anda biliyorsunuz ithal hayvan geliyor. Bunun enflasyona etkisi de var, et fiyatları yükseldiği zaman direk etkisi var. Peki eti alabilmek için bizim tabirimiz şudur: Anasız dana olmuyor. Yani ne demek oluyor? Sütçülüğün arttırılması lazım. Sütçülük arttıkça et de ortaya çıkar. İthalat da kesilir. Yaklaşık 4 milyar dolar civarında et ithalatımız var dışarıdan Türkiye’ye giren. Bu da yaklaşık 500 bin hayvan. Bunun da önlenmesi mümkün. Türkiye’de yüzde 15 buzağı ölümü var. 5 milyon hayvanımız var bu 750 bin yapar. Zaten siz onda da bir miktar düzeltme yapsanız 500 bin hayvan ithalatı yapmazsınız. Bununla ilgili politika yapmak gerekiyor.

AMERİKA’NIN EN BÜYÜK SANAYİSİ SİLAH

Amerika ‘İran’la ticaret yapmayın’ diyor ama en çok ticaret o yapıyor. Bu aslında siyasetin önünde terör hem bir duvar gibi her yönüyle bir duvar çevriliyor. Terör yoluyla ekonomik savaşlar yapıyorlar. Amerika’nın en önemli sanayisi silah. Terör olacak ki diğer ülkeler gelişmeyecek, kendileri büyüyecek. Savunma sanayini atıracak ve para harcayacak tüketim olacak. Japonya’da da mesela otomotiv sanayi önemlidir. Japonya’da araç muayenelerinde öyle şartlar vardır ki 2 sene sonra muayeneye gittiğiniz zaman aracın bedelinin yüzde 60’ını harcamak durumundasınız. Onun için kimse harcamaz, yenisini alır. Bu tür politikalar bizde yok.

Irak’a kesinlikle gitmeyin diyorlardı. Ben karayoluyla geçtim üç defa, hiçbir şey yok. Ama terörle oralara girmeyi yasaklıyorlar.