Evde bakım ücreti geri ödemeleri hakkında genelge

Evde Bakım Ücreti Geri Ödemelerine ilişkin esas ve usuller, 12.07.2012 tarih ve 28351 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6353 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 12 nci ve 13 ncü maddelerinde belirlenmiştir.

Bahse konu Kanun ile 24.05.1983 tarihli ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanununun Ek 7 nci maddesine eklenen fıkra ile; "Bakıma muhtaç özürlü ve özürlüye evde ikametgâhında bakım hizmeti veren kişi; özürlü bireye düşen gelirin birinci fıkrada belirtilen gelir ölçütünü aşması halinde, en geç üç ay içinde söz konusu gelir değişikliğini il müdürlüğüne bildirmek zorundadır. Gelir değişikliğinin bu tarihten soma bildirilmesi ya da il müdürlüğünce bu durumun resen tespit edilmesi halinde bakım hizmeti verilmesi dolayısıyla yapılan ödemeler durdurulur ve söz konusu değişikliğin meydana geldiği tarihten itibaren, yasal faizi ile birlikte, bakım hizmetini veren kişiden genel hükümlere göre takip ve tahsil edilir." hükmü getirilmiştir.

Yine bahse konu Kanun ile 2828 sayılı Kanuna Geçici 9 ncu madde eklenmiş ve "Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce bu Kanunun ek 7 nci maddesine istinaden kendilerine özürlüye ikametgâhında bakım hizmeti vermesi dolayısıyla ödeme yapılmış kişilere anılan maddenin birinci fıkrasında belirtilen gelir ölçütünün aşılması nedeniyle yersiz olarak ödenen tutarlar birinci fıkrada belirtilen gelir ölçütünün geçildiği oranda yasal faizi ile birlikte takip ve tahsil edilir. Söz konusu gelir ölçütünün bir kat veya daha fazla aşılması halinde yapılan yersiz ödemenin tamamı yasal faizi ile birlikte tahsil edilir. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce bu kapsamda tahsil edilmiş olan tutarlar bakımından ilgili kişiler lehine hiçbir şekilde alacak hakkı doğmaz." hükmü getirilmiştir.

Yukarıda belirtilen hükümler gereğince evde bakım ücreti geri ödemelerinin hangi şartlarda ve nasıl yapılacağının izah edilmesine ihtiyaç duyulmuştur. Bu nedenle uygulamanın aşağıda belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde yürütülmesi gerekmektedir.

1- Bakıma muhtaç özürlü ve bakıma muhtaç özürlüye evde bakım hizmeti veren kişi; er ne ad altında olursa olsun her türlü gelirleri toplamı esas alınmak suretiyle; kendilerine ait eya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendilerine düşen ortalama aylık gelir utarı bir aylık net asgarî ücret tutarının 2/3'ünü geçmesi halinde, gelir değişikliğini en geç üç y içinde II Müdürlüğüne bildirmek zorundadır.

2- Bakıma muhtaç özürlü ve bakıma muhtaç özürlüye evde bakım hizmeti veren kişinin, yukarıda belirtilen gelir ölçütünün aşıldığını üç ay içerisinde İl Müdürlüğüne bildirmesi durumunda, evde bakım ücreti sonlandırılır ve ayrıca geri ödeme istenmez.

3- 6353 sayılı Kanunun yayımlanmasından önce gelir ölçütünün aşılması nedeniyle bakım ücreti ödemesinin durdurulması gerekirken ödeme yapılmaya devam edilen kişilerden geri ödeme tahsil edilmediyse; gelir ölçütünün geçildiği oranda yasal faiziyle birlikte geri ödeme alınması gerekmektedir.

4- Yukarıdaki maddeye göre evde bakım ücreti geri ödemelerinin hesaplanmasında; gelir ölçütünün aşıldığı tarihteki gelir ölçütünü aşan miktarın, gelir ölçütüne oranı esas alınarak hesaplama yapılacaktır. Gelir ölçütünün aşıldığı tarihte tespit edilen bu oran tüm geri demenin hesaplanmasında esas alınacak olup sonraki aylarda gelirde meydana gelen artış veya azalışlar dikkate alınmayacaktır.

5- Gelir ölçütünün aşılması nedeniyle kendilerine geri ödeme çıkarılan kişilerin mevcut borçlarının taksitlendirilerek ödenmesi sürecinde tahsil edilen geri ödeme tutarının, bu Kanun ile getirilen düzenleme neticesinde yeniden yapılan hesaplamada tespit edilen tutardan fazla olması halinde geri ödeme durdurulur. Ancak tahsil edilen ödeme tutarının, yeniden yapılan hesaplama neticesinde tespit edilen tutardan az olması halinde ise aradaki fark geri ödeme olarak tahsil edilmeye devam edilecektir.

Örnek 1- 2011 yılının ilk altı ayında kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendilerine düşen ortalama aylık gelir tutarı 230 TL olan bir özürlü evde bakım ücretinden yararlanmaktadır. Bakım Hizmetleri Değerlendirme Heyetinin 6 ay sonra bakım hizmetinden yararlanan bu özürlü ve ailesi ile ilgili yaptığı kontrol sırasında 2011 yılının Şubat ayından itibaren birey başına düşen 230 TL'lik gelirin 420 TL'ye çıktığı tespit edilmiştir. Bu artışın İl Müdürlüğünce mevzuatta belirtilen süre içerisinde özürlü ailesi ya da bakım hizmetini yerine getiren kişi tarafından bildirilmediği görülmüştür. Kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendilerine düşen ortalama aylık gelirin, Şubat 2011 ayındaki net asgari ücretin 2/3 ü olan 380,15 TL'yi (420 - 380,15 = 39,85 TL) 39,85 TL geçtiği ve bu geçen miktarın, bu tarihteki ölçüte oranı (39,85 x 100 / 380,15 = % 10.48) % 10.48 olduğu; ödemenin 5 ay devam ettiği, (570,22 x 5 Ay = 2.851,10 TL) 2.851,10 TL yersiz ödeme yapıldığı tespit edilmiştir. Bu durumda tespit edilen 2.851,10 TL yersiz ödeme tutarının tamamı yerine, gelir ölçütünün aşıldığı tarihteki gelir ölçütünü aşan miktarın, gelir ölçütüne oranı olarak hesaplanan % 10.48 oranı dikkate alınarak geri alınması gereken toplam tutar (2.851,10 (yersiz ödeme tutarı) x 10,48 (gelir ölçütünün aşıldığı tarihteki gelir ölçütünü aşan miktarın, gelir ölçütüne oranı) / 100) 298,79 TL olarak hesaplanmıştır. Ayrıca bu tutara yasal faizin de eklenmesi gereklidir.

Örnek 2- 2011 yılının 8. Ayında kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kişi başına düşen ortalama aylık gelir tutarı; 390 TL iken, kişi başına düşen aylık gelir tutarının 800 TL sına ulaştığı tespit edilmiştir. Kişi başına düşen aylık gelir tutarı olan 800 TL nin, asgari ücretin 2011 yılının ikinci 6 aylık döneminde kişi başına düşen ölçütün bir katından (399,47 TL + 399,47 TL = 798,94 TL) fazla olması nedeniyle evde bakım ücreti Geçici 9 ncu maddeye göre durdurulur ve kişiye ödenen evde bakım ücretinin tamamı yasal faiziyle geri tahsil edilir.

Konunun yukarıda belirtilen esas ve usuller dikkate alınarak düzenlenmesini ve uygulamanın bu doğrultuda yürütülmesini rica ederim.