Okul Ve Sağlık Harcamalarında 18 Yaşın Üzerindeki Çocukların Durumu

9 Aralık 2010 15:55 tsi
Okulların açılması ile kitap, defter, kıyafet, servis gibi harcamalar da başladı. Çocuklarını özel okullarda okutanlar, ayrıca okul ücreti de ödüyorlar. Bazı vergi mükellefleri, “Çocukların okul harcamaları ya da sağlık giderleri vergiden indiril

OKUL VE SAĞLIK HARCAMALARINDA 18 YAŞIN ÜZERİNDEKİ ÇOCUKLARIN DURUMU

 

 

Yazar:Şükrü KIZILOT*

Yaklaşım / Aralık 2010 / Sayı: 216

 

I- GİRİŞ

Okulların açılması ile kitap, defter, kıyafet, servis gibi harcamalar da başladı. Çocuklarını özel okullarda okutanlar, ayrıca okul ücreti de ödüyorlar.

Bazı vergi mükellefleri, “Çocukların okul harcamaları ya da sağlık giderleri vergiden indirilebiliyor mu?” diye merak ediyorlar.

Öncelikle, bir noktayı belirtelim; okul harcamalarının “vergiden indirilmesi” diye bir olay yok.

Ancak, gelir vergisi mükellefi olarak beyanname veren velilerin bir kısmı çocuklarının eğitim giderlerini, “gelirlerinden düşüp”, daha az vergi ödeyebiliyorlar.

Bu indirimden sadece ticari, zirai ya da mesleki kazancından dolayı gelir vergisi mükellefi olanlar değil; menkul, gayrimenkul ve değer artışı kazancı ücretlerinden dolayı beyanname verenler de(1) yararlanabiliyorlar. Başka bir anlatımla, yıllık beyanname veren bütün gelir vergisi mükellefleri, sağlık ve eğitim giderlerini beyan ettikleri gelirden indirebiliyorlar (Gelir Vergisi Kanunu md. 89). Örneğin; bakkal, manav, konfeksiyoncu, lokantacı, mobilyacı, ayakkabıcı, berber, nakliyeci, yedek parçacı, avukat, doktor, mimar, kira geliri elde edenler, kâr payı ya da temettü gelirini beyan edenler, “Sadece çocuklarının değil kendisi ve eşinin de eğitim ve sağlık giderlerini gelirlerinden indirebiliyorlar.”

Ancak, bunun için bazı koşullar aranıyor. Bunlar;

1- Eğitim ve sağlık harcamalarının Türkiye’de yapılması (örneğin yurt dışında okuyan çocuğun giderleri indirilemiyor).

2- Eğitim ve sağlık harcamalarının, gelir veya kurumlar vergisine tabi mükelleflerden alınan belgelerle (fatura, serbest meslek makbuzu, perakende satış vesikası veya yazar kasa fişi) ile kanıtlanması,

3- Beyan edilen gelirin her biri itibariyle yüzde 10’unu aşmaması,

4- Mükellefin kendisi, eşi ve çocukları tarafından yapılması ve satın alınan mal ve hizmetlerin bunlar tarafından tüketilmesi(2)

gerekiyor. Harcamaların sınırı aşması halinde yüzde 10’u indirilebiliyor.

Örneğin; 90 bin TL gelir beyan eden ve çocuğu için 15 bin TL eğitim harcaması yapan bir avukat ya da mobilyacı bunun 9 bin TL’sini gelirinden düşebiliyor. Sağlık harcamasının da 9 bin TL’yi aşmayan kısmını düşebiliyor.

Eğitim ve öğretim kurumları ile anaokulu, kreş ve dershanelere eğitim amacıyla yapılan ödemeler, kurs ücretleri, her türlü kitap (ders kitabı, hikaye, roman, bilimsel eser vb.) ve kırtasiye alımları, beyan edilen gelirden indirilebiliyor.

Öğrenci yurtları, gelir ya da kurumlar vergisi mükellefi ise yani yurt işletenler bu vergileri ödüyorlarsa, veliler yurda yaptıkları ödemeleri de indirilebiliyorlar.

Üniversitelere gelince, Devlet üniversitelerine yapılan ödemeler kapsam dışı. Vakıflara ait üniversiteler, kurumlar vergisi mükellefi olmadığı için bunlara yapılan ödemeler de indirilemiyor.

Yurt dışında okuyan çocukların eğitim giderlerinin indirilmesi de mümkün değil. Doğal olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde yapılan eğitim harcamaları da indirime konu olmaz(3).

Okul aile birliğine ya da okul koruma derneklerine “yapılan bağışlar” eğitim harcaması kapsamında değerlendirilmediği için indirimi kabul edilmiyor(4).

Eğitimle ilgili harcamalarda, ücretliler aleyhine olan uygulamanın, ücretlileri de kapsayacak şekilde değiştirilmesinde yarar var.

II- 18 YAŞIN ÜZERİNDEKİ ÇOCUKLAR

A- ÇOCUK DEYİMİ

1- Asgari geçim indirimi uygulamasında; 18 yaşına kadar ya da tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış bulunan çocukları ifade ettiği belirtiliyor.

2- Aile reisi beyanı 29.07.1998’den itibaren yürürlükten kaldırıldı. Kaldırılmadan önce, GVK’nın 93. maddesinde, “çocuk deyimi 18 yaşını doldurmamış evlatları ifade eder” deniliyordu.

3- Ücretlilere vergi iadesi uygulandığı dönemde; yaş sınırına bakılmaksızın, ücretli ile birlikte oturan ve ücretli tarafından bakılan kişi çocuk kabul ediliyordu(5).

4- Yetim aylığı bağlanmasında; erkek çocuklara 18 yaşına kadar, orta öğretimde 20, yüksek öğretimde ise 25 yaşına kadar “çocuk” deyimi kapsamında aylık bağlanıyor.

5- Gelir Vergisi Kanunu’na göre;

a- Küçük çocuklara ödenen ücret, ikramiye, komisyon ve tazminatlar gider yazılamıyor (GVK md. 41/2).

b- Yıllık gelir vergisi beyannamesi veren mükellefler (esnaf, sanatkâr, tüccar, avukat, doktor, kira geliri beyan edenler vs.) gelirlerinin yüzde 10’unu aşmaması, harcamanın Türkiye’de yapılması ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek ve tüzel kişilerden alınacak belgelerle kanıtlanması koşuluyla, küçük çocuklarına ilişkin olarak “Eğitim ve Sağlık Harcamalarını”, beyan ettikleri gelirden indirebiliyorlar (GVK md. 89/2).

B- ÇOCUK DEĞİL KÜÇÜK ÇOCUK

Yukarıda da belirtildiği gibi Gelir Vergisi Kanunu’nda “çocuk” değil “küçük çocuk” deyimi kullanılıyor.

Gelir Vergisi Kanunu’nda “küçük çocuk” deyimi ile ilgili bir tanım yer almıyor.

Ancak, Gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı, bu konuda 2009 yılında;

“… küçük çocuk ifadesinden, 18 yaşını doldurmamış ve mükellef tarafından bakmakla yükümlü olunan çocukların anlaşılması gerekir. 22 yaşındaki çocuk, 18 yaşından büyük olduğu için yabancı dil kursu harcamaları, yıllık beyannamede bildirilen gelirden indirilemez”

şeklinde görüş bildirmiştir(6).

Görüldüğü gibi, vergi idaresinin görüş ve uygulaması, 18 yaşını dolduran çocuklarla ilgili eğitim ve sağlık harcamalarının, yıllık beyannamede bildirilen gelirden indirilemeyeceği yönünde(7).

Bu arada ilginç bir tablo da eğitimde “kurum ve yaş çelişkisi” ile ilgili. Örneğin, ilkokul ya da orta dereceli okul eğitimi yapan 60 yaşındaki bir vergi mükellefi, eğitim giderlerini indirebilirken, aynı mükellefin yüksek öğrenim yapan 21 yaşındaki çocuğuna ait giderlerin indirilemeyeceği gibi çelişkili bir tablo var(8).

III- SONUÇ

Yüzbinlerce vergi mükellefi, 18 yaşın üzerindeki çocukların eğitim ve sağlık giderleri ile ilgili yukarıda belirtilen, ince ayrıntıyı bilmiyor.

Bize göre, 18 yaşını dolduran çocuklara ait “eğitim ve sağlık” harcamalarının, yıllık beyannamede bildirilen gelirden indirilmesine izin verilmemesi, doğru bir uygulama değil.

İlgili Yasa maddesinin acilen değiştirilmesi ya da bir genel tebliğ ile “küçük çocuk” deyiminin, tahsilde olan 25 yaşını doldurmamış çocukları da kapsadığının açıklanması gerekiyor.

Bu haber 3,378 defa okundu.