Kazakistan'dan taşımacılığını 60 kat artıracak tarife önerisi

Kazakistan'dan taşımacılığını 60 kat artıracak tarife önerisi

DÜNYA 

Kazakistan'ın Ankara Büyükelçisi Saparbekuly, “Türkiye, Kazakistan, Gürcistan, Azerbaycan tarife anlaşmasıyla Bakü-Tiflis-Kars demiryolu hattının işlerliği 60 kat artar” dedi.

Kazakistan'ın Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly, Bakü, Tiflis, Kars demiryolu hattından yılda 300 bin koyteyner mal taşınabileceğine dikkat çekerek, “Bu hatta, 2019 yılının ilk altı ayında 2 bin 229 konteyner mal taşınmış. Yılsonuna kadar 5 bin konteyner olacağı tahmin ediliyor. Ancak bu hattın potansiyeli 300 bin konteyner. Yani şu anda 60 kat daha az ticaret yapılıyor. Türkiye, Kazakistan, Gürcistan, Azerbaycan tarife anlaşmasıyla bu hattın işlerliği artırabilir, ticaret hacminin geometrik oranda artmasını sağlayabilir” dedi.

Büyükelçisi Abzal Saparbekuly, Ankara Temsilcimiz Ferit Parlak’ın sorularını yanıtladı.

İkili ilişkiler ve ticaret hacminde hedefimiz nedir?

Öncelikle Kazakistan ve Türkiye kardeş ülkelerdir. Ülkelerimiz arasındaki ilişkiler dostluk, karşılıklı güven ve yeni zirvelere ulaşmak arzusuna dayanmaktadır. Bugün Türkiye, Kazakistan'ın ana ticaret ortaklarının ilk 10 ülkesindedir. 2018'de ülkelerimiz arasındaki dış ticaret hacmi yaklaşık 2 milyar dolara ulaştı. Bu yılın ocak-mayıs döneminde gerçekleşen karşılıklı ticaret hacmi 1.3 milyar dolara ulaşarak, geçen yıla göre yüksek bir artış gösterdi. Kazakistan’ın Kurucu Cumhurbaşkanı Elbaşı Sayın Nursultan Nazarbayev ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatları doğrultusunda orta vadede ikili ticareti 5 milyar dolara, uzun vadede 10 milyar dolara ulaştıracağız.

Turizmde durum nedir? Ne olabilir?

Türkiye, Kazakistan vatandaşları için ana turizm merkezlerinden biridir. Toplamda her yıl 500 binden fazla Kazakistan vatandaşı Türkiye'yi ziyaret ediyor. Tabii ki her biri Türk ürünlerini tüketiyor ve mutlaka ülkemize getiriyor. Bu sayede karşılıklı ticareti destekliyoruz ve Türkiye ekonomisinin gelişimine katkı sağlamaktayız. İki ülke vatandaşlarının karşılıklı ziyaretlerinin geometrik oranlarda artmasını bekliyoruz.

Nasıl ulaşılacak bu hedeflere?

31 Temmuz'da İstanbul'da 250 kişinin katıldığı bir toplantı yapıldı. Kazakistan Sanayi ve Altyapı Geliştirme Bakanlığı ve Ulusal Girişimciler Odası ATAMEKEN, TOBB ve DEİK destekleriyle bu toplantıyı yaptık. Kazakistan'dan 50'ye yakın şirket geldi. Daha çok tarım ve hayvancılık, gıda, kimya, maden, deri, tekstil ve petrokimya sektöründe üretici ve ihracatçı şirketlerimiz geldi. Türk tarafından da farklı sektörlerden aşağı yukarı 150 firma iştirak etti. Yüz yüze görüşmeler yapıldı. Bu tür görüşmeler sonucunda karşılıklı yatırımlar ve alışveriş daha da artacaktır. Bu nedenle bu ziyaretleri sıklaştıracağız.

Hammadde zenginliği ve mevzuatlarda modernleşmeden dolayı, rekor seviyede yabancı yatırım çektiniz son 10 yılda. Türkiye’nin payı nedir?

Evet. Söylediğiniz gibi Kazakistan 2005 yılından 2019 yılına kadar toplam 295 milyar dolardan fazla yabancı yatırım çekti. Yani son 20 yılda çekilen yabancı yatırımların hacmi 20 kat arttı. Yabancı yatırımcı çekerken, ülkemizin nüfus olarak, piyasa olarak çok büyük olmadığı için, bu yatırımcıları ve kendi yatırımcılarımızı desteklemek için agresif bir ihracat politikası yürüttük. Örneğin, Kazakistan üzerinden dünyanın herhangi bir noktasına malını ulaştırmak isteyen bir şirketin, lojistik maliyetinin yüzde 50'sini sübvanse ediyoruz. Sigorta ve vergide sübvansiyonlar var. Diğer avantaj da tabiiki 180 milyonluk Avrasya Ekonomik Birliği’ne gümrük vergisiz ürün satabilmek. Çok daha önemlisi 1 milyar 400 milyon nüfusa, 2.1 trilyon dolar ithalata ulaşan Çin pazarına komşuyuz. Çin'in sadece bitkisel yağ ithalatı 32 milyon ton. Et ithalatı yıllık 100 milyon ton. Bu ihtiyaçların karşılanmasında Kazakistan’ın rolü büyüyebilir. O nedenle ABD, Çin, Rusya, Hollanda, İsveçre, Fransa gibi ülkelerin iş dünyası Kazakistan’a ciddi yatırım yaptılar, yapmaya da devam ediyorlar. Türk iş dünyasının yabancı yatırımlar içindeki payı 3.8 milyar dolar civarında. Kazakistan ise Türkiye'ye 1 milyar dolardan fazla yatırım yaptı. Biz daha fazla olmasını arzuluyoruz. Her türlü desteği vereceğimizi de söylüyoruz.

Gönümüzde Kazakistan’da Türk sermayeli 2200'den fazla şirket çeşitli alanlarda faaliyet göstermekte. Bu göstergeye göre, Kazakistan'da faaliyeti bulunan yabancı şirket sayısında Türkiye ikinci sırada yer alıyor. Bu gerçek, Türk firmalarının Kazakistan'da çalışmaya ilgi gösterdiğinin kanıtı. Bugün, Türk havayolu şirketleri Kazakistan’a haftada 34 uçuş, Kazak havayolu şirketleri de 21 uçuş gerçekleştiriyor.

Elverişli yatırım ortamı, hammadde mevcudiyeti, uygun taşıma ve endüstriyel altyapı göz önüne alındığında, Kazakistan'ı Türk sanayilerini konumlandırmak ve daha sonra Avrasya Ekonomi Birliği, Orta Asya bölgesi ve Çin'in büyük pazarlarına girmek için uygun ve verimli bir platform olarak görmelerini öneriyoruz.

Somut görüşmeler var mı?

Var. Kısa zamanda sonuçlanabilecek görüşmeler var. Maden alanında, Türkiye'den büyük birkaç yatırımcıyla ön anlaşmalar yaptık. Petrokimya alanında da önemli görüşmelerimiz var. PPP (kamu özel işbirliği modeli) sağlık, altyapı, ücretli yol projelerine de Türkiye'den talep var ve Türk iş adamlarının o projeleri alacağı yönünde büyük bir fark da gözüküyor.

Şu andaki somut olarak prensipte karar alınan projelerin toplamı 2 milyar dolar. Bunlar tabii bir senede bitecek projeler değil. Karşılıklı tespit ettiğimiz, çalışmalar yaptığımız yaklaşık 3 milyar dolarlık da yatırım yapılabilir dediğimiz projeler var. Bunlar petrokimya, madencilik, hafif sanayi, tekstil, enerji, alternatif enerji, PPP projeleri, konutlar da var.

Tamamlayıcı olduğumuz ürünler var mı?

Kazakistan Ekonomi Bakanlığı, Türkiye'nin ithal ettiği ve bizim ihraç edebileceğimiz 47 ürün belirledi. Bu ürünlerin fiyatı, lojistik maliyetleri, standartları, sertifikaları, sağlık belgeleriyle ilgili çalışma yapıyoruz. Türkiye’de Kazakistan’ın ithal ettiği ürünler üzerinde bir çalışma yapacak. Birbirimizden almak için girişimlerimiz olacak.

Navlun maliyeti hakkında şikayetler var. Çok pahalı olduğu ifade ediliyor. Demiryolu projesi de var ama nasıl çözeceğiz?

İki ülke ticaret hacmine etki eden en önemli hususa değindiniz. Biz hala ülkeler arasındaki ulaştırma ve lojistiğin maliyetini düşüremedik. Avrupa Çin arasındaki konteyner taşımacılığının yüzde 65'i Kazakistan üzerinden yapılıyor. Kazakistan üzerinden 5 tane uluslararası demiryolu, 6 tane de uluslararası karayolu geçiyor. Bu demiryolu ve karayollarından en önemlisi de Türkiye ile Kazakistan'ı bağlayan Bakü- Tiflis-Kars demiryolu. 2017'de resmi açılış yapıldı. Bu senenin ilk 6 ayında 2229 transit konteyner taşımacılığı yapılmış. Geçen senenin aynı dönemine kıyasla iki kart artmış. Ancak, bizim hesaplamalarımız, bu hattan yılda 300 bin konteyner mal taşınabileceğini gösteriyor. Gerçekleşmeye bakınca, bu yıl 5 bin konteyner mal taşınacak. Yani 60 kat eksik taşıma var. Bunun da nedeni tarife konusu. Kazakistan, Gürcistan, Azerbaycan ve Türkiye taşıma maliyetlerini, tarifeler konusunda anlaşarak düşürebilir.

Fırsatları görememe nedeni...

Ferit PARLAK  / ferit.parlak@dunya.com

Kazakistan, uranyum üretiminde dünya birinciliği; verimli ve bakir toprakları; milyarlarca nüfusluk pazara hakim stratejik konumu; petrol doğalgaz rezervleri ile dikkat çekiyor…

Son 10 yıldır da, bu hammadde zenginliğini son ürüne çevirecek Türk işadamları arıyor…

Büyükelçi Abzal Saparbekuly, “Türk kardeşlerimiz için ‘finansmandan araziye kadar’ her türlü desteğe hazırız” cümlesini, 3 yıldır, gazetemiz aracılığıyla tekrarlıyor…

Hammaddede dışa bağımlılığımız nedeniyle, bu davet ‘fırsat’ anlamına geliyor…

Ancak son 10 yılda 260 milyar dolar yabancı yatırım çeken Kazakistan’da, Türk yatırımlarının payı yüzde 1.5’i geçemiyor…

Gelişmişlerin önceden pozisyonlanma yetisi varken; bizim fırsatları sonradan fark edebilmemiz mi? Eğitim sisteminden sosyokültürel yapıya kadar birçok nedeni bulunuyor...